Бидэнтэй нэгдэх

Үзэл бодол

Э.Цэнд-Аюуш: Соёлын салбарын залуучууд яамныхаа бодлого, үйл ажиллагаанд саналаа хүргүүлэх боломж бүрдлээ

Огноо:

,

Залуучуудын хөгжлийг дэмжих тухай хуулийн дагуу Монгол Улсын Ерөнхий сайд Залуучуудын хөгжлийн үндэснийн зөвлөлийн бүрэлдэхүүнээ өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард шинэчилж, үйл ажиллагааны төлөвлөгөөгөө батлаад байгаа билээ.

Залуучуудын хөгжлийн үндэсний зөвлөлийн төлөвлөгөөний дагуу яам бүрт залуучуудын хөгжлийн зөвлөлийг байгуулаад байгаа юм. Энэ удаад Соёлын яамны залуучуудын зөвлөлийн үйл ажиллагааны талаар тус яамны шинжээч, Залуучуудын хөгжлийн зөвлөлийн дарга Э.Цэнд-Аюуштай ярилцлаа.

-Соёлын салбарын залуучуудын хөгжлийн зөвлөлийн тухайд ямар асуудлыг голчилж, зорьж байна? Бүтэц бүрэлдэхүүний тухайд?

-Юуны өмнө эрхэм уншигчиддаа энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Соёлын сайдын А/85 дугаар тушаалаар яамны Залуучуудын хөгжлийн зөвлөл нийт 18 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулагдсан. Энэ зөвлөл маань соёлын салбарын залуучуудын хөгжлийн алсын харааг тодорхойлох, оролцоог нэмэгдүүлэх, санаачилгыг дэмжих зорилготой. Түүнээс гадна соёлын салбарын хууль эрх зүйн болон бодлогын баримт бичгүүдийн хэрэгжилтэд салбарын залуучуудын оролцоог нэмэгдүүлэх, санал, дүгнэлтийг тусгахыг чухалчилж байгаа. Бүтэц бүрэлдэхүүний тухайд соёл, урлагийн төрөл чиглэл бүрт буюу дууны урлаг, бүжгийн урлаг, хөгжмийн урлаг, соёл, урлагийн менежер, судлаач гэх мэт 16 зөвлөлийг байгуулна. Түүнчлэн Соёлын яамны харьяа 23 байгууллага, мөн бүх аймаг, нийслэл, сум, дүүрэгт салбарын залуучуудын хөгжлийн зөвлөл байгуулах төлөвлөгөө гаргаад ажиллаж байна. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн соёлын салбарын залуучуудын хөгжлийн зөвлөлд тухайн орон нутгийн харьяа соёл, урлагийн байгууллагуудын үндсэн ажилтан залуучууд болон хамтран ажилладаг салбарын төрийн бус байгууллагуудын гишүүд, аж ахуй нэгжүүдийн ажилтан, уран бүтээлчид, соёлын биет бус өвийн өвлөн уламжлагчид, ардын авьяастнуудын төлөөлөл бүхий 25 хүртэлх тэргүүлэгч гишүүнтэй сайн дурын зөвлөл байгуулагдана. Мөн яамны харьяа 23 байгууллагад 11 хүртэлх тэргүүлэгч гишүүнтэй зөвлөлүүд байгуулагдана. Соёлын салбарын залуучуудын хөгжлийн зөвлөлүүд байгуулагдсанаар салбарын залуучуудын нийгмийн асуудлын суурь судалгаанууд хийгдэж, шийдвэрлэх арга зам, бодлого, төлөвлөгөө нь тодорхой болох юм. Мөн салбарын хууль эрх зүйн болон бодлогын баримт бичгүүдийн хэрэгжилтэд залуучуудын оролцоог тодорхойлох ач холбогдолтой. Аливаа салбаруудад залуучуудын оролцоо хангалтгүй байна, тааруухан байна гэж яригддаг. Тийм учраас салбарын залуучууд яамныхаа бодлого, үйл ажиллагаанд саналаа хүргүүлэх боломж бүрдэж байгаа юм.

