Үзэл бодол
А.Гантулга: Үргэлж хөдөлмөрлөхгүй бол булчин чинь чамайг “орхих” болно
Манай улсын хүүхэд, залуучуудын дунд эрчимтэй хөгжиж буй спортын нэг төрөл нь бодибилдинг, фитнесс юм. Монголчууд дэлхийн шилдгүүд шиг мундаг булчин, шөрмөстэй болохын тулд бус эрүүл чийрэг бие хаа, идэвхтэй хөдөлгөөн, өв тэгш биетэй болохын тулд бодибилдинг, фитнессээр хичээллэх болсон билээ. Тэр хэрээр нийслэлийн өнцөг булан бүрт фитнесс клуб үйл ажиллагаа явуулж байна. Тэгвэл бид энэ удаагийн зочноо үүнтэй холбогдуулж урьж, ярилцлаа. Тэр бол ДАШТ-ий мөнгө, 2017 оны Улаанбаатар хотын болон улсын аварга, “Mr Olympia” тэмцээний алтан медальт, үнэмлэхүй аварга, “Pro Card”-ийн эзэн, “Фитнесс эженси” клубын дасгалжуулагч А.Гантулга юм. Ингээд түүний ярилцлагыг хүргэе.
-Бодибилдингийн тамирчдыг харсан залуусын ихэнх нь хэрхэн хурдан хугацаанд ийм гоё биетэй болох тухай боддог. Тиймээс ийм мөрөөдөлтэй залууст та хамгийн түрүүнд юу хэлмээр байна вэ. Эндээс ярилцлагаа эхлүүлэх үү?
-Энэ спорт харьцангуй урт хугацааны буюу хэр тууштай байж чадна тэр чинээгээр үр дүнд хүрдэг. Тиймээс эхлээд өөртөө том зорилго тавь, дараа нь зорилгынхоо төлөө тууштай байхыг зөвлөе. Зөвхөн бодибилдинг, фитнесс гэлтгүй бусад төрлийн спорт ч адилхан. Монголын шилдэг тамирчид олон жил уйгагүй хөдөлмөрлөж ирсний үр дүнд тив, дэлхийн тавцанд эх орныхоо нэрийг мандуулж байна, овог, нэрээ дуудуулж байна. Аль ч төрлийн спорт дотроо өрсөлдөөнтэй. Тэр өрсөлдөөнд сөхрөлгүй, шантралгүй тэмцсэн тохиолдолд амжилтад хүрдэг. Бодибилдинг ч мөн адил. Өөрийгөө дайчилж, тууштай байвал гоё биетэй болно.
-Ингэхэд яг тань шиг болоход хэдий хэр хугацаа зарцуулах бол?
-Хувь хүнээс л хамаарах болов уу даа. Би дээр хэлсэнчлэн урт хугацааны тууштай бэлтгэл хэрэгтэй. Миний хувьд тууштай хичээллээд таван жил болжээ. Ер нь энэ төрлийн бэлтгэл огт хийж байгаагүй хүн долоо хоногт хамгийн багадаа 3-4 удаа бэлтгэл хийвэл зүгээр шүү. Ийм маягаар тасралтгүй гурван сар явбал биед мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гарч эхэлнэ. Тэгээд л цааш нь хөгжүүлнэ шүү дээ. Гоё биетэй болно гэдэг утга, учиргүй төмөр, штанг өргөхийн нэр биш юм. Мэргэжлийн сайн дасгалжуулагчийн удирдлагад техниктэйгээ зөв харьцах хэрэгтэй.
-Та яг хэдэн жил хичээллэв. Энэ спортыг сонгосон шалтгаан нь юу вэ?
