Цаг үе
Асуудлыг технологиор шийдэхүй
-“Дижитал хот”-ын талаар онцлох ойлголтууд-
Аж үйлдвэржилтийн эринд ноёрхож байсан аналог технологийн үе төгсөж, мэдээлэл харилцаа, өндөр технологийн дэвшлийн зуунд бид амьдарч байна. Одоогоос 50 жилийн тэртээ мөрөөдөж л болох байсан эд зүйл, үйлчилгээ, дэвшлүүд бидний өдөр тутмын амьдралд нэвтэрч, салшгүй нэгэн хэсэг нь болжээ. Үүний дүнд нь хүмүүс цаг заваа хэмнэж, амьдралаа хялбарчилж, шаардлагатай үйлчилгээгээ дэлгэцээс авдаг болов. Технологийн дэвшил амьдралыг ийнхүү хялбарчлаад зогсохгүй, нийгэм, эдийн засаг, хотжилтын өмнө тулгамдаж буй асуудлыг ч шийдэлцэж байна. Тухайлбал, нийтийн тээвэр, боловсрол, эрүүл мэнд болон төрийн үйлчилгээг авахад тулгарч буй олон асуудлыг технологийн дэвшлээр шийдэх “Ухаалаг хот” концепцийг дэлхийн цөөнгүй орон хэрэгжүүлж буй. Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатарт ч “Дижитал хот” төсөл хэрэгжиж, салбар бүрд мэдээлэл технологийн шийдлүүдийг ашиглан, иргэдийн ажиллаж, амьдрахад таатай орчин, нөхцөл бүрдүүлэхийг зорьж байгаа юм.
ХЯЛБАР, ТУХТАЙ, АЮУЛГҮЙ - ДИЖИТАЛ ХОТЫГ ЦОГЦЛООХ ШАЛТГААН
Нийтийн тээвэр, боловсрол, эрүүл мэнд болон төрийн үйлчилгээг авахад тулгарч буй олон асуудлыг технологийн дэвшлээр шийдэх “Ухаалаг хот” концепцийг дэлхийн цөөнгүй орон хэрэгжүүлж буй. Өөрөөр хэлбэл, мэдээлэл харилцааны технологи, зүйлсийн интернэт, их өгөгдлийг аливаа хот, бүсийн эдийн засаг, нийгэм, экологи, хот төлөвлөлтөд хамаарах шийдвэр гаргахдаа ашиглаж, тайван, тухтай, хүндээ ч, нийгэмд ч, байгаль орчинд ч ээлтэй болгохыг хэлнэ. Хүн амын өсөлт, хотжилтыг зогсоох аргагүй тул нийтэд ээлтэй хотын концепц ирээдүйд ч хүчээ авна гэж судлаачид үздэг.
1.6 сая хүн амьдран суудаг Улаанбаатарын хувьд ч тулгамдаж буй олон асуудлыг цахим шилжилт, технологийн шийдлийн ачаар шийдэхийг зорьж буй. Энэ хүрээнд 2022-2024 онд Улаанбаатар хотын цахим шилжилтийг мэдээлэл технологийн үндэсний тэргүүлэгч 70 гаруй аж ахуйн нэгжийн 1000 гаруй монгол инженертэй хамтран хэрэгжүүлэх томоохон төслүүдийг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар танилцуулсан билээ.
Төрийн үйлчилгээг цахимжуулах, хялбарчлах, хотын иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах, ая тухтай, таатай орчныг бүрдүүлэх зэрэгт технологийн дэвшлийг тодорхой үе шаттайгаар хэрэгжүүлснээр авлига, хүнд суртлыг бууруулж, төрийн үйлчилгээг ил тод болгохоос гадна иргэдийн цаг, зардал мөнгийг хэмнэнэ. Мөн иргэн төвтэй буюу оршин суугчдадаа ээлтэй, тэдний оролцоог дэмждэг хотыг цогцлооход хувь нэмэр оруулах юм.