-Соёлын яамны дэргэд одоогоор хэдэн салбар зөвлөл байгуулагдаад байна вэ?

-Өнөөдрийн байдлаар аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн соёлын салбарын залуучуудын хөгжлийн зөвлөлүүд байгуулагдаад явж байна. Мөн яамны харьяа байгууллагуудын зөвлөлүүд байгуулагдсан байгаа. Түүнчлэн соёл, урлагийн төрөл чиглэл бүрт байгуулагдах зөвлөлүүдээс Соёл, урлагийн менежер залуучууд, Соёл, урлаг судлаач залуучууд, Бүжгийн урлагийн залуучууд, Дүрслэх урлагийн залуучууд гэсэн дөрвөн зөвлөл байгуулагдсан байна. Цаашид дуу, хөгжим, тайз дэлгэц гээд зөвлөлүүд маань байгуулагдаад явах төлөвлөгөөтэй байгаа.

-Залуучуудын хөгжлийн зөвлөлүүд байгуулагдаад явж байна гэлээ. Энэ зөвлөлүүдийн хийж хэрэгжүүлсэн ажил, түүний үр дүнг хэрхэн дүгнэх юм бол? Хэр хугацаанд үр дүн гарна гэж харж байгаа вэ?

-Зөвлөл болоод гарч байгаа залуучуудтайгаа хэд хэдэн зарчмын зүйл дээр санал солилцож байгаа. Нэгдүгээрт тухайн онд хийж хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөө гаргахын зэрэгцээ суурь судалгаануудаа гаргаж эхэлмээр байна. Цаашлаад 2050 он хүртэл салбараа хөгжүүлэх төлөвлөгөөгөө гаргах. Жишээ нь олон улсын фестиваль арга хэмжээнүүдэд манай залуучууд очиж оролцдог. Тэгвэл эсрэгээрээ олон улсын залуучууд манай улсын фестивальд ирж оролцдог тийм наадамтай болж болох уу, сонгодог урлаг, дүрслэх урлаг, сийлбэрийн урлаг гээд бид бренд болсон олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн A, B, зэрэглэлийн наадам, фестивалиудтай болж болох уу гэх мэт олон ажлууд байна. Энэ бол зөвхөн үйл ажиллагааны санаа. Тэгвэл хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтын хувьд залуучуудын соёлын ордонтой болох, соёлын салбарын залуучуудыг орон сууцжуулах асуудлууд байна. Энд нэг зүйлийг онцлон хэлэхэд, бусад салбарын залуучууд өглөө 9 цагт ажлаа эхлээд 18 цагт тардаг бол манай салбарын залуучуудын тоглолт, арга хэмжээ нь орой 19 цагаас эхэлж 22.00 цагт дуусдаг байх жишээтэй. Энэ хугацаанд үр хүүхдээ харах, хичээл сургуулиас нь авах зэрэг олон асуудлууд гардаг. Эдгээр асуудлуудаа нарийвчлан судалж, шийдвэрлэх арга замыг хамтдаа тодорхойлж, яамандаа уламжилж, шийдвэрлүүлэх нь чухал юм.

-Зөвлөлүүд сайн дурынх гэлээ. Тэгэхээр соёлын салбарт ажиллаж байгаа бүх залуучуудад нээлттэй гэж ойлгох уу. Ямар нэг шалгуур, шаардлага байхгүй юу?

-Онцолсон шалгуур байхгүй ээ, 18-39 нас гэж одоогоор заасан байгаа. Залуучуудын насны хязгаар харьцангуй учраас 40 байна уу 42 байна уу залуучуудын зөвлөлд ороод залуустайгаа хамтраад явна гэсэн хүмүүст нээлттэй гэсэн санаа. Сүүлийн 21 хоногийн хугацаанд 16 төрлийн зөвлөлд одоогоор 1200 гаруй соёлын салбарын залуучууд бүртгүүлсэн байна. Тэгэхээр манай салбарын залуучуудын нийгмийн идэвх бол өндөр харагдаж байгаа юм. Нөгөө талаас соёлын салбарын залуучуудад тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх тал дээр яамны бүхий л удирдлагууд буюу Сайд, Дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн дарга нар дэмжиж ажиллаж байгаа. Ингэж залуучуудын санал санаачлагыг дэмжиж байгаа нь бидэнд урам зориг өгч байна.