-Залуучуудын л адил биеэ гоё болгох хүсэл мөрөөдөлтэй байсан. Хэд хэдэн спортын сонголт байсан ч надад илүү тохирох нь бодибилдинг, фитнесс юм байна гэдгийг мэдэрсэн. Ойр дотны найзууд маань ч энэ спортыг зөвлөсөн юм. Ингээд шийдвэрээ гаргаж, 10 гаруй жилийн өмнөөс сонирхож эхэллээ. Харин тууштай хичээллээд таван жил болж байна. Гурван жилийн өмнөөс л тэмцээнд оролцож эхэлсэн. Анх тэмцээнд ороход өдөр бүр хамт бэлтгэл хийж, дасгалжуулж байсан хүн бол миний найз Г.Барсболд. Мөн дэмжлэг болж, зөвлөгөө өгдөг найзууд ч бий. Зарим хүн хэн нэгэн алдартай хүнээс үлгэр дууриал авч бэлтгэлээ чамбайруулдаг. Харин миний хувьд хамт бэлтгэл хийж буй найз нөхдөөсөө урам зориг авдаг.
-Та тэгвэл маш богино хугацаанд өөрийгөө өөрчилж чаджээ. Гурван жилийн өмнө дэлхийн аваргаас медаль авсан байна. Дэлхийн дэвжээнээс медаль авна гэдэг баргийн хүний чадах зүйл биш. Дэлхийн аваргаас медаль авсан тэр мөчөө эргээд дурсвал?
-Маш сайхан байлгүй яах вэ. Анх би бодибилдингээр хичээллэхдээ тэмцээн уралдаанд оролцоно гэж огт төсөөлөөгүй явлаа. Зүгээр л булчингаа бага зэрэг хөгжүүлэх зорилготой байсан. Ингээд хичээллэх явцдаа энэ спортод улам их татагдсан, шунасан. Биеэ бүр гоёор хөгжүүлж, тэмцээнд оролцож үзэхийг найзууд минь санал болгож зөвлөсөн юм. Энэ мөчөөс л тууштай хичээллэсэн дээ. Тууштай хичээллэснээс хойш хоёр жилийн дараа үр дүн гарсан шүү. Өөрөөр хэлбэл, 2017 он миний хувьд амжилтын жил байсан гэхэд болно. Хотын аварга, улсын аварга болж, цаашлаад дэлхийн аваргаас мөнгөн медаль хүртсэн сайхан жил байлаа. Үүнийг хараад өөрөөрөө заримдаа бахархдаг шүү. Энэ бүхний ард маш олон хүний хөлс хүч, хичээл зүтгэл шингэсэн байгаа.
-Коронавирусний цар тахлын улмаас энэ онд ямар нэгэн тэмцээн болохгүй. Харин ирэх жилүүдэд та ямар зорилт тавьсан байгаа вэ?
-“Pro Card” эзэмшсэнээр дэлхийн болон Азийн аварга гэх мэт тэмцээнд орох боломжгүй. Зөвхөн мэргэжлийн тамирчдын хооронд болдог олон улсын тэмцээнд л өрсөлддөг юм. Тэгэхээр миний эхний зорилго 2021 оны “Arnold Classic”-д хүч үзэх бодолтой байна даа.
-Нэг зүйлийг асуухгүй өнгөрч болохгүй нь. Fitness Agency-т дасгалжуулагчаар ажиллаж байгааг энэ клубын пэйж хуудаснаас харсан. Яагаад энэ байгууллагыг сонгов. “Fitness Agency” бусад фитнесс клубээс юугаараа ялгаатай юм бэ?
-Манай байгууллага мэргэжлийн багш, дасгалжуулагчдаас бүрдсэн. Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй фитнесс клубын бараг 80 хувь нь мэргэжлийн багштай ч заримаас нь үр дүн бага гардаг. Энэ тухай үйлчлүүлж байсан хүмүүс нь хэлдэг юм. Тэгвэл өөртөө өөрчлөлт хийхийг хүссэн хэн бүхний мөрөөдлийн биеийг богино хугацаанд “урлахад” нь мэргэжлийн үүднээс туслах зорилгоор би энд ажиллаж байна. Клубын зорилго минийхтэй адилхан учраас надад тавьсан саналаас нь татгалзаж чадаагүй юм. Энэ дашрамд, богино хугацаанд зорсон мэт биетэй болохыг хүсвэл манайхыг зориорой гээд клубээ нэг рекламдъя. Манай клуб нэг удаагийн элсэлтээр цөөхөн хүн авч, тулж ажилладагаараа онцлогтой. Би энэ багтайгаа хамтран ажиллахдаа таатай байдаг.