ГУРВАН БҮЛЭГ, ЗУРГААН ЗОРИЛТ БУЮУ ЮУГ ХЭРХЭН ХИЙХ ВЭ
Улаанбаатар хотын “Дижитал шилжилт”-ийн төлөвлөгөөг олон улсын жишиг, өөрийн орны онцлог, иргэдийн соёл уламжлал, байгаль орчны эрс тэс уур амьсгал, төрийн байгуулалтын онцлогт тулгуурлан гаргасан. Энэ нь Цахим засаглал, Зам, тээврийн нэгдсэн ухаалаг систем, Аюулгүй хот гэсэн гурван дэд бүлгээс бүрдэж буй. Ингэхдээ:
- Замын хөдөлгөөний менежментийг сайжруулах
- Боловсролын чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх
- Төрийн албаны хяналт, хариуцлагыг сайжруулах
- Хөрөнгө оруулалт, төсвийг нэмэгдүүлэх
- Авлига, хүнд суртлыг бууруулах
- Иргэдийн эрүүл, аюулгүй амьдрах орчныг бүрдүүлэх гэсэн зургаан зорилттойгоор боловсруулан, хэрэгжүүлж эхлээд байна.
Ингэхийн тулд салбар хоорондын уялдааг хангах, мэдээллийг нэгтгэн төвлөрүүлэх, дэд бүтцийг бий болгох нь чухал гэдгийг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар онцолж байна. “Улаанбаатарыг дижитал хот болгох хүрээнд 27 багц асуудлыг шийдэх хэрэгтэй байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, боловсрол, эрүүл мэнд, зам тээвэр, төрийн болон захиргааны үйлчилгээний мэдээллийг нэгтгэн, илүү хялбар, иргэдэд ээлтэй шийдлийг нэвтрүүлэхэд ашиглах тухай эхний ээлжид бид ярьж байна. Нийтийн тээврийн хэрэгсэл хэзээ хаана явж байгааг харах, замын хөдөлгөөнийг ухаалгаар зохицуулах, хүүхдэд ээлтэй шийдлүүдийг нэвтрүүлэх, бизнес эрхэлж буй иргэд төрийн үйлчилгээг цахимаар авах, эрүүл мэндийн үйлчилгээг хүртээмжтэй болгох гээд нийслэлийн иргэдийн ая тух, аюулгүй байдлыг хангахад энэ төсөл, энэ цахим шилжилтийн утга учир оршино” хэмээн тэрбээр мэдэгдсэн.
ҮНДЭСНИЙ КОМПАНИУД НЭГДЭНЭ
Иргэдэд ээлтэй, дижитал хотыг бий болгоход мэдээллийн технологийн чиглэлд үйл ажиллагаа явуулдаг үндэсний хэмжээний 70 гаруй компани нэгдэн ажиллаж байна. Тэр дундаа технологийн салбарын “аварга” тоглогчид болох “Amazon”, “Google”, “Apple”, “Samsung” зэрэг компаниудад ажилладаг монгол залуус зэрэг 1000 гаруй инженер гар бие оролцож буй.
“Хиймэл оюун ухаан, үүлэн технологи, үндэсний орон зайн мэдээллийн систем зэрэг технологийн дэвшилтэт шийдлүүдийг ашиглан Улаанбаатарыг дижитал хот болгоход монгол залуус гар бие оролцож байна. Үндэсний компаниуд, монгол инженерүүдэд өөрийн гэсэн онцлог, ур чадвар бий. Энэ төслийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай эко системийг бий болгоход бид энэ чадваруудаа нэгтгэх болно” гэж “Ай Си Ти Групп” компанийн ТУЗ-ийн дарга Г.Лхамсүрэн ярилаа. Ингэснээр гаднын компани, мэргэжилтнүүдээс хараат бусаар цахим шилжилтийг хийх, цаашдын засвар үйлчилгээ, хөгжүүлэлтийг монголчууд бие даан хийх боломж бүрдэж байгааг тэрбээр мөн өгүүлсэн юм.
ЦАХИМ ШИЛЖИЛТИЙН ХУРДАСГУУР
Дижитал хотыг нэг өдрийн дотор бүтээчихгүй. Цахим шилжилт гэдэг өргөн агуулгатай, олон хүчин зүйлээс шалтгаална. Нийслэл Улаанбаатарт цахим шилжилт хийх бодлогын шийдлүүдийг 2016 оноос гаргаж эхэлжээ. Түүнээс хойш хийж, хэрэгжүүлсэн ажлын дүнд төрийн үйлчилгээг хялбар авах, авлига, хүнд суртлыг бууруулах чиглэлд өөр эерэг өөрчлөлт гарч буй. Түүнчлэн иргэдийн цаг зав, өртөг зардлыг хэмнэж, цаасны хэрэглээ буурсан зэргийг ч дурдаж болно.