-Яг соёлын салбарт хэдэн мянга орчим залуучууд ажиллаж байна. Тийм тооцоо судалгаа гаргасан уу?

-Нийт соёлын салбарын төрийн албан хаагчид 7300 гаруй байгаа. Хувийн хэвшилд мөн адил олон мянган соёлын ажилтан, уран бүтээлчид ажиллаж байдаг. Бидний хувьд нийт залуучуудын хөгжлийн зөвлөлүүд байгуулагдахад 4000 гаруй залуучуудыг тэргүүлэгчдээр бүртгэж хамтран ажиллана гэж үзэж байгаа. Тухайн залуучуудтайгаа хамтран цалингийн дундаж хэмжээ, орон сууцны хүртээмжийн асуудал, залууст олдож байгаа боломжууд ямар байна, хаана хүндрэл байна, ур чадварын хувьд аль түвшинд байна гэдэг бодит тоо, мэдээлэлтэй болж байж, тус тоон дээрээ ажиллахаар төлөвлөж байна.

-Залуучуудын зөвлөл энэ онд ямар ямар ажил хийхээр төлөвлөөд байгаа вэ?

-Энэ жилийн нэг онцлог нь Монгол Улсад залуучуудын байгууллага үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ой тохиож байгаа. Энэ ойд зориулаад салбарын залуучуудтайгаа хамтраад нийгэмд нөлөөлсөн, соён гэгээрүүлэх чиглэлийн олон ажлуудыг зохион байгуулахаар төлөвлөөд байгаа. Мөн Монгол Улсын Соёлын сайдын ивээл дор салбарын 4000 залуучуудын “Соёлын салбарын залуучуудын хөгжлийн алсын хараа” цахим чуулган зохион байгуулах зэрэг олон ажлуудыг төлөвлөөд байна.

-Ярилцсанд баярлалаа. Цаашдын ажилд нь амжилт хүсье.

-Танд болон танай хамт олонд талархал илэрхийлье. Залуучууд бидний үйл хэргийг уншигч олонд таниулж өгч байгаад баярлалаа. Энэ дашрамд соёлын салбарын залуучуудаа хөгжлийн зөвлөлдөө орж ажиллаад салбарынхаа хөгжлийн төлөө хамтран зүтгэхийг хүсье.

-Ярилцсанд баярлалаа. 

Дэлгэрэнгүй унших
АНХААРУУЛГА: УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн хуулийн холбогдох заалтын хүрээнд тус сайтын сэтгэгдэл хэсгийг түр хугацаанд хаасан болно.

Үзэл бодол

Л.Гантөмөр: МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна

Огноо:

,

Ардчилсан нам Засгийн газрын гэрээг удаа дараа зөрчсөн гэх асуудлаар АН-ын дарга Л.Гантөмөрөөс сэтгүүлчид 2026 оны зургаадугаар сарын 17-ны өдөр тайлбар авлаа. Тэрбээр "МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна. Ч.Лодойсамбуу гишүүн шүүмжилснийг гэрээ зөрчиж байна гэж дүгнэж байгаа юм. Найман жил Монгол Улсыг унтуулсан.

Хэн нэгэн шүүмжилэхээр их адгадаг болсон. Ийм адгуу хүмүүстэй хамтарна гэдэг хэцүү. Шүүмжлэхгүйгээр Монголын төр явахгүй. Төрийн чих онгорхой байх ёстой. Ард түмнээ сонсдог байх ёстой. Тэр ард түмний дуу хоолой нь УИХ-ын гишүүд. МАН Бага хурлаараа гурван шалтгаанаар Ардчилсан намтай хамтрахгүй гэж ярьсан тухай би сонссон.

 
Нэгдүгээрт: АН ажил төрөлтэй болоод бэхжээд байна. Тиймээс АН-ыг бэхжүүлэхгүй байх нь МАН-д хэрэгтэй гэж ярьсан.
 
