Улстөр нийгэм
Протез, ортопед болон тусгай хэрэгслийн жагсаалт, жишиг үнийг шинэчлэн тогтоов
Монгол Улсын Засгийн газрын ээлжит хурал 2020 оны 5 дугаар сарын 27-ны Лхагва гарагт болж дараах асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ. Нийгмийн халамжийн сангаас ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүнд олгох протез, ортопедийн болон тусгай хэрэгслийн жагсаалт, жишиг үнэ тогтоох тухай Засгийн газрын тогтоолыг шинэчлэн батлав.
Протез, ортопед болон тусгай хэрэгслийн жагсаалтыг шинэчилж, 9 төрлийн протезийг эрүүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжүүлэхээр тусгаж өгөв. Жишиг үнийг инфляцийн өсөлт, зах зээлийн бодит үнэ ханш, үйлдвэрүүдээс ирүүлсэн саналыг үндэслэн холбогдох тооцоо судалгаа хийж, одоогийнхоос 20-50 хувиар нэмэгдүүллээ.
Нийгмийн халамжийн сангаас ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүнд олгох протез, ортопедийн болон тусгай хэрэгслийн жагсаалт, жишиг үнийг 2013 онд батлагдснаар өнөөдрийг хүртэл мөрдөж байсан нь хэрэглэгчид, үйлдвэрлэгчдэд аль алинд нь бэрхшээл учруулсаар иржээ. Тодруулвал 2013 онд валютын ханш юань 221 төгрөг байсан бол 2020 онд 394 төгрөг, 1 ам.доллар 1410 төгрөг байсан бол 2788 төгрөг болж тус тус өссөн нь түүхий эд бараа материалын үнэ хэд дахин өсөхөд хүргэжээ. Гэтэл жишиг үнэ хэвээр байгаа нь үйлдвэрлэгчид хямд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, хэрэглэгч, хөгжлийн бэрхшээлтэй, тусгай хэрэгцээтэй иргэдийн гар дээр чанаргүй бараа бүтээгдэхүүн очиход хүргэж, ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, асран хамгаалагчдыг багагүй бухимдуулж байсан юм.
Протез, ортопед, тусгай хэрэгслийн хөнгөлөлтөд 2017-2019 онд дунджаар 63,500 ахмад хамрагдаж 9,5 тэрбум төгрөг, 17,553 хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн хамрагдаж 3,1 тэрбум төгрөгийг халамжийн сангаас зарцуулсан байна.
Сүүлийн гурван жилийн дүнгээс үзэхэд ахмад настнуудын хувьд хиймэл шүдний хөнгөлөлт, нийт зардлын 30 гаруй хувийг эзэлж жилд 3,1 тэрбум төгрөг, хиймэл түнхний үе , өвдөгний үе, нүдний болор, шилбэний түгжээт хадаас зэрэг мэс заслын аргаар хийдэг өндөр өртөгтэй протезийн хөнгөлөлтөд 3,4 тэрбум төгрөг бусад зардлын ихэнхи хэсгийг тэргэнцэр сонсголын аппарат, нурууны төрлийн хамгаалалт зэрэгт зарцуулсан байна. Иймд тогтоол шинэчлэгдснээр үййлчилгээ үзүүлэх байгууллагууд төрөлжиж, нийлүүлэх хэрэгслийн нэр төрөл тодорхой болж, чанар, стандартын шаардлага хангасан протез, ортопед, тусгай хэрэгсэл иргэдэд олгох үйлчилгээний чанар хүртээмж сайжирч, халамжийн сангийн хөрөнгийг үр ашигтай, оновчтой зарцуулах боломж бүрдэх юм.
Тогтоолыг хэрэгжүүлэхэд 2021 оны төсвийн ахмад настны болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөнгөлөлт тусламжийн зардалд нийт 3,3 тэрбум төгрөг нэмж тусгах шаардлагатай болох юм.
Улстөр нийгэм
Австралийн Холбооны Улсын Амбан захирагч төрийн айлчлал хийнэ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн урилгаар Австралийн Холбооны Улсын Амбан захирагч Саманта Мостин 2025 оны 09 дүгээр сарын 04-09-ний өдрүүдэд Монгол Улсад төрийн айлчлал хийнэ.
Австралийн Холбооны Улсын Амбан захирагчийн түвшинд 31 жилийн дараа болох энэ айлчлал Монгол Улсын Энэтхэг, Номхон далайн бүс нутаг дахь чухал түнш, гуравдагч хөрш Австралитай хөгжүүлж буй харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн бэхжүүлэхэд чухал ач холбогдолтой.
