Шударга мэдээ
Улаанбаатарыг нэг төвт хотоос олон төвт хот болгохоор зорьж байна
Хүн сайн сайхан аж төрөхийн тулд нутаг дэвсгэрийн байршил, орлогын эх үүсвэр, нийгмийн орчноо солих үзэгдлийг шилжилт хөдөлгөөн гэж тодорхойлдог. Улаанбаатар хотыг анх 1950 онд 600 мянган хүн амтай байхаар төлөвлөсөн. Гэтэл ердөө 20 жилийн дараа шилжилт хөдөлгөөн нэмэгдэж, хүн амын тоо 200 мянга орчмоор нэмэгджээ. Тэр үеэс хүн амын тоо тасралтгүй өссөөр өдгөө Улаанбаатар хотод албаны ёсны бүртгэлтэй 1.6 сая хүн төрж байна. 2019-2021 оны хооронд л гэхэд Улаанбаатар хотод шилжин суурьшсан иргэд 78 мянгад хүрчээ. Тодруулбал, 2019 онд 13.000, 2020 онд 39.500, 2021 онд 25.700 орчим иргэн шилжилт хөдөлгөөн хийж, Улаанбаатар хотын харьяат болсон байна.
Д.СУМЪЯАБАЗАР: ХОТ, ХӨДӨӨГИЙН ТЭНЦВЭРИЙГ ХАНГАХ НЬ ХӨГЖЛИЙН ҮНДСЭН АСУУДАЛ
Орон нутгаас нийслэлийг зорих хөдөлгөөн зөвхөн Монголд өрнөдөггүй. Дэлхийн олон оронд хот суурин газар руу чиглэсэн шилжилт хөдөлгөөний урсгал тасралтгүй нэмэгдсээр буй. Тиймээс улс орнууд төлөвлөлт, төвлөрлийг задлах бодлогоо шинэчилж, суурьшлын бүсээ тэлэх байдлаар үүнийг шийдэж байна. Тэгвэл Улаанбаатар хот Монгол Улсын хөгжлийн бодлогын уялдаа холбоог хангаж, хот, хөдөөгийн хөгжлийн тэнцвэр, төвлөрлийг сааруулах зөөлөн бодлогыг хотын хөгжлийн зорилттой хослуулан хэрэгжүүлэх нь нэн тэргүүний асуудал болоод буй. Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазартай ярилцлаа.
-Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөө, газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөөтэй уялдуулан хотын хөгжлийг харахад, хэт их нягтаршил, үүнээс үүдсэн түгжрэл, төвлөрөл, сургууль, цэцэрлэгийн хүрэлцээгүй байдал нэмэгдэж, зам, гүүрэн байгууламжийн ачаалал гурав дахин хэтэрсэн. Эдгээр асуудал нь ямар ч хурдаар яаж ч бүтээн байгуулалт хийгээд Улаанбаатар хотын төлөвлөлтийн асуудлыг богино хугацаанд шийдэх боломжгүй болгосон. Улаанбаатар хотын хүн ам 1.6 сая байна. Бүртгэлгүй, мөн байнга ирж очин байдаг хүмүүсийг оруулбал 1.7 саяд хүрч байгаа мэдээлэл бий. Бизнес, зах зээлийн талаас нь харвал нэг иргэн ч хотын эдийн засгийг дэмжинэ. Гэхдээ манай хотод 1.7 сая иргэнийг даагаад явах нийгэм, эдийн засаг, дэд бүтцийн суурь нь бэлэн биш байна.
Улаанбаатар хотын хүн ам механикаар жилд дунджаар 45 мянгаар нэмэгдэж байгаа. Ердийн өсөлт 30-35 мянга байна. Ингэхээр хотын хүн ам жилд 70-80 мянгаар өсөж байна гэсэн үг. Мөн автомашины хэрэглээ жилд 80 мянгаар нэмэгддэг. Бидний бүтээн байгуулалтын хурд эдгээр өсөлтийг гүйцэхгүй байгаа. Мөн хөрөнгө оруулалт дутагдалтай байна. Үүнийг дорвитой өөрчилж, хууль, эрх зүйн зохицуулалт хийж өгөхгүй бол болохгүй. Энэ өсөлтийг хэрхэх вэ гэдэг нь зөвхөн Хотын даргын бодлого биш, төрийн бодлого болж байгаа юм. Хот, хөдөөгийн тэнцвэрийг хангах нь хөгжлийн үндсэн асуудал. Алслагдсан бүс нутагт үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгжийг татварын зөв зохицуулалтаар дэмжих, цалин, урамшууллын дэмжлэг нь хотоос илүү байж орон нутагт иргэд амьдрах нөхцөл, суурийг бүрдүүлнэ. Үүний цаана дэд бүтэц, эрчим хүчний хэрэглээ, дулаан хангамжийн асуудал бий. Энэ болгоныг төрийн бодлогын хөгжлийн үндэс, суурь болгож байж 1.5 сая км газар нутагт 3.4 сая хүнийг тэгш, хүртээмжтэй байдлаар амьдруулах нөхцөл бүрдэнэ. Ингэж байж хотын асуудлыг жигд шийднэ.