-Бодибилдинг, фитнессээр хичээллэхэд олон зүйлд тэвчээр хэрэгтэй юм шиг санагддаг. Хоол унднаас эхлээд дэглэм барих шаардлага гарна. Таны хувьд долоо хоногт хичнээн удаа бэлтгэл хийж байна вэ. Хоолны дэглэм барьдаг уу?
-Энгийн үед долоо хоногийн зургаан өдөрт нь бэлтгэл хийдэг. Тэмцээнгүй үед дэглэм гэхээсээ илүү уураглаг, эрүүл хоол хүнсийг зохистой хэмжээгээр хэрэглэдэг. Мэдээж мэргэжлийн төвшний тамирчин учраас нэмэлт тэжээл зайлшгүй шаардлагатай.
-Тэмцээнээс хэд хоногийн өмнө жингээ хаяж булчингаа ялгаруулж, хэзээ нь массаж бэлтгэлээ хийдэг вэ?
-Гурван сарын өмнөөс өөхний хэмжээгээ хасч, булчингаа ялгаруулдаг. Тэгэхгүй бол хүссэн амжилтаа үзүүлж чадахгүй шүү дээ.
-Ярилцлагаа чөлөөт маягаар үргэлжлүүлмээр санагдлаа. Та зөвшөөрөх үү?
-Бололгүй яах вэ. Чадахаараа хариулаад л явъя.
“Булчингийн масс ахих бүрт толинд өөрийгөө харж, таашаал авах сайхан” гэж тантай хобби нэгтнүүд хэлдэг. Та ч үүнийг тойроогүй байлгүй...
-Мэдээж энэ спортын гол онцлог нь нүдэнд харагдах өөрчлөлт. Тэр өөрчлөлт, үр дүнгээсээ урам авч илүү хичээдэг.
-“Майк, эсвэл нимгэн цамц өмсөөд гудамжаар алхах онгироо зан надад түр хугацаанд байсан” гэж мистер Л.Баянхүү надад нэг удаа ярьсан юм. Та ч мөн адил тийм үетэй хамт “алхаж” байсан уу?
-Байсан, байсан. Удаан хугацааны хичээл зүтгэлийн үр дүнгээр эрүүл биеийн урлаж чадсан хүн чинь хааяа түүгээрээ онгирох зүгээр шүү дээ.
-Сайхан биетэй залуучуудад хүүхнүүд татагдах нь мэдээж. Танд анзаарагддаг уу?
-Үүнийг харин нэг их анзаарч байгаагүй юм байна. Тэгээд ч одоо сайхан биетэй залуус олон болсон шүү дээ. Бүгд л тодорхой хэмжээнд биедээ анхаарч, хөгжүүлэх гэж хичээдэг болсон байна.
-Тэмцээний үед сексийн асуудал чухал байдаг гэж сонссон. Энэ талаар мэдээлэл хэр нээлттэй байдаг вэ?
-Энгийнээр тайлбарлахад эр гормон нь булчинг ургуулахад гол нөлөө үзүүлдэг. Тиймээс тэмцээн болохоос сарын өмнөөс бэлгийн харьцаанд аль болох бага орох хэрэгтэй.
-Бодибилдингийн тэмцээнд булчин том байвал л сайн гэсэн үг үү. Тэмцээний гол шалгуур нь юу вэ?
