Үзэл бодол
Европт нэрээ гаргасан Монголын хамгийн анхны төгөлдөр хуурчийг өнөөдөр нэхэн дурсъя
Эх орныхоо нэрийг дэлхийн дайдад цуурайтуулсан алдартнуудынхаа тухай өгүүлээд баршгүй билээ. Төгөлдөр хуурын эгшгээр хүн төрөлхтнийг баясгаж явсан нэгэн монгол хөгжимчний тухай нэхэн санахуйд нэр нь, дүр нь тодрон үзэгдэнэ.
Янжиндуламын Мөнгөнцацал буюу Мөнгөө нэрээрээ алдаpшcaн Монголын нэрт төгөлдөр хуурчийн тухай дуулаагүй хүн ховор биз ээ.
Мөнгөөгийн авьяас багадаа тодорсон тухай гэр бүлийнхэн нь дурсан ярьдаг юм. Ээж нь түүнийг долоон настайд нь Хөгжим бүжгийн сургуульд оруулсан нь хожим охиныхоо нэрт хөгжичин болох замыг нээсэн явдал байлаа. Мөнгөнцацал сургуульд суралцаж байх хугацаандаа Улаанбаатар хотын улсын хөгжмийн тeатруудад зохиогддог концeртуудад идэвхтэй оролцдог байж.
Сургуулиа онцсайн дүнтэй төгссөн шилдэг сурагчаар шалгарсан түүнийг Хөгжим бүжгийн сургууль нь 1985 онд олон улсын залуучууд оюутны наадамд оролцуулсан байдаг.
Мөн олон улсын пионерийн Артeк зусланд амрах эрхээр шагнуулж байсан түүхтэй. Мөнгөө 16 настайдаа Москвагийн Гнeссин сургуулиас төгөлдөр хуур сурах урилга хүлээн авч байсан юм. Улмаар 1993 оноос тэрээр Гeрман улсын Дортмунд хот руу шилжиж тус хотын хөгжмийн их сургуулийн нэрт Профeссoр Риxард Браун дээр сурахаар шилжин явж 1997 онд амжиллтай сурч төгссөн байна. Мөн тус ондоо Мюнстeр хотын хөгжмийн сургуульд элсэн орж Профeссoр Вeйхaрт дээр суралцан 2000 онд бас л онцсайн дүнтэй төгссөн. Ингэж сурч байхдаа Монгол төгөлдөр хуурын мастeр курсийг Гeрман улсаас гадна Япон, Испани болон Еврoпын олон оронд сурч явжээ.
1996 оны 10 дугаар сард Италийн Пeскара хотод жил болгон зохиогддог камeр хөгжмийн “Rassegna Internationale Pescara Musica” ес дэх уралдаанд тэргүүн байрыг эзэлсэн байдаг. Тус уралдааны тэргүүн байрыг эзэлсэн анхны Монгол төгөлдөр хуур гэдэг эрхэм цол ч мөн түүнийх юм. Мөнгөнцацал нь Монгол Улсаас анх удаа Eврoпт уран чадварлаг тоглодгоороо нэрд гарсан төгөлдөр хуурч. Олон улсын төгөлдөр хуурчдын тэмцээн, концeртуудаас удаа дараалан олон шагнал авч байсан нь үүнийг гэрчилдэг.
Тэрээр 1999, 2001 онд Бeрлин хотын “Konzerthaus”-д өөрийн биe даасан төгөлдөр хуурын тоглолтууд хийсэн байдаг. 2006 онд тэнд сүүлчийн удаа Трио Мусарто хамтлагтайгаа тоглолт хийж байжээ. Мөнгөнцацaл хөгжмийн гурвалсан Трио Мусарто гэсэн хамтлагийг үүсгэн байгуулж, xамтлагийнхаа нэрийг өөрөө өгч байжээ.
Түүнчлэн 1999-2003 онд Дортмунд хотын хөгжмийн сургуулийн ассистeнтаар, мөн Мунстeр хотийн Мадригал хоорын хөгжимчнөөр тус тус ажиллаж байв. Түүнээс гадна 1999 оноос эхэлж төгөлдөр хуурын баг ба хөгжмийн пeдагoгooр Дортмунд хотын хувийн хөгжмийн институдэд ажиллаж байжээ. 2002-2005 онуудад Дeтмoлд хотын хөгжмийн дээд сургуульд мэргэжлийн төгөлдөр хуурч болохоор төгөлдөр хуурчийн шалгалтуудаа үргэлжлүүлсэн байдаг.
Авьяаслаг төгөлдөр хуурч Мөнгөнцацал 30 гаруйхан насандаа урлагийн их тайзаа, төрөл төрөгсдөө үүрд орхин одсон юм. Гэсэн ч түүний дэлхий дахинаа дуурсгасан нэр, Монголын нэрт төгөлдөр хуурч гэх алдар нь өнөө ч хадгалагдсан хэвээр байна.