Айлчлалын хүрээнд Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Амбан захирагч Саманта Мостин нар албан уулзалт хийж, харилцааг шат ахиулан “Иж бүрэн түншлэл”-ийн түвшинд хүргэх тохиролцоог баталгаажуулах хүрээнд улс төр, худалдаа, хөрөнгө оруулалт, боловсрол, хөдөө аж ахуй зэрэг боломжит бүх салбарт өргөжүүлэх, иргэд хоорондын хэлхээ холбоог бэхжүүлэх, олон улс, бүс нутгийн тавцан дахь хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэх зэрэг асуудлаар санал солилцоно.
Амбан захирагч Саманта Мостин айлчлалынхаа үеэр манай улсад хэрэгжиж байгаа Австралийн төсөл, хөтөлбөрүүдтэй танилцаж, бизнес эрхлэгчдийн төлөөлөлтэй уулзахаар төлөвлөж байна.
Монгол Улс, Австралийн Холбооны Улс 1972 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр дипломат харилцаа тогтоосон. Эдүгээ Австралид 22 мянга гаруй монгол иргэн оршин сууж байна.
Улстөр нийгэм
ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр гурил үйлдвэрлэгчдийг хүлээн авч уулзав
ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр, Бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Ц.Болорчулуун, Газар тариалангийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Д.Есөн-Эрдэнэ, Хөдөө аж ахуйн корпораци ТӨХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Б.Цогтсаран нар гурил үйлдвэрлэгч Улаанбаатар гурил ХХК, Алтан тариа ХХК, Өег гурил ХХК, Од групп ХХК, Өгөөж гурил ХХК, Хөвсгөл алтан дуулга ХХК, Милл хаус ХХК-ийн төлөөллийг хүлээн авч уулзаж, санал солилцлоо.
Монгол Улс 2025 оны хавар нийт 577.5 мянган га-д тариалалт хийжээ. Үүнээс үр тариа 312.8 мянган га байна. 272.8 мянган га-д улаанбуудай, 12.9 мянган га-д төмс, 15.9 мянган га-д хүнсний ногоон, 87.2 мянган га-д малын тэжээл, 148.5 мянган га-д тосны ургамал тариалсан. Улаанбуудайн тариалалт 2024 оноос 41.5 мянган га-гаар буурсан бол тосны ургамлын тариалалт 19.8 мянган га-гаар өссөн дүн гарчээ. Хур тунадас бага, хэт халалт үргэлжилсэний улмаас 41.4 мянган га талбайгаас ургац алдаж, 3.9 мянган га талбайн ургац ногоон тэжээлд шилжихээр тооцоо гарсан байна. 2025 оны намрын ургац хураалтаар 255.5 мянган тонн улаанбуудай, 88.3 мянган тонн төмс, 164.1 мянган тонн хүнсний ногоо хурааж авах урьдчилсан баланс гарсан талаар Газар тариалангийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Д.Есөн-Эрдэнэ 2025 оны намрын ургацын балансыг танилцууллаа.
Намрын ургац хураалтаас 255.8 мянган тонн улаанбуудай хураан авах бол ирэх хаврын тариалалтад 38.6 мянган тонн, үрийн нөөцөд 12.5 мянган тонн, тэжээлд 24.8 мянган тонн, спиртийн үйлдвэрлэлд 11 мянган тонн, гурил үйлдвэрлэлд 168.9 мянган тонн улаанбуудай шаардлагатай юм. Тиймээс 100 мянга тонн импортын улаанбуудай дутахаар байгааг онцоллоо.
ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр гурил үйлдвэрлэгч нарт хандан “Хэдийгээр байгалийн давагдашгүй хүчин зүйлтэй тариаланч нар нүүр тулж байгаа ч өөрсдийн хэмжээнд бүх арга хэмжээг авч, нэр төртэйгээр хүнд үеийг даван туулж байгаа. Тиймээс дотоодын улаанбуудайгаар гурилын хэрэгцээг хангах, тогтвортой байдалд анхаарах ёстой. Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийг хүчингүй болгосон тул дагаж гарсан тогтоолын хүрээнд алслагдсан баруун бүс нутгийн иргэдэд гурилын үнэ өндөр байхааргүй зохицуулалтыг хамтдаа хийх шаардлагатай байна” гэсэн юм.