-Тэмцээний ангиллаас шалтгаалж шалгуур нь харилцан адилгүй өөр байдаг. Манай ангиллын хувьд аль нэг булчин том гэхээс илүү биеийн өв тэгш байдал, зөв хөгжлийг хардаг.
-Та аль булчингаа илүү хөгжүүлэх дуртай вэ. Максимум хэд өргөж, шахаж үзсэн бэ?
-Бүх хэсгийн булчиндаа анхаарахыг хичээдэг. 220 кг-д сууж, 200 кг шахаж байсан.
-Манай тамирчид сэтгэл зүйн талд асуудалтай байдаг. Таны хувьд?
-Мэдээж сайн сэтгэлзүйчээс зөвлөгөө авдаг. Энэ талд харьцангүй гайгүй байх. Уг нь сэтгэл зүйн чиглэлийн ном, гарын авлага байвал тамирчдад их хэрэгтэй юм. Харамсалтай нь, манай улсад энэ төрлийн ном, гарын авлага дутмаг байдаг.
-Спорт гэдэг залуу насны ажил. Ирээдүйд гарах хор нөлөө их, бага хэмжээгээр гардаг гэх юм билээ. Наанадаж хувийн амьдралдаа цаг зав хомс гаргасан гээд л ...
-Дасгалыг зөв техникээр хийж дадах нь хамгийн чухал. Манайд 50-иас дээш насны сайн тамирчин олон бий. Тэгэхээр дан залуу насны ажил гэж хэлж болохгүй байх.
-Бодибилдинг бүх спортын суурь болдог гэдэг. Үүнтэй та санал нийлэх үү?
-Гол төлөв хүчний спортуудын суурь болдог.
-Энэ спортоор хичээллэдэг хүний зардал их байдаг. Таны хувьд сард хэдэн төгрөг зарцуулдаг вэ?
-Тамирчдын хувьд уураг, амин дэм, хоол хүнс гээд л тогтмол зардал өндөр. Яг нарийн тоо хэлэх боломжгүй учраас уучлаарай. Ер нь бол зардал өндөртэй спорт л доо.
-Гадаад, дотоодын тэмцээнд оролцохдоо та зардлаа хувиасаа гаргадаг уу. Эсвэл ивээн тэтгэгч байгууллагатай юу. Мөн гэр бүлийнхээ хүнийг танилцуулна уу?
-Ихэнх тохиолдолд өөрсдөө гаргадаг. Манай эхнэр хувийн байгууллагад ажилладаг. Бид удахгүй төрөх анхны хүүхдээ хүлээж байна.
-Ямар улиралд залуучууд бэлтгэл хийж эхэлдэг вэ. Зарим нь биеэ гайгүй хөгжүүлээд ирэхээрээ орхидог гэсэн. Энэ тал дээр юу хэлэх вэ?
-Зуны улиралд бэлдэж өвөл, хавар ихэвчлэн бэлтгэл хийдэг. Дасгалаа хийхгүй орхивол булчин тань ч бас чамайг орхино л гэсэн үг.
-Бэлтгэл хийж байх үед нэмэлт бүтээгдэхүүн заавал хэрэглэх шаардлагатай юу?
-Заавал хэрэглэх шаардлагагүй. Тухайн хүний бэлтгэл хийж буй зорилго, биеийн онцлог зэргээс шалтгаална.
-Ярилцсанд баярлалаа.
Үзэл бодол
Л.Гантөмөр: МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна
Хэн нэгэн шүүмжилэхээр их адгадаг болсон. Ийм адгуу хүмүүстэй хамтарна гэдэг хэцүү. Шүүмжлэхгүйгээр Монголын төр явахгүй. Төрийн чих онгорхой байх ёстой. Ард түмнээ сонсдог байх ёстой. Тэр ард түмний дуу хоолой нь УИХ-ын гишүүд. МАН Бага хурлаараа гурван шалтгаанаар Ардчилсан намтай хамтрахгүй гэж ярьсан тухай би сонссон.