Өдгөө Улаанбаатар цахим шилжилтийг хийх хоёр дахь үе шат дээрээ явж буй. Өөрөөр хэлбэл, дижитал хот болох суурь бааз, ТЭЗҮ-ийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд амжилттай хийснээр дараачийн шатанд хүрэх, бодитой үр дүн авчрах цагийг ойртуулах юм.
Ингэснээр хотод тулгамдаж буй асуудлуудыг дэлхийн бусад хотын адилаар шийдээд зогсохгүй үндэсний хэмжээнд цахим шилжилтийг түргэсгэнэ.
НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР
Цаг үе
Энхтайваны өргөн чөлөө дагуух автобусны буудлуудыг халаас зогсоолгүй болгоно
Энэ онд нийслэлийн хэмжээнд 10 байршилд шинээр зам барих бол 41 байршилд авто замыг шинэчилнэ. Тодруулбал, Саппорогийн уулзвараас Офицеруудын ордон хүртэлх авто замыг бүрэн шинэчлэх юм. Энэ хүрээнд Энхтайваны өргөн чөлөө дагуу автобусны буудлуудыг халаас зогсоолгүй болгоно. Ингэснээр нийтийн тээврийн автобус нэгдүгээр эгнээгээр чөлөөтэй зорчих боломж бүрдэх юм.
Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах, зохиомол түгжрэлийн шалтгааныг арилгах, нийтийн тээвэр хоорондын зайг алдагдуулахгүй байх зорилгоор 2022 оноос эхлэн зам дагуух зогсоолуудыг үе шаттай хааж байгааг нийслэлийн Замын хөгжлийн газрын дарга Б.Одбаяр онцолж байлаа.
Түүнчлэн Энхтайваны өргөн чөлөөний авто замын засвар, шинэчлэлтийн ажлыг өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 2-ны өдрөөс эхэлсэн. Ингэхдээ иргэдэд саад учруулахгүйгээр шөнийн цагаар буюу 22:00-06:00 цагийн хооронд авто замыг засварлан шинэчилж байна. Харин асфальтбетон хучилтыг амралтын өдрүүдэд хийж байгаа юм.
НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС
Цаг үе
“Зээлийн апплейкешны эрх нэмэгдүүлж өгнө” гэж бусдыг залилжээ
Иргэн Б.П нь фэйсбүүк цахим орчинд “Nary Narut, Shimer shimka, Suki Nay, Anujin, Marlaa Marlaa, kimmyya InkIop” гэх нэртэй хуурамч хаяг нээн, түүнийгээ ашиглаж, “Токи.мн, Ленд.мнь Hipay” зэрэг зээлийн аппликейшны эрх нэмэгдүүлнэ" гэх зар оруулж хэрэглэгчийн нэвтрэх нэр, нууц үгийг хууль бусаар авч тухайн мэдээллээр иргэдийн цахим мэдээллийн сүлжээнд зөвшөөрөлгүйгээр нэвтэрч, олон удаагийн үйлдлээр зээл авч залилах, хулгайлах гэмт хэргийг үйлдэн их хэмжээний ашиг олж, амьдралын эх үүсвэрээ болгосон хэргийг илрүүлж, мөрдөн шалгах ажиллагааг үргэлжлүүлж байна.
Шалгалтын явцад гэмт этгээдүүд нь тухайн үйлдлийн аргыг ашиглаж, олон иргэдийг хохироосон байж болзошгүй нөхцөл байдал тогтоогдож байгаа тул дээрх нэр бүхий цахим фэйсбүүк хаягтай холбогдон зээлийн аппликейшны эрхээ нэмэгдүүлэх гэж хувийн мэдээллээ өгч, залилах гэмт хэргийн хохирогч болсон иргэд цагдаагийн байгууллагын 8822-2255 дугаарт холбогдохыг зөвлөлөө.
Хувийн мэдээллээ алдах нь цахим гэмт хэргийн хохирогч болох гол шалтгаан болж таныг санхүүгийн эрсдэлд оруулах аюул дагуулдаг гэдгийг ямагт анхаарч, таатай санал бүхий мэдээллүүдэд хянуур байж, дээр дурдагдсан эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхийг анхааруулж байна.