Мөн энэ жилийн ургацад ган-гийн асуудлаас гадна хэт халалтыг дагасан хортон шавж элбэг байгаа нь нөлөөлж байгаа тул Ургамал хамгааллын газраас шинэ төрлийн бордоо, туршилтуудыг амжилттай хийж байгааг тэмдэглэлээ.
Хөдөө аж ахуйн корпораци ТӨХХК-ийн БҮАХэлтсийн мэргэжилтэн Н.Баттөмөр ОХУ-ын улаанбуудайн зах зээлийн нөхцөл байдлын талаар мэдээлэл өгсөн юм.
Дэлхийн улаанбуудайн 25 хувийг хангадаг ОХУ-д нүүрлэсэн гангийн улмаас Краснадорын хязгаарын 9 бүс, Ростов мужийн 4 бүс, Омск мужийн 5 бүс хүчтэй гангийн улмаас 25-35 хувийн ургац алдаж, 3 их наяд орчим төгрөгийн хохирол учрахаар байгаа аж. ОХУ-ын газар тариалангийн экспортын хэмжээ жил тутам буурч, ган гачгийн улмаас га-гаас 50-60 центр ургац авдаг газруудаас 25-29 центр авахаар байна. Улмаар дундаж ургацын хэмжээ багасч, газар тариалан эрхлэгч аж ахуйн нэгжүүд үйл ажиллагаагаа зогсоож байгаа тул улаанбуудайн дэлхийн зах зээлийн үнэ өсөх хандлагатай байгаа талаар мэдээлэл өгөв.
Өег гурил ХХК-ийн захирал А.Батсуурь ОХУ-ын Красноярс хотоос 2024 оны гуравдугаар зэргийн улаанбуудай нэг тонныг нь 1 сая 250 мянган төгрөгөөр импортолж байгаа. Чанар сайнгүй, гологдол их байна. Тиймээс ялгаж сортолж авч байна гэв. Дотоодын шинэ ургацын улаанбуудайн дээжийг шинжилж үзэхэд гантай холбоотойгоор буудайн үр жижгэрсэн байгааг онцоллоо.
Улаанбаатар гурил компанийн төлөөлөл есдүгээр сарын тавны өдрөөс дотоодын улаанбуудайн эхний ургацыг авах тул үйлдвэр дээр буусны дараа чанарыг тодорхойлно гэсэн юм.
ХХААХҮЯ-ны Бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Ц.Болорчулуун “Баруун бүсийн гурилын үнийг тогтвортой байлгах заалт тогтоолд орсон. Үүнийг гурил үйлдвэрлэгч нар анхаарах ёстой” гэсэн бол гурил үйлдвэрлэгчдийн зүгээс дотоодын гурилын хэрэгцээгээ хангах боломжтой гэдгийг онцоллоо гэж ХХААХҮЯ-наас мэдээллээ.
Улстөр нийгэм
Мөрөн-Улиастай чиглэлийн авто замын төслийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр хэрэгжүүлнэ
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2025 оны наймдугаар сарын 27-нд болж, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн барих, ашиглах, шилжүүлэх гэрээний төрлөөр хэрэгжих "Мөрөн-Улиастай чиглэлийн 261.89 км авто замын төсөл"-ийг баталж, сонгон шалгаруулалтыг холбогдох хууль, журамд заасны дагуу зохион байгуулж, үр дүнг таницуулахыг Монгол Улсын Тэргүүн Шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайд Н.Учрал, Зам, тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан нарт даалгалаа.
Төслийг хувийн хэвшлээс санаачилжээ. Бүтээн байгуулалт хоёр хэсэгтэй, замын эхний хэсэг Мөрөн-Булган чиглэлийн улсын чанартай авто замаас Омпуугийн давааны өвөр хүртэлх 190.2 км авто замыг гэрээ байгуулсны дараах эхний хоёр жилд, авто замын хоёрдугаар хэсэг Омпуугийн даваа орчмоос Согоотын даваа Тосонцэнгэл сумын баруун талын А603 дугаартай авто замтай огтлолцох дөрвөн замын уулзвар хүртэлх 71.69 км хэсгийг гэрээ байгуулсны дараах гурав дахь жилд барьж дуусгахаар төлөвлөжээ.
Эхний хэсгийн бүтээн байгуулалт дууссаны дараа буюу гурав дахь жилээс 23 жилийн турш тус авто замын менежмент, засвар арчлалт зэрэг үйл ажиллагааг хувийн хэвшил хариуцна, орлогын эх үүсвэр нь нүүрсний ачаа тээврийн хэрэгслээс замын хураамж авахаар тооцоолсон байна.