-Нийслэл хот руугаа чиглэсэн хөдөлгөөн зөвхөн Монголд байгаа юм биш. Дэлхийн олон хотод ийм асуудал бий. Хот болгон өөрийн онцлогтоо тохирсон шийдвэрлэх арга замыг эрэлхийлж байна. Улаанбаатар хотын хувьд төвлөрлийг шийдэх ямар ажил хийж байна вэ?
-“Алсын хараа-2050”-д Монгол Улсын хөгжлийн бодлогыг маш тодорхой заасан. Энэ бодлогын бичиг баримтад суурилсан Монгол Улсын хөгжлийн бодлогын бичиг баримтууд боловсруулагдаж байгаа. Газар нутаг, хүн амын нягтаршил, суурьшлын төлөвлөлттэй холбоотой бодлогын бичиг баримт Барилга, хот байгуулалтын яам, Барилгын хөгжлийн төв дээр явж байна. Мөн Үндэсний хөгжлийн газарт Бүсчилсэн хөгжлийн загвар гарчихсан явж байгаа. Түүнчлэн Улаанбаатар хотыг 2020-2050 он хүртэл хөгжүүлэх 30 жилийн төлөвлөгөө яригдаж байна. Эдгээр бодлогын бичиг баримт хоорондоо уялдахгүй байгаа асуудал бий. Бодлогын баримт бичгээ нэг болгон зангидах хэрэгтэй. Зөвхөн хотын хөгжлийн асуудлыг яриад байхаар хот руугаа төвлөрнө шүү дээ. Яаралтай арга хэмжээ авч, бүсчилсэн хөгжлийн загварууд дээр, зүүн, баруун бүсдээ онцгой анхаарч, татварын зохицуулалт хийж өгөх хэрэгтэй. Бодлогын бичиг баримтаа хөрсөн дээрээ суулгах ажлаа хиймээр байна.
Улаанбаатар хот Нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хуулиа ч батлуулж чадахгүй нөхцөл байдалтай байсан бол одоо хуультай боллоо. Үүнийг барьж хөгжлийн концепцио боловсруулаад, Нийслэлийн хөгжлийн 2023 оны төлөвлөгөөгөө НИТХ-аар батлуулсан. Цаг хугацаа бол бидний гол өрсөлдөгч. Үр дүнтэй, гүйцэтгэлтэй ажлуудаа дуусгамаар байна. Хөгжлийг гацааж байгаа хууль, тухайлбал, Тендерийн тухай хуулийг өөрчлөх хэрэгтэй. Хамгийн бага үнэ санал болгосон хүмүүс нь тендерт ялж байна. Энэ нь хөгжлийг гацаадаг. Үүнийг УИХ тодорхой болгож, хөгжилд тушаа болохгүй болгож өөрчлөх хэрэгтэй.
-Та хот хэмээх энэ том гал тогоонд орж ирснээсээ хойш асуудалд УИХ, Засгийн газрын анхаарлыг хандуулж, хууль, эрх зүй гэх мэтээр асуудлыг үе шаттайгаар шийдээд явж байгааг харж байна. Мөн Хот хариуцсан сайд томилогдлоо. Сайдаас ямар хүлээлттэй байна вэ?