Хоёрдугаарт: АН-ын гишүүд элдвээр шүүмжлээд байна. Хамтарч байгаа тохиолдолд шүүмжлэл байж болохгүй гэж яриад байгаа юм.
 
Гуравдугаарт: Хуульзүйн яам болоод хяналтын функц АН-д байна. Дарханы Засаг дарга Б.Азжаргалаас авхуулаад бүгд баахан тендерийн хулгай хийчихсэн.

Түиймээс МАН-ынэнд тэндэх хулгай, луйврыг Хяналт, үнэлгээний Үндэсний хороо илрүүлээд байх юм байна.

Тиймээс энэ гурван үндэслэлээр АН-аас салах нь зүйтэй гэж гишүүд нь ярьсан байна лээ. Өөрөөр хэлбэл, МАН хяналтгүй засаглахыг хүсээд байгаа хэрэг” хэмээв.
Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна

Огноо:

,

Иргэн зээлдэгчийн хувиар өөрийн зээлийн түүхээ хянан удирдах, санхүүгийн сахилга хариуцлагатай байх нөхцөлийг бүрдүүлэх хуулийг Улсын Их Хурал 2025 оны хаврын ээлжит чуулганы хугацаанд баталлаа. Улсын Их Хурлын гишүүн Э.Батшугарын санаачлан боловсруулж, өргөн мэдүүлснээр батлагдсан Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн талаар дараах тодруулгыг хийлээ.
-Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар банк, санхүүгийн байгууллагатай зээлийн харилцаанд ороогүй насанд хүрсэн иргэн цөөн байгаа болов уу. Таны санаачлан, батлуулсан дээрх хуулийн өөрчлөлт иргэдийн энэ төрлийн харилцаанд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Хамгийн эхэнд Зээлийн мэдээллийн сангийн “хар жагсаалт”-д нэг бүртгэгдчихвэл зургаан жил данслагддаг байдлыг халж байгааг тодотгож хэлмээр байна. Хүний амьдрал баялаг, зээл, зарим төрлийн төлбөрийг барагдуулахын зуур цаг хугацаа алдах гэх мэт бэрхшээлээс үүдэн доголдох тохиолдол гардаг даа. Тэгээд аль болох шуурхай шийдээд, зохицуулаад төлсөн ч “хар жагсаалт”-ад бичигдчихаж байгаа юм. Тэр мэдээлэл зургаан жил хадгалагдаж, Та хариуцлагагүй зээлдэгч болчихдог, энэ мэдээлэл зургаан жил Таны санхүүгийн харилцаанд нөлөөлнө. Үүнийг би хувьдаа “санхүүгийн ял” гэж тодорхойлоод байгаа.


Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хэрэгжээд эхлэхээр дээрх шиг нөхцөл буюу нэг удаагийн доголдлоос нь үүдсэн зургаан жилийн санхүүгийн ял оноодог байдлыг халж, эсрэгээрээ онооны системд шилжих юм. Иргэн зээлийн харилцаандаа хариуцлагатай хандаад, тухай бүр нь төлбөрөө зохих ёсоор нь төлдөг бол оноо нь нэмэгдээд яваад байна. Оноо нь өндөр байхын хэрээр санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага, банк барьцаа хөрөнгийн шаардлагыг бууруулах, зээлийн хүү бага байх гэх зэргээр иргэнд илүү таатай нөхцөл, үйлчилгээ өгнө. Оноо нь тухайн иргэний биет бус санхүүгийн хөрөнгө болно.  Жишээлбэл, зээл авахад хамгийн түрүүн барьцаа хөрөнгө шаарддаг. Тэгвэл энэ эрх зүйн өөрчлөлтөөр оноо нь барьцаа хөрөнгө болж болохоор нөхцөл бүрдэж байна. Аливаа банк, санхүүгийн байгууллага хариуцлагатай харилцагч буюу өндөр оноотой иргэнд үйлчилгээ үзүүлэхдээ нөхцөлөө хөнгөвчлөх, шуурхай үйлчлэх боломжтой болно. Нэгэнт хариуцлагатай төлбөрөө төлөөд явдаг харилцагч учраас аль болох асуудлыг шуурхай шийдээд явах сонирхол байна шүү дээ. 
Тэгэхээр иргэн оноогоо өндөр болгох эсэхээ бас тооцож болж байна. Хариуцлагатай иргэнээ нэг ёсондоо урамшуулж байгаа гэж харж болох юм.


Баримт сөхөөд харвал малчны зээл, ипотекийн зээл, тэтгэврийн зээл нь хамгийн эрсдэлгүй, чанартай зээлүүд байдаг. Зээлдэгчид нь маш хариуцлагатай гэсэн үг. Хариуцлага алдахад нь “ял оноож” байгаа юм чинь, хариуцлагатай байсных нь төлөө хөнгөвчилсөн нөхцөлтэй, бага хүүтэй зээлийг шуурхай олгох зэргээр урамшуулж болно биз дээ. Үүний нөлөөгөөр зээлийн хүү ч буурах боломжтой, онооны системд шилжсэнээр суурь нөхцөл бүрдэж байгаа гэж харж байна. Тухайлбал, төслийг боловсруулах үед 28 улсын жишээг судалсан, зээлийн хүү нь 2-4 нэгж хувиар буурсан байдаг юм билээ. Америк 1989 онд, Солонгос, Энэтхэг  2000 оны эхээр, Вьетнам саяхан онооны системд шилжсэн. Ийнхүү шилжснээс хойш 2-3 жилийн дараа зээлийн хүү буурсан байна билээ.
Энгийнээр ойлгоход банк, санхүүгийн байгууллага харилцагчаа хялбархан тодорхойлдог учраас хариуцлагатай, найдвартай харилцагчдаа хугацаа урт, хүү бага, барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр зохих ёсны зээл олгох гэх зэрэг сайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шуурхай үзүүлдэг болно.
Латин Америкийн улс орнууд онооны системд шилжихээс өмнө ажлын 10 хоног буюу хагас сар зээл шийдвэрлэдэг байснаа онооны систем рүү шилжсэнээр ердөө  ажлын 8 цагт зээл шийддэг болсон байгаа юм. Цаашилбал, сайн харилцагчид бүтээгдэхүүн, үйчилгээгээ хүргэхийн тулд банк, санхүүгийн байгууллага дунд өрсөлдөөн бий болдог. Одоо бол банк, санхүүгийн байгууллага тус бүр харилцагчийн мэдээллээ хадгалж, тус бүрдээ сан бүрдүүлдэг, үүнийгээ хуваалцдаггүй. Та банкаа, санхүүгийн харилцагчаа солихоор бол нөгөө талдаа шинэ хэрэглэгч болно, хүлээж авч байгаа тал Таны санхүүгийн түүхийг мэдэхгүй учраас “эрсдэлтэй” гэж үздэг. Шинэ систем үйлчлээд эхлэхээр иргэний оноо бүх нөхцөлийг илэрхийлэх учраас ямар ч банк, санхүүгийн байгууллагад очсон зөвхөн өөрт тохирхох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ авдаг болно. Банк, санхүүгийн байгууллагууд өрсөлдөөд эхлэхээр санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ сайжрах нь ойлгомжтой. Хөгжсөн улс орнуудын боловсронгуй болсон, туршигдсан сайн туршлагыг Монголд нэвтрүүлж байгаа гэж ойлгож болно.


-Хууль хэзээнээс хэрэгжих эхлэх вэ?
-Улсын Их Хурал 5 дугаар сарын 16-ны өдөр Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийг баталсан. Ердийн журмаар гэхээр “Төрийн мэдээлэл” сэтгүүлд хэвлэгдээд ажлын 10 хоногийн дараа хэрэгжиж эхлэхээр тооцож үзвэл энэ оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрөөс хэрэгжих юм байна.
-Тэгвэл зээлийн "муу түүх" иргэний санхүүгийн харилцаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэсэн үг үү?
-Хүний зээлийн мэдээллийг таван жил хадгалдаг олон улсын жишгийг хуульд тусгасан. Иргэн, төрийн болон хувийн өмчит хуулийн этгээдийн хооронд зээл, төлбөртэй холбогдон үүсэх мөнгөн төлбөрийн мэдээллийг агуулдаг “Зээлийн мэдээллийн сан” зөвхөн зээлийн "муу түүх"-буюу сөрөг мэдээллийг хадгалдаг байсныг өөрчилж байгаа хэрэг. Тус санд зээлдэгчийн сайн, муу бүх мэдээллийг таван жил хадгална. Юу сайжрах вэ гэхээр өмнө нь хугацаа алдаад ч болохнээ зээлээ төлсөн байхад л “хар жагсаалт”-ад ороод, тэр нь санхүүгийн харилцаанд нь зургаан жил сөрөг нөлөө үзүүлдэг байсныг халж байгаа юм. Одоо бол иргэн, зээлдэгч үүргээ хугацаандаа гүйцэтгэхгүй бол оноо буурна, харин нөхөөд төлчихвөл оноо нь өснө. Зээлийн мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь амьд, хөдөлгөөнтэй, бодит болно.
Дээрх хуультай хамт тухайн иргэн буюу зээлдэгчээс шалтгаалахгүйгээр орлогод нь доголдол үүсвэл уян хатан хандах агуулга бүхий Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдсан. Үер усны аюул учирч болно, цар тахлыг бид даваад гарлаа, тухайн иргэн аргагүй болоод эмнэлэгт хэвтээд, бизнес нь явахгүй зогсож ч болно. Амьдрал баян юм чинь янз бүрийн нөхцөл үүсэж, учирч, тохиох болохоор аль болох уян хатан байж, санхүүгийн харилцаа үүсгэгч талууд зохицож байх нь зүйтэй гэж хууль санаачлагчийн хувиар үзсэн. Гэхдээ татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс зээлдэг Хөгжлийн банк ч юм уу, Засгийн газрын тусгай сангаас авсан зээлийн харилцаанд энэ уян хатан нөхцөл үйлчлэхгүй байх ёстойг бас тогтоолд тусгасан. Татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлж байгаа бол илүү хариуцлагатай, тооцоотой хандах ёстой гэсэн агуулгаар дээрх нөхцөлийг тодотгосон.
-Зээлийн харилцаанд иргэн янз бүрээр оролцдог. Шууд зээлэхээс гадна батлан даагчаар орсон байхад үндсэн зээлдэгч хариуцлага алдсан нь батлан даагчийн оноонд нөлөөлөх үү?
-Зээлийн батлан даалттай холбоотой харилцааг өөр хуулиар зохицуулна. Товчхондоо, Зээдийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар хүн санхүүгийн орчинд үнэ цэнээ өөрөө тогтоодог болж байгаа хэрэг. Хариуцлагатай байвал оноо өндөр байна. Оноо нь тухайн хүний талаар олон зүйлийг илэрхийлэх учраас биет бус санхүүгийн хөрөнгө болчихно. Өндөр оноотой бол банк, санхүүгийн салбарт Таны үнэ цэн өсөж, илүү таатай үйлчилгээ, сайн бүтээгдэхүүнийг тохирсон өртгөөр авах нөхцөл нь бүрдэнэ. Тиймээс оноогоо өндөр байлгах эсэхээ иргэн, зээлдэгч өөрөө удирдана. Ийм учраас зээл, төлбөрөө цаг хугацаандаа төлөөд байхад эрмэлзэл тухайн хүнд төрдөг байх нь л дээ.
-Улсын Их Хурлын даргын дэвшүүлсэн “Гурван төгөлдөршил” бодлогын хүрээнд хуулиас давсан журмуудыг цэгцлэх зорилт тавьсан. Тэгвэл Таны санаачлан, батлуулсан хуулийн дагуу Монголбанк журам батлах үүрэг хүлээж байна?
-Одоогийн байдлаар зээлийн мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрөлтэй хоёр компани байна. Эдгээр компани олон улсын жишиг платформ буюу онооны зам оруулаад ирчихсэн. Суурь нь байна, эрх зүйн орчин бүрдлээ. Одоо дүрмээ тохирох ёстой. Иймд Монголбанк холбогдох журам гаргах үүрэг хүлээж байгаа. Гэхдээ бүх талыг оролцуулж, хэлэлцүүлэг хийсний үндсэн дээр талуудын эрх ашгийг хангасан, манай нөхцөлд хамгийн оновчтой зохицуулалт гаргах ёстой гэдэг байр суурьтай байна. Монголбанк ч энэ шаардлагыг хангах бүрэн чадамжтай гэж харж байна. Бид шинэ зүйл зохиогоогүй, бусад улс орон удаан хугацаанд туршиж, сайжруулж ирсэн сайн жишгийг л Монголдоо нэвтрүүлэх ажил шүү дээ. Иргэн санхүүгийн сахилга баттай болно, системийн хэмжээнд чанаргүй зээл буурна гээд үр дүнг нь бүгд хүртэх ач холбогдолтой.

 
Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газар
Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Х.Ганхуяг: Татварын багц хуулийн шинэчлэл нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж, хамгаалж, баталгаажуулахад чиглэж байна

Огноо:

,

Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий  ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.

-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн онцлогийг танилцуулахгүй юу?

-УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газартай хамтран татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар олон удаагийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Нийтдээ 180 гаруй удаагийн хэлэлцүүлэгт  200 гаруй мянган иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хэрхэн хийх талаарх саналаа ирүүлсэн. Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль болон Хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиудад өөрчлөлт оруулах талаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн саналыг ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийн хамт Сангийн яаманд хүргүүлсэн.

Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварыг бууруулах, нийгмийн аль хэсэгт нь татварын хөнгөлөлтийг илүүтэй үзүүлэх талаар тодорхой тусгах, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх талаар зохих өөрчлөлт оруулж, татварын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэхийг чухалчиллаа. Өнөөдрийн байдлаар  нэмэгдсэн өртгийн албан татварт нийгмийн салбарын 70 хувь нь хамрагдаж байна. Энэхүү албан татвараас чөлөөлөгддөг хөдөө аж ахуйн салбарыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хамруулдаг болгох эрх зүйн тогтолцоог бий болгох, иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 100 хувиар, 800 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус хөнгөлж буцаан олгох зэрэг заалтуудыг тусгалаа.

-Аж ахуйн нэгжүүдэд татварын ямар хөнгөлөлт үзүүлэхээр төсөлд тусч байна вэ?

-Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглүүлэв. Аж ахуйн нэгжүүдийг татвараа төлөөгүй бол дансыг нь бүхэлд нь хаачихдаг байдлыг өөрчлөх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тухайн аж ахуйн нэгжид тодорхой хугацаа өгч татвараа нөхөн төлөх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. Мөн  зарим нэг төрлийн татвар эргээд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг өрөнд оруулдаг. Жишээ нь гаалиар дөнгөж бараа бүтээгдэхүүн нь орж ирэнгүүт олон төрлийн татвар ногдуулдаг хатуу тогтолцоо байсан. Тэгвэл тухайн бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулсны дараа буюу үр ашиг нь буй болсон цагт татвар ногдуулах нь зөв юм. Эдгээр татварын хөнгөлөлтийг буй болгосноор төсөвт ойролцоогоор 4-4.5 их наяд төгрөгийн дарамт учирна. Өөрөөр хэлбэл, улсын төсөвт орж ирдэг байсан 4-4.5 их наяд төгрөгийг эргээд хувийн хэвшил рүү шилжүүлж байна гэсэн үг. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, ингэснээр  иргэдийн худалдан авах чадвар сайжирч, эдийн засгийн эргэлт нэмэгдэнэ.   Үндсэндээ бол  татварын багц хуулийн шинэчлэлийн зорилго нь   бизнес эрхлэгчдийг дэмжихээс гадна өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хамгаалах, баталгаажуулахад чиглэж байна гэсэн үг.

УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газар

 

Дэлгэрэнгүй унших

Санал болгох