Түиймээс МАН-ынэнд тэндэх хулгай, луйврыг Хяналт, үнэлгээний Үндэсний хороо илрүүлээд байх юм байна.
Тиймээс энэ гурван үндэслэлээр АН-аас салах нь зүйтэй гэж гишүүд нь ярьсан байна лээ. Өөрөөр хэлбэл, МАН хяналтгүй засаглахыг хүсээд байгаа хэрэг” хэмээв.
Үзэл бодол
Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна
-Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар банк, санхүүгийн байгууллагатай зээлийн харилцаанд ороогүй насанд хүрсэн иргэн цөөн байгаа болов уу. Таны санаачлан, батлуулсан дээрх хуулийн өөрчлөлт иргэдийн энэ төрлийн харилцаанд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Хамгийн эхэнд Зээлийн мэдээллийн сангийн “хар жагсаалт”-д нэг бүртгэгдчихвэл зургаан жил данслагддаг байдлыг халж байгааг тодотгож хэлмээр байна. Хүний амьдрал баялаг, зээл, зарим төрлийн төлбөрийг барагдуулахын зуур цаг хугацаа алдах гэх мэт бэрхшээлээс үүдэн доголдох тохиолдол гардаг даа. Тэгээд аль болох шуурхай шийдээд, зохицуулаад төлсөн ч “хар жагсаалт”-ад бичигдчихаж байгаа юм. Тэр мэдээлэл зургаан жил хадгалагдаж, Та хариуцлагагүй зээлдэгч болчихдог, энэ мэдээлэл зургаан жил Таны санхүүгийн харилцаанд нөлөөлнө. Үүнийг би хувьдаа “санхүүгийн ял” гэж тодорхойлоод байгаа.
Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хэрэгжээд эхлэхээр дээрх шиг нөхцөл буюу нэг удаагийн доголдлоос нь үүдсэн зургаан жилийн санхүүгийн ял оноодог байдлыг халж, эсрэгээрээ онооны системд шилжих юм. Иргэн зээлийн харилцаандаа хариуцлагатай хандаад, тухай бүр нь төлбөрөө зохих ёсоор нь төлдөг бол оноо нь нэмэгдээд яваад байна. Оноо нь өндөр байхын хэрээр санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага, банк барьцаа хөрөнгийн шаардлагыг бууруулах, зээлийн хүү бага байх гэх зэргээр иргэнд илүү таатай нөхцөл, үйлчилгээ өгнө. Оноо нь тухайн иргэний биет бус санхүүгийн хөрөнгө болно. Жишээлбэл, зээл авахад хамгийн түрүүн барьцаа хөрөнгө шаарддаг. Тэгвэл энэ эрх зүйн өөрчлөлтөөр оноо нь барьцаа хөрөнгө болж болохоор нөхцөл бүрдэж байна. Аливаа банк, санхүүгийн байгууллага хариуцлагатай харилцагч буюу өндөр оноотой иргэнд үйлчилгээ үзүүлэхдээ нөхцөлөө хөнгөвчлөх, шуурхай үйлчлэх боломжтой болно. Нэгэнт хариуцлагатай төлбөрөө төлөөд явдаг харилцагч учраас аль болох асуудлыг шуурхай шийдээд явах сонирхол байна шүү дээ.
Тэгэхээр иргэн оноогоо өндөр болгох эсэхээ бас тооцож болж байна. Хариуцлагатай иргэнээ нэг ёсондоо урамшуулж байгаа гэж харж болох юм.