-Ж.Сүхбаатар сайд надад маш их дэмтэй байна. Ялангуяа салбар хоорондын уялдаа холбоог зохицуулж байгаа. Түгжрэл бол зөвхөн Улаанбаатар хотын биш, улсын хэмжээний асуудал болсон. Улаанбаатар хот бол нийгэм, эдийн засаг, тээвэр, ложистик, худалдаа, эдийн засгийн гол зангилаа. Түгжрэл, төвлөрөл гээд Улаанбаатар хотын асуудлыг шийдэж чадвал улсын асуудал шийдэгдэнэ. Нийгэм, эдийн засгийн 63, эдийн засгийн 70, аж ахуйн нэгжийн 77 хувь буюу 150 мянга нь, их, дээд сургуулийн 95, хүн амын 53 хувь нь нийслэлд байна. Улаанбаатар хотын асуудлыг богино хугацаанд, үе шаттай, үр дүнтэй шийдэж байж цаашдаа улсын хөгжлийн асуудлыг шийднэ. Мэдээж том бодлогоор, бүсчилсэн хөгжлийн загвараар бүс нутгийн хөгжилд онцгой анхаарвал хот руу ирэх төвлөрөл аажимдаа саарч, орон нутагт авч байгаа цалин, амьдралын чанар сайжраад ирвэл Улаанбаатар хотоос гарахыг л бодно шүү дээ. Энэ ажлыг түргэтгэхийн тулд Ж.Сүхбаатар сайдтай гар, сэтгэл нийлэн ажиллаж байгаа. УИХ, Засгийн газрын түвшинд, хууль, эрх зүйн өөрчлөлтүүдийг хийх зайлшгүй шаардлага тулгарна. Гол нь хүрэх үр дүн. Тэрнээс хэн хийх нь чухал биш. Том зургаараа бид хүрэх үр дүндээ хүрэх ёстой. Гүйцэтгэл оновчтой, зөв байх ёстой гэлээ.
Нийслэл Улаанбаатар хот түүхэндээ анх удаа хөгжлийн бодлогоо бие даан тодорхойлж, стратеги, төлөвлөгөө боловсруулж, хэрэгжүүлэх боломж бүрдсэн. Энэ бол Нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хууль батлагдсан явдал юм. Хуулийн хүрээнд Улаанбаатар хотын тойргийг тэлж, нэг төвт хотоос олон төвт хотыг бий болгох зорилтыг тавиад байна. Төвлөрлийг задалж, хот хүрээгээ тэлэх ажил өнөөдөр шийдвэр нь гараад, маргааш шийдэгдэх хялбархан асуудал биш. Тиймээс үе шаттай ажлуудыг шат дараатайгаар хэрэгжүүлэхээр хотын удирдлагын баг ханцуй шамлаад байна.
НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР
Шударга мэдээ
Татварын багц хуулийн шинэчлэлийг УИХ-д өргөн мэдүүлэхээр тогтлоо
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2025 оны арванхоёрдугаар сарын 24-нд болж, Татварын ерөнхий хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон эдгээр хуулийн төсөлтэй холбогдуулан боловсруулсан бусад хууль тогтоомжийн төслийг хэлэлцээд УИХ-д өргөн мэдүүлэхээр тогтлоо.
Татварын багц хуулийн шинэчлэлээр;
Иргэн, өрхийн орлогыг хамгаалах, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, орон сууцжуулалтыг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн татварын бодлого хэрэгжүүлэх замаар эдийн засгийн өсөлтийг иргэн, өрх бүрд хүртээнэ.
- Иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтыг 100 хувиар, үүнээс нэг сая төгрөг хүртэлх худалдан авалтыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус НӨАТ-ыг хөнгөлж буцаан олгоно.
- Хөдөлмөр эрхэлж буй иргэдийн хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээтэй тэнцэх хэмжээний буюу сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх орлогыг 100 хувь хөнгөлж буцаан олгоно.
- Бүх нийтээрээ тэгш, шударга татвар төлөх эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх хүрээнд үйл ажиллагааны орлогыг шатлалд хамрагдуулах, хялбаршуулсан горимоор тайлагнах босго дүнг 400 сая төгрөг болгож, үйл ажиллагааны орлоготой иргэдэд татварын хөнгөлөлт эдлүүлнэ.
- Улаанбаатар хотоос орон нутагт шилжин суух иргэдийн амьдрах таатай орчныг бүрдүүлэх, эрчим хүчний хэмнэлттэй, хүртээмжтэй, ногоон барилгыг нэмэгдүүлэхэд 15 сая төгрөг хүртэлх татварын хөнгөлөлт үзүүлнэ.
- Татвар төлөгчийн татвар төлөх, тайлагнах үйл ажиллагааг хялбаршуулах, үүсэж болзошгүй татварын эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор татварын албанаас тайлангийн төслийг урьдчилан бэлтгэн хүргүүлдэг болно.
- Бүх нийтээрээ шударга төлдөг татварын тогтолцоог бүрдүүлэх зорилгоор татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөс үл хамааран татвар төлөгч хамгийн багадаа нэг хувиар татвар төлөх зохицуулалтыг тусгана.