Цаг үе
Хүннү хотын тээвэр логистикийн талаарх мэргэжлийн холбоод, компаниудын саналыг сонсож, ажлын хэсэг байгууллаа
Улаанбаатар хотын хүн ам өсөх тусам тээвэр логистикийн цогц, шинэлэг шийдэл хэрэгтэй болсон. Тиймээс Хөшигийн хөндийн нисэх онгоцны буудлыг түшиглэсэн анхны дагуул хот Хүннү хотод тээвэр логистикийн нэгдсэн төвийг нийт 1019 га талбайд барина. Үүнээс 400 га талбайд тээвэр логистикийн бүсийг байгуулах юм.
Тээвэр логистикийн бүс байгуулахтай холбогдуулан мэргэжлийн холбоод, үйл ажиллагаа эрхлэгч компаниуд, экспертүүдтэй өнөөдөр хотын дарга Х.Нямбаатар болон нийслэлийн холбогдох албан тушаалтнууд уулзаж, санал бодлыг нь сонсож, хэлэлцүүлэг хийлээ. “Хүннү хотын тээвэр логистикийн бүсийн хөгжлийн стратеги” хэлэлцүүлгээр оролцогчдын санал хүсэлтийг сонсож, тээвэр логистикийн төвийн төлөвлөлтөд тусгах ажлын хэсгийг байгууллаа. Ажлын хэсгийн ахлагчаар нийслэлийн Санхүү, эдийн засаг, хөгжлийн бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлэх төсөл, хөтөлбөрийн зохицуулагч Л.Хосбаяр ажиллана.
Хэлэлцүүлгийн үеэр хотын дарга Х.Нямбаатар үг хэлэхдээ Улаанбаатар хотыг 2040 он хүртэл хөгжүүлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд одоогийн суурьшлыг задлах дагуул хотын төлөвлөлтийг тусгасан. Хөшигийн хөндийн олон улсын нисэх онгоцны буудлыг түшиглэсэн анхны дагуул хотод тээвэр логистикийн бүсийг бий болгох нь олон давуу талтайг онцоллоо.
Өнөөгийн Улаанбаатар тээвэр логистикийн хувьд үр ашиг, бүтээмж багатай, ажиллагаа ихтэй. Төмөр замын өртөөн дээр ирсэн чингэлгүүдийг гар аргаар ангилан ялгаж, 10 терминал руу цөөн тооны вагоноор түгээдэг. Нэг чингэлэгт ногдох зардал өндөр. 10 терминал бүрийн тоног төхөөрөмжийг бүрэн хүчин чадлаар ашигладаггүй. Терминалууд дээр буусан ачааны 40 орчим хувийг эргэж орон нутагт түгээдэг. Логистик компани бүр өөрийн талбайтай болох хүсэлтэй боловч нийслэлд зай талбай байхгүй. Хүннү хотын тээвэр логистикийн нэгдсэн төв байгуулагдсанаар эдгээр асуудлыг бүрэн шийдвэрлэх боломжтойг хэлэлцүүлэгт оролцогчид хэлж байлаа.
Хэлэлцүүлэгт Хүннү хотын Захирагчийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэгч, Засгийн газрын бүрэн эрхт төлөөлөгч М.Батбаяр “Хүннү хотын тээвэр, логистикийн бүсийн төлөвлөлт”, Улаанбаатар хотын Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр “Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний тээвэр, логистикийн төлөвлөлт”, Монголын тээвэр логистикийн түншлэл мэргэжлийн холбооны ерөнхийлөгч А.Мөнхболд “Төр-хувийн хэвшлийн түншлэлийн эрх зүйн орчин: Боломж ба сорилтууд” сэдвээр илтгэл хэлэлцүүлэв.
Хүннү хотын тээвэр логистикийн нэгдсэн төв байгуулагдсанаар дараах ач холбогдолтой.
- Монгол Улсын худалдаа, тээврийн дэд бүтцийг сайжруулж, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх,
- Тээвэр логистикийн зардлыг бууруулж, эдийн засаг, бизнесийн өсөлтөд эерэг нөлөө үзүүлэх,
- Олон улсын техник, технологийг нутагшуулан, хотын доторхи ачаа урсгалыг зохион байгуулах,
- Улаанбаатар хотын түгжрэлийг бууруулах, төмөр замын эрчмийг зохицуулах,
- Логистик төвүүдийн агуулахуудыг хотоос гаргаж, хадгалалтын зардлыг бууруулах,
- Орон нутаг руу чиглэсэн барааны урсгалыг хотын гадна талд төвлөрүүлэх давуу талтай.