Үзэл бодол
Л.Оюун-Эрдэнэ: “Эгийн голын УЦС” төслийг богино хугацаанд эхлүүлэхийн төлөө Засгийн газар ажиллана
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын Хантай багийн нутаг Эг, Сэлэнгийн бэлчирт байрлах “Эгийн голын усан цахилгаан станц” төслийн талбайд ажиллалаа.
Тус төсөл нь Засгийн газрын хэрэгжүүлэх 14 мега төслийн тавдугаарт эрэмбэлэгдсэн импортын эрчим хүчийг багасгах, Төвийн бүсийн өсөн нэмэгдэж буй эрчим хүчний хэрэглээг хангах чухал ач холбогдолтой төсөл юм.
Эрчим хүчний яам болон Монгол-Оросын хамтарсан экспертийн ажлын хэсгээс төслийн явц, цаашид анхаарах асуудлын талаар танилцууллаа. Уг төсөл Байгал нуурын биологийн олон янз байдал, дэлхий цэвэр усны нөөцөд сөрөг нөлөө үзүүлж магадгүй гэсэн шалтгаанаар олон жил гацсан.
“Дэлхийн өвийн хороо, ОУБХХ-ноос “Эгийн голын УЦС төслийг дангаар хэрэгжүүлэх нь Сэлэнгэ мөрөн, Байгал нуурын экосистемд мэдэгдэхүйц нөлөөлөл үзүүлэхгүй” болохыг тэмдэглэжээ. Гэхдээ төслийн байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээг ЮНЕСКО-ийн аргачлал болон олон улсын стандартын дагуу боловсруулах чиглэл өгсөн байна.
Энэ хүрээнд 2025-2026 онд Эгийн голын УЦС-ын Сэлэнгэ мөрний сав газрын экосистемд үзүүлэх өөрчлөлтийг тодорхойлох судалгаа, байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээ, УЦС-ын туслах боомт болон үндсэн ТЭЗҮ-ийн нэмэлт судалгаа хийж, төслийн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх бэлтгэл ажлыг хангана. Монгол-Оросын Экспертийн ажлын хэсэг 2026 оны эхний хагаст багтаан эцсийн дүгнэлт гаргахаар тохиролцжээ. Салбарын сайд нар төслийг хэрэгжүүлэхэд анхаарч байгаа бөгөөд судалгааны ажлуудад шаардлагатай санхүүжилтийг тухай бүр шийдвэрлэн ажиллахаа илэрхийлсэн юм.
Төслийн нөлөөллийн бүс дэх иргэд буюу Хантай, Баянгол багийн иргэд энэхүү төслийг ажил хэрэг болохыг 35 жил хүлээсэн, бүрэн дүүрэн дэмжиж байгаа, уг төслийг урагшлуулахын тулд төлөө ажиллаж Ерөнхий сайдад талархал илэрхийлээд, Засгийн газрын бодлого, шийдвэрийг дэмжихээ хэлж байлаа.
Мөн иргэд энэ уулзалтын үеэр өөрсдийн санаачилсан орон нутгийн хөгжлийг дэмжих, байгалийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх “Хантай” цогцолборын төслөө Ерөнхий сайд танилцууллаа.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Хойд бүсийн анхдугаар зөвлөгөөнд оролцогчид санал нэгтэйгээр Эгийн голын УЦС төслийг бүс нутагтаа хэрэгтэй, нэн яаралтай хэрэгжүүлэх ажлын нэгдүгээрт эрэмбэлснийг дурдаад улс орны эдийн засагт ач холбогдолтой мега төслийг нэгдсэн ойлголтоор дэмжиж байгаа нутгийн иргэдэд талархал илэрхийлэв. Эгийн голын УЦС-ын төслийг богино хугацаанд эхлүүлэхийн төлөө Засгийн газар бүхий л хүчээ дайчлан ажиллана гэлээ.
Үзэл бодол
Я.Чулуунхүү: Эзэнгүй нохой, муурыг барьж, иргэдийн аюулгүй орчинд амьдрах орчныг бүрдүүлж байна
Нийслэлийн иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор эзэнгүй нохой, муур, мал амьтныг барьж, асрамжлах газарт байрлуулах ажлыг дөрөвдүгээр сарын 24-28-ны өдрүүдэд зохион байгуулж байна. Энэ талаар УБЗАА-ны Захиргаа, санхүүгийн удирдлагын газрын дарга Н.Отгонбаяраас тодрууллаа.