Аж ахуйн нэгжийн татварын хэмжээг бууруулна
- Аж ахуйн нэгжийн 25 хувиар татвар төлөх босгыг зургаан тэрбум төгрөг байсныг 10 тэрбум төгрөг болгон нэмэгдүүлж, 6-10 тэрбум төгрөгийн ашгийн татварыг 15 хувь болгон бууруулна.
- Жижиг, дунд аж ахуйн нэгжүүдийг дэмжих хүрээнд нэг хувиар татвар төлөх орлогын босгыг 1.5 тэрбум төгрөг байсныг 2.5 тэрбум төгрөг болгон нэмэгдүүлж, гурван жил хөнгөлнө.
- Жижиг дунд аж ахуйн нэгжүүдийг дэмжих зорилгоор жилийн үйл ажиллагааны борлуулалтын орлого нь 400 сая төгрөгөөс бага татвар төлөгч нь НӨАТ-ын хялбаршуулсан горимд хамрагдаж, татвараа сараар бус улирлаар төлөх боломжтой болно.
- Аж ахуйн нэгжүүдийн хүний нөөцийн хөгжлийг дэмжих зорилгоор ажилтнаа сургах, мэргэшүүлэх болон ажилтны хувийн хэрэгцээний зардлыг хасагдуулахыг зөвшөөрч, зардлыг төлсөн НӨАТ-ыг хасах боломжийг нээнэ.
- Баримтгүй худалдан авалтыг бэлэн бусаар хийсэн тохиолдолд үнийн дүнд НӨАТ шингэсэн гэж үзэж, хасуулах эрхийг нээнэ.
- Аж ахуйн нэгжүүдийн хууль даган мөрдөлтийн түвшин, үйл ажиллагааны цар хүрээг харгалзан дотоод болон импортын НӨАТ-ын төлбөрийг гурван сар хүртэл хугацаагаар хойшлуулах боломжийг бүрдүүлж, аж ахуйн нэгжийн мөнгөн урсгал, уян хатан байдлыг дэмжинэ.
- Үндсэн хөрөнгийн худалдан авалтад төлсөн болон оршин суугч бус этгээдээс авсан ажил, үйлчилгээний НӨАТ-ыг хасалт хийх боломжийг бүрдүүлнэ.
- Аж ахуйн нэгжийн гадаадад гарсан үйлчилгээний зардлыг хасагдах зардалд тооцохыг зөвшөөрнө.
Татвар төлөгчдөд зөвлөн туслах үйлчилгээ үзүүлж, дэмжинэ.
- Зөвлөн туслах үйлчилгээнд төвлөрсөн татвар, гаалийн байгууллагын бүтцийн шинэчлэл хийж, татвар төлөгчдөд хууль тогтоомжийн талаарх мэдээллийг илүү хүртээмжтэйгээр хүргэх, тэдгээрийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн гарын авлага, заавар, зөвлөмжийг боловсруулан хүргүүлж, танхимын болон цахим сургалтад тогтмол хамруулна.
- Татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлэх боломжийн талаар татвар төлөгчид мэдээлэл, зөвлөгөө өгөх зорилгоор хиймэл оюун ухаан болон их өгөгдөлд суурилсан, 24 цагийн турш тасралтгүй ажиллах автомат хариулагчийг ажиллуулна.
- Хариуцлагатай татвар төлөгчийг дэмжих, урамшуулах, татвар төлөгчийг татварын эрсдэлд орохоос урьдчилан сэргийлэх зорилгоор гааль, татварын алба татвар төлөгчийн хууль даган мөрдөлтийн түвшнийг тодорхойлж, түвшин буурах нөхцөл бүрдсэн, татварын эрсдэлийн үнэлгээнд сөргөөр нөлөөлсөн тохиолдолд энэ талаар татвар төлөгчид мэдэгдэж, татварын тайлан, ногдлоо засах, зөрчлөө арилган татварын эрсдэлээс сэргийлэх боломжийг олгож, хууль даган мөрдөлтийн түвшин сайн албан татвар төлөгчийн НӨАТ төлөх хугацааг хойшлуулна.
- Сүүлийн хоёр татварын жилд албан татвар төлөгчийн хуулийн дагуу ногдуулан тайлагнасан төлбөл зохих татварын өр төлөх хугацааг татвар төлөгчөөс ирүүлсэн хүсэлтэд үндэслэн гурван сар хүртэлх хугацаагаар сунгах, өр төлөх хуваарийг харьяалах татварын албатай урьдчилан тохирно.