Баримт сөхөөд харвал малчны зээл, ипотекийн зээл, тэтгэврийн зээл нь хамгийн эрсдэлгүй, чанартай зээлүүд байдаг. Зээлдэгчид нь маш хариуцлагатай гэсэн үг. Хариуцлага алдахад нь “ял оноож” байгаа юм чинь, хариуцлагатай байсных нь төлөө хөнгөвчилсөн нөхцөлтэй, бага хүүтэй зээлийг шуурхай олгох зэргээр урамшуулж болно биз дээ. Үүний нөлөөгөөр зээлийн хүү ч буурах боломжтой, онооны системд шилжсэнээр суурь нөхцөл бүрдэж байгаа гэж харж байна. Тухайлбал, төслийг боловсруулах үед 28 улсын жишээг судалсан, зээлийн хүү нь 2-4 нэгж хувиар буурсан байдаг юм билээ. Америк 1989 онд, Солонгос, Энэтхэг 2000 оны эхээр, Вьетнам саяхан онооны системд шилжсэн. Ийнхүү шилжснээс хойш 2-3 жилийн дараа зээлийн хүү буурсан байна билээ.
Энгийнээр ойлгоход банк, санхүүгийн байгууллага харилцагчаа хялбархан тодорхойлдог учраас хариуцлагатай, найдвартай харилцагчдаа хугацаа урт, хүү бага, барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр зохих ёсны зээл олгох гэх зэрэг сайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шуурхай үзүүлдэг болно.
Латин Америкийн улс орнууд онооны системд шилжихээс өмнө ажлын 10 хоног буюу хагас сар зээл шийдвэрлэдэг байснаа онооны систем рүү шилжсэнээр ердөө ажлын 8 цагт зээл шийддэг болсон байгаа юм. Цаашилбал, сайн харилцагчид бүтээгдэхүүн, үйчилгээгээ хүргэхийн тулд банк, санхүүгийн байгууллага дунд өрсөлдөөн бий болдог. Одоо бол банк, санхүүгийн байгууллага тус бүр харилцагчийн мэдээллээ хадгалж, тус бүрдээ сан бүрдүүлдэг, үүнийгээ хуваалцдаггүй. Та банкаа, санхүүгийн харилцагчаа солихоор бол нөгөө талдаа шинэ хэрэглэгч болно, хүлээж авч байгаа тал Таны санхүүгийн түүхийг мэдэхгүй учраас “эрсдэлтэй” гэж үздэг. Шинэ систем үйлчлээд эхлэхээр иргэний оноо бүх нөхцөлийг илэрхийлэх учраас ямар ч банк, санхүүгийн байгууллагад очсон зөвхөн өөрт тохирхох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ авдаг болно. Банк, санхүүгийн байгууллагууд өрсөлдөөд эхлэхээр санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ сайжрах нь ойлгомжтой. Хөгжсөн улс орнуудын боловсронгуй болсон, туршигдсан сайн туршлагыг Монголд нэвтрүүлж байгаа гэж ойлгож болно.
-Хууль хэзээнээс хэрэгжих эхлэх вэ?
-Улсын Их Хурал 5 дугаар сарын 16-ны өдөр Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийг баталсан. Ердийн журмаар гэхээр “Төрийн мэдээлэл” сэтгүүлд хэвлэгдээд ажлын 10 хоногийн дараа хэрэгжиж эхлэхээр тооцож үзвэл энэ оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрөөс хэрэгжих юм байна.
-Тэгвэл зээлийн "муу түүх" иргэний санхүүгийн харилцаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэсэн үг үү?
-Хүний зээлийн мэдээллийг таван жил хадгалдаг олон улсын жишгийг хуульд тусгасан. Иргэн, төрийн болон хувийн өмчит хуулийн этгээдийн хооронд зээл, төлбөртэй холбогдон үүсэх мөнгөн төлбөрийн мэдээллийг агуулдаг “Зээлийн мэдээллийн сан” зөвхөн зээлийн "муу түүх"-буюу сөрөг мэдээллийг хадгалдаг байсныг өөрчилж байгаа хэрэг. Тус санд зээлдэгчийн сайн, муу бүх мэдээллийг таван жил хадгална. Юу сайжрах вэ гэхээр өмнө нь хугацаа алдаад ч болохнээ зээлээ төлсөн байхад л “хар жагсаалт”-ад ороод, тэр нь санхүүгийн харилцаанд нь зургаан жил сөрөг нөлөө үзүүлдэг байсныг халж байгаа юм. Одоо бол иргэн, зээлдэгч үүргээ хугацаандаа гүйцэтгэхгүй бол оноо буурна, харин нөхөөд төлчихвөл оноо нь өснө. Зээлийн мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь амьд, хөдөлгөөнтэй, бодит болно.