Тэрбээр “2025 онд НЗДТГ болон Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанд эзэнгүй нохой, мууртай холбоотой гомдол олноороо ирсэн. Тиймээс нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар эзэнгүй нохой, муурыг эзэнжүүлэх, түр асрах байранд хүргэх, анхан шатны вакцин хийх, туулга өгөх, үржлийг хязгаарлах үйлчилгээ үзүүлж байна. Нохой, муур барих ажилд нийслэлийн зургаан дүүргийн онцгой, цагдаагийн албан хаагчид болон УБЗАА, нийслэлээс холбогдох албаныхан 1000 гаруй хүн ажиллаж байна. Энэ удаагийн байршил СХД-ийн 20 дугаар хорооноос эхэлж, Туулын бургаснаас хойш самнах ажиллагаа явуулж байна” гэлээ.
Сонгинохайрхан дүүргийн 20 дугаар хорооны Засаг дарга Я.Чулуунхүү “Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар нохой, муур барих, эзэнжүүлэх арга хэмжээ 20 дугаар хороонд хоёр дахь өдрөө үргэлжилж байна. Манай хороо гэр хороолол, байшин хороолол, үйлдвэрлэлийн бүс ихтэй. Үйлдвэрлэлийн бүсэд эзэнгүй нохой, муур олон байдаг. Бага насны хүүхдүүдийг хичээл сургуульдаа явахад айлгадаг. Тиймээс нохой, муур барих ажил иргэдийн аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх чухал ач холбогдолтой” гэв.
Үзэл бодол
Ц.Төрхүү: Үсний сэв, хоолны тос, арьс ширний үйлдвэрийн хаягдлаас үүдэлтэй лагийн хэмжээ хэрээс хэтэрсэн
НИТХ-ын дарга А.Баяр, НИТХ-ын МАН-ын бүлгийн дарга Д.Ихбаяр, АН-ын бүлгийн дарга Т.Батцогт, Төлөөлөгч Б.Золзаяа, Э.Хулан, Э.Одонтуяа нар УСУГ-т ажиллалаа. Өдгөө 66 жилийн, 1900 гаруй ажилчинтай тус байгууллагын жаргал, зовлон нийслэлчүүдэд шууд хамаатай.
Ундны ус хангамж, ариутгах татуургын үйлчилгээ, Улаанбаатар хотын цэвэр, бохир усны шугам сүлжээний засвар үйлчилгээ, усны ухаалаг хэрэглээ, цэвэрлэх байгууламжийн хэвийн, найдвартай ажиллагаа, Улаанбаатар хотын ус хангамжийн сүлжээг хянах, удирдах зэрэг асуудлыг хариуцан шийдвэрлэдэг УСУГ-ын үйл ажиллагаа, тулгамдсан асуудал, ирээдүйн зорилтыг онцлон Ц.Төрхүү дарга мэдээлэл өгч, танилцууллаа.
Тэрбээр, “Үсний сэв, хоолны тос, арьс ширний үйлдвэрийн хаягдал, ахуйн болон аюултай хог хаягдлаас болж лагийн хэмжээ хэрээс хэтэрсэн. Энэ бол аюул. Манай тулгамдсан асуудал. Яагаад бэрхшээл вэ гэхээр, Улаанбаатарын хэмжээнд долоон цэвэрлэх байгууламж үйл ажиллагаа явуулж байна. Бид ганц Төв цэвэрлэх байгууламжийг л чухалчлаад яриад байдаг. Гэтэл эдгээр долоон байгууламж бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаад хоногтоо хамгийн ихдээ 200-аад мянган метр куб ус хүлээн авах чадалтай. Гэтэл өнөөдөр энэ ачаалал 3-4 дахин нэмэгдчихсэн. Тэр хэрээр лагийн хэмжээ ихсэж байна. Хоёрдугаарт, усны үнэ тариф, татаасын асуудлыг ярихгүй бол шинэ цэвэрлэх байгууламж ашиглалтад орлоо ч бид зардлаа даахгүй. Тиймээс ус хангамж, ариутгах татуургын үйлчилгээ, бусад асуудалд анхаарахгүйгээр нийслэлчүүдийн ус хангамж найдвартай боллоо гэж санаа амрах нөхцөл үүсэхгүй” гэв.
НИТХ-ын дарга А.Баяр “Цэнхэр алт болох ус шавхагддаг баялаг. Бодлогын хувьд шийвэрлэх, хамтран ажиллах, зайлшгүй олон нийтэд тулгамдсан асуудлаа танилцуулж ойлгуулах шаардлага байна. Тиймээс энэ ажлыг НИТХ-ын нийт Төлөөлөгчдөд танилцуулахаас гадна “Эх оронч сурагч” хөтөлбөрийн хүрээнд ЕБС-ийн сурагчдад усны үнэ цэн, ухаалаг хэрэглээг таниулах ажлыг хамтарч эхлүүлье” гэлээ.