- Татвар төлөгч хяналт шалгалтаар тодорхойлогдсон татварын өрийг хүлээн зөвшөөрч, маргаагүй тохиолдолд түүний гаргасан хүсэлтэд үндэслэн татварын өрийг 12 хүртэл сарын хугацаанд татварын албатай урьдчилан тохирсон хуваарийн дагуу төлж болно.
- Гаалийн болон татварын албаны үйл ажиллагааг уялдуулж, хяналт, шалгалтын давхардлыг арилгах замаар татвар төлөгчдийг татварын эрсдэлд орохоос урьдчилан сэргийлнэ.
- Санхүүгийн хүндрэлтэй нөхцөл байдалд орж, татварын өртэй татвар төлөгчийн банк дахь дансыг бүхэлд нь хаах бус 80 хувийг битүүмжилж, үндсэн үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулах нөхцөлийг бүрдүүлэх зэрэг арга хэмжээг хуулийн төслүүдэд тусгажээ.
Татварын шинэчлэлийн хүрээнд Засгийн газар, УИХ-ын Ажлын хэсэг хамтран ажиллаж, 2025 оны турш бүх нийтийн санал авлаа. 13 мянга гаруй иргэн, аж ахуйн нэгж, 180 мянга орчим санал ирүүлсний 52 хувь нь татвар бууруулах, хөнгөлөх, чөлөөлөх тухай байжээ.
Шударга мэдээ
Зодоон гарсан гэх цэргийн ангид хойшлуулшгүй шалгалтын ажиллагаа явуулж байна
Цахим орчинд хугацаат цэргийн алба хаагчид нэгнийхээ биед халдаж байгаа талаарх дүрс бичлэг энэ оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн 22 цаг 40 минутад нийтлэгдсэн. Дээрх дүрс бичлэгтэй холбогдуулан Дотоодын цэргийн штабын Дотоод хяналт, аюулгүй байдлын хэлтсээс шалгалтын ажиллагааг холбогдох хууль, тогтоомжийн дагуу зохион байгуулж эхлээд байна.
Мөн дээрх асуудалд гэмт хэрэг, зөрчлийн шинжтэй үйлдэл байгаа эсэхийг шалгахаар Сонгинохайрхан дүүргийн цагдаагийн газрын Нэгдүгээр хэлтсийн шуурхай бүрэлдэхүүн хойшлуулшгүй ажиллагаа явуулж байна.
Хойшлуулшгүй ажиллагаа, шалгалтын үр дүнгийн талаар эргэн мэдээлэх болно.
Шударга мэдээ
Евро-5 стандартын автобензиний үнэ 2920-3080 төгрөгийн хооронд зарагдаж байна
Аж үйлдвэр эрдэс баялгийн яамнаас шатахуунтай холбоотой цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл хийлээ. Энэ үеэр Евро-5 стандартын АИ-92 автобензиний үнэ нэмэгдсэн бол Евро-2 стандартын АИ-92 автобензиний үнэ нэмэгдээгүй.
АҮЭБЯ-ны Газрын тосны бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Ч.Хишигдалайгийн мэдээлснээр Евро-2 стандартын Аи-92 автобензинийн хил үнэ 705 ам доллар жижиглэнгийн үнэ нэмэгдээгүй литр тутамдаа 2590₮ байна.
Харин Евро-5 стандартын Аи-92 автобензинийн хил үнэ 800-1050 ам.доллар буюу харилцан адилгүй үнэтэй орж ирж байгаа аж. Үүнтэй холбоотой Евро-5 стандартын АИ-92 автобензиний үнэ литр тутамдаа 2920-3080 төгрөгийн хооронд зарагдаж байна.
-
Үзэл бодол2023/03/15
М.Өлзийбат: Улаанбаатар хот газар хөдлөлтийн идэвхтэй бүсэд тооцогдох болсон
-
Улстөр нийгэм2021/12/15
ИТХ-ын ажлын алба болон ЗДТГ-ын газрын бүтэц, орон тооны хязгаарыг тогтоов
-
Улстөр нийгэм2023/04/19
АТГ: Төрийн байгууллагын 1311 албан тушаалтанд авлигын эсрэг сургалт зохион байг...
-
Цаг үе2023/02/28
АТГ: Гэмт хэргийн шинжтэй 97 гомдол, мэдээллийг шалгав