Дээрх хуультай хамт тухайн иргэн буюу зээлдэгчээс шалтгаалахгүйгээр орлогод нь доголдол үүсвэл уян хатан хандах агуулга бүхий Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдсан. Үер усны аюул учирч болно, цар тахлыг бид даваад гарлаа, тухайн иргэн аргагүй болоод эмнэлэгт хэвтээд, бизнес нь явахгүй зогсож ч болно. Амьдрал баян юм чинь янз бүрийн нөхцөл үүсэж, учирч, тохиох болохоор аль болох уян хатан байж, санхүүгийн харилцаа үүсгэгч талууд зохицож байх нь зүйтэй гэж хууль санаачлагчийн хувиар үзсэн. Гэхдээ татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс зээлдэг Хөгжлийн банк ч юм уу, Засгийн газрын тусгай сангаас авсан зээлийн харилцаанд энэ уян хатан нөхцөл үйлчлэхгүй байх ёстойг бас тогтоолд тусгасан. Татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлж байгаа бол илүү хариуцлагатай, тооцоотой хандах ёстой гэсэн агуулгаар дээрх нөхцөлийг тодотгосон.
-Зээлийн харилцаанд иргэн янз бүрээр оролцдог. Шууд зээлэхээс гадна батлан даагчаар орсон байхад үндсэн зээлдэгч хариуцлага алдсан нь батлан даагчийн оноонд нөлөөлөх үү?
-Зээлийн батлан даалттай холбоотой харилцааг өөр хуулиар зохицуулна. Товчхондоо, Зээдийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар хүн санхүүгийн орчинд үнэ цэнээ өөрөө тогтоодог болж байгаа хэрэг. Хариуцлагатай байвал оноо өндөр байна. Оноо нь тухайн хүний талаар олон зүйлийг илэрхийлэх учраас биет бус санхүүгийн хөрөнгө болчихно. Өндөр оноотой бол банк, санхүүгийн салбарт Таны үнэ цэн өсөж, илүү таатай үйлчилгээ, сайн бүтээгдэхүүнийг тохирсон өртгөөр авах нөхцөл нь бүрдэнэ. Тиймээс оноогоо өндөр байлгах эсэхээ иргэн, зээлдэгч өөрөө удирдана. Ийм учраас зээл, төлбөрөө цаг хугацаандаа төлөөд байхад эрмэлзэл тухайн хүнд төрдөг байх нь л дээ.
-Улсын Их Хурлын даргын дэвшүүлсэн “Гурван төгөлдөршил” бодлогын хүрээнд хуулиас давсан журмуудыг цэгцлэх зорилт тавьсан. Тэгвэл Таны санаачлан, батлуулсан хуулийн дагуу Монголбанк журам батлах үүрэг хүлээж байна?
-Одоогийн байдлаар зээлийн мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрөлтэй хоёр компани байна. Эдгээр компани олон улсын жишиг платформ буюу онооны зам оруулаад ирчихсэн. Суурь нь байна, эрх зүйн орчин бүрдлээ. Одоо дүрмээ тохирох ёстой. Иймд Монголбанк холбогдох журам гаргах үүрэг хүлээж байгаа. Гэхдээ бүх талыг оролцуулж, хэлэлцүүлэг хийсний үндсэн дээр талуудын эрх ашгийг хангасан, манай нөхцөлд хамгийн оновчтой зохицуулалт гаргах ёстой гэдэг байр суурьтай байна. Монголбанк ч энэ шаардлагыг хангах бүрэн чадамжтай гэж харж байна. Бид шинэ зүйл зохиогоогүй, бусад улс орон удаан хугацаанд туршиж, сайжруулж ирсэн сайн жишгийг л Монголдоо нэвтрүүлэх ажил шүү дээ. Иргэн санхүүгийн сахилга баттай болно, системийн хэмжээнд чанаргүй зээл буурна гээд үр дүнг нь бүгд хүртэх ач холбогдолтой.
Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газар
Үзэл бодол
Х.Ганхуяг: Татварын багц хуулийн шинэчлэл нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж, хамгаалж, баталгаажуулахад чиглэж байна
Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.
-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн онцлогийг танилцуулахгүй юу?
-УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газартай хамтран татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар олон удаагийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Нийтдээ 180 гаруй удаагийн хэлэлцүүлэгт 200 гаруй мянган иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хэрхэн хийх талаарх саналаа ирүүлсэн. Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль болон Хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиудад өөрчлөлт оруулах талаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн саналыг ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийн хамт Сангийн яаманд хүргүүлсэн.
Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварыг бууруулах, нийгмийн аль хэсэгт нь татварын хөнгөлөлтийг илүүтэй үзүүлэх талаар тодорхой тусгах, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх талаар зохих өөрчлөлт оруулж, татварын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэхийг чухалчиллаа. Өнөөдрийн байдлаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварт нийгмийн салбарын 70 хувь нь хамрагдаж байна. Энэхүү албан татвараас чөлөөлөгддөг хөдөө аж ахуйн салбарыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хамруулдаг болгох эрх зүйн тогтолцоог бий болгох, иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 100 хувиар, 800 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус хөнгөлж буцаан олгох зэрэг заалтуудыг тусгалаа.
-Аж ахуйн нэгжүүдэд татварын ямар хөнгөлөлт үзүүлэхээр төсөлд тусч байна вэ?
-Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглүүлэв. Аж ахуйн нэгжүүдийг татвараа төлөөгүй бол дансыг нь бүхэлд нь хаачихдаг байдлыг өөрчлөх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тухайн аж ахуйн нэгжид тодорхой хугацаа өгч татвараа нөхөн төлөх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. Мөн зарим нэг төрлийн татвар эргээд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг өрөнд оруулдаг. Жишээ нь гаалиар дөнгөж бараа бүтээгдэхүүн нь орж ирэнгүүт олон төрлийн татвар ногдуулдаг хатуу тогтолцоо байсан. Тэгвэл тухайн бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулсны дараа буюу үр ашиг нь буй болсон цагт татвар ногдуулах нь зөв юм. Эдгээр татварын хөнгөлөлтийг буй болгосноор төсөвт ойролцоогоор 4-4.5 их наяд төгрөгийн дарамт учирна. Өөрөөр хэлбэл, улсын төсөвт орж ирдэг байсан 4-4.5 их наяд төгрөгийг эргээд хувийн хэвшил рүү шилжүүлж байна гэсэн үг. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, ингэснээр иргэдийн худалдан авах чадвар сайжирч, эдийн засгийн эргэлт нэмэгдэнэ. Үндсэндээ бол татварын багц хуулийн шинэчлэлийн зорилго нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжихээс гадна өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хамгаалах, баталгаажуулахад чиглэж байна гэсэн үг.
УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газар
-
Шударга мэдээ2022/03/29
Хилийн боомтуудыг төмөр зам болон авто замаар холбоно
-
Шударга мэдээ2019/06/25
Боловсруулаагүй 241.6 мянган адууны шир экспортлогдоно
-
Урлаг спорт2022/06/02
Д.Сумъяабазар: Нийслэлийн 118 байршилд 3х3 сагсан бөмбөгийн талбай байгуулна
-
Улстөр нийгэм2024/11/22
Цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон ...