Улстөр нийгэм
УИХ-ын дарга Н.Учрал тэтгэврийн зээлийн хугацааг сунгах асуудлаар Монголбанк, арилжааны банкуудын удирдлагуудтай санал солилцов
Улсын Их Хурлын дарга Н.Учрал, сүүлийн саруудад тэтгэврийн орлого барьцаалсан зээлтэй холбоотой өргөдөл, саналууд Улсын Их Хурлын нийтийн өргөдөл гомдлын petition.parliament.mn цахим системээр, мөн Өргөдлийн байнгын хороонд, гишүүдийн гар утсаар ирсээр байна. Улсын Их Хурал бол бага ард түмэн. Ард түмний засаглах эрхийг төлөөлөн хэрэгжүүлдэг байгууллага учраас эх орныхоо өнцөг булан бүрээс иргэд сонгогдсон гишүүдээрээ дамжуулж бодит саналуудаа илэрхийлнэ.
Улсын Их Хурал Төв банкны хараат бус байдалд халдах, бизнесийн зарчмаар үйл ажиллагаа явуулж байгаа арилжааны банкнуудын үйл ажиллагаанд оролцож, чиглэл өгөхгүй. Гэхдээ ард түмний төлөөллийг хэрэгжүүлж байгаа, төрийн эрх барих дээд байгууллагын тэргүүлж байгаагийн хувьд иргэдийнхээ санал, хүсэлтийг уламжилж, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй шийдлүүдийг гаргахад анхаарч байна” гэлээ.
Улсын хэмжээнд 294.4 мянган ахмад тэтгэврийн зээл авсан талаарх баримтыг Н.Учрал дарга онцлоод, тэтгэврийн зээл авсан ахмадууд тэтгэврийн орлогынхоо 82.6 хувийг зээлийн төлбөрт суутгуулан, үлдсэн 17 хувийн орлогоороо хүнс, эм тариа, бусад хэрэгцээгээ хангахад зарцуулж байгаа талаарх тооцооллыг дэлгэрэнгүй танилцуулав.
Өргөдлийн байнгын хороо энэ сарын 02-ны өдрийн хуралдаанаараа тэтгэврийн зээлийн асуудлыг хэлэлцсэн бөгөөд тэтгэврийн зээл нь харьцангуй эрсдэл багатай атал Монголбанкнаас тэтгэврийн зээлийн эрсдэлийн жинг бусад төрлийн зээлтэй ижил 150 хувь болгон тогтоосон шалтгааныг тодрууллаа. Үүний зэрэгцээ Монголбанкны Мөнгөний бодлогын хороо ойрын хугацаанд товлосон хурлаараа тэтгэврийн зээлийн хүүг тогтоохдоо зээлийн эрсдэлийн нэмэгдлийг бодитоор тооцож, эрсдэл багатай зээлийн бүтээгдэхүүнээр тогтоон суурь хүүгийн түвшний орчимд зээл олгох боломжийг судлан шийдвэр гаргах боломж бий эсэхийг лавлав.
Төв банкны Мөнгөний бодлогын хорооноос энэ оны I, II улиралд гаргасан шийдвэрүүд, түүний мөрөөр хэрэгжиж буй зохицуулалтын талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг Улсын Их Хурлын даргад танилцууллаа. Тэтгэвэр авч буй ахмад настан авсан тэтгэврийн зээлийнхээ төлбөрийг төлөөд, үлдэх мөнгөөрөө амьжиргааны баталгаажих түвшнийг хангах шаардлагатай хэмээн тухайн үеийн Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамнаас тавьсан хүсэлтийн дагуу Мөнгөний бодлогын хороо тус шийдвэрүүдийг гаргасан байна. Энэ оны зургадугаар сард тус яамнаас өмнөх хүсэлтээ цуцлах хүсэлт тавьсны дагуу шийдвэр гаргаснаар өр, орлогын харьцаа 83 хувь болжээ. Тодруулбал, ахмад настан 100 мянган төгрөгийн зээл авсан тохиолдолд зээлийнхээ төлбөрт 83 мянган төгрөг төлөөд, үлдсэн 17 мянган төгрөгөөрөө амьжиргааны зардлаа төлөх нөхцөл үүссэн хэмээн Монголбанкны дэд ерөнхийлөгч Г.Энхтайван тайлбарлав. Энэ асуудлаар Улсын Их Хурлын Өргөдлийн байнгын хорооноос, гишүүдээс ирүүлсэн саналуудыг судалж, энэ төрлийн зээлийн эрсдэлийн жинг 2023, 2024 оны хэмжээнд бууруулах тохиолдолд зээлийн хүү 0.5 хувиар буурах боломжтой хэмээн тооцжээ. Арилжааны банкуудаас олгож буй тэтгэврийн зээлийн хүү өнөөдрийн байдлаар 17.8 хувь байгаа нь 17.8 хувьд хүрч буурах аж. Энэ төрлийн зээлийн хүүг ийнхүү 0.5 хувиар буурах нь арилжааны банкуудад эрсдэл нэмэх учир Төв банк, холбогдох талуудтай нарийвчилсан тооцоо, судалгааг хийж байгаа гэлээ.
Хаан банкны гүйцэтгэх захирал Р.Мөнхтуяа, Төрийн банкны гүйцэтгэх захирал Ө.Гантөр нар тус бүр тэтгэврийн зээл олгож буй нөхцөл байдлын талаар, Төв банкнаас гаргасан шийдвэрүүдийн үр нөлөөний талаар мэдээлэл танилцуулсан. Үүний зэрэгцээ тэтгэвэр авдаг ахмад настнуудад тохирсон бусад төрлийн зээлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг бий болгох талаар судалж байгаа гэв.
Ийнхүү уулзалтаар эхний ээлжинд 18 сарын хугацаатай тэтгэврийн зээлийн хугацааг сунгах замаар сар бүрийн зээлийн төлбөрийг бууруулах боломжийг судлах талаар санал солилцож, ойрын хугацаанд холбогдох шийдлийг боловсруулан, арга хэмжээ авах боломжтой хэмээн ярилцлаа. Монголбанк арван хоёрдугаар сарын 11-ний өдөр Мөнгөний бодлогын хороогоо хуралдуулж, 18 сараар зээл авсан ахмадуудын зээлийн хугацааг 36 сар болгох асуудлыг хэлэлцэж, шийдвэрлэнэ гэв хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Улстөр нийгэм
Ерөнхий сайдын дэргэд Түлш, шатахууны аюулгүй байдлын бодлогын зөвлөл байгуулна
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2025 оны арванхоёрдугаар сарын 24-нд болж, Газрын тосны бүтээгдэхүүний хангамжийг богино хугацаанд сэргээж, хангамжийн эх үүсвэрийг ойрын хугацаанд төрөлжүүлэх, үйлдвэрлэлийг дэмжин хөгжүүлэх, чанарын хяналтын тогтолцоог сайжруулах, дотоод нөөц, боломжийг ашиглах чиглэлээр бодлогын зөвлөмж гаргаж, шуурхай ажиллах зөвлөлийг Монгол Улсын Ерөнхий сайдын дэргэд байгуулах тухай Засгийн газрын тогтоолын төслийг боловсруулж, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга С.Бямбацогтод даалгалаа.
Зөвлөл нь үүсээд буй нөхцөл байдлын эсрэг хариу арга хэмжээ шуурхай авах, нөөц, чанар, үнэ бүрдэлтэд хяналт тавих, зорилтот стратегийн хэрэгжилтийг ханган ажиллах, яамд хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах, нэгдсэн зохион байгуулалтад ороход оновчтой шийдэл болно гэж үзжээ.
Улстөр нийгэм
Аймаг, сумдад улсын нөөцөөс өвс, тэжээл олгох, цасанд боогдсон зам, давааг нээх хүнд машин механизм гаргана
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2025 оны арванхоёрдугаар сарын 24-нд болж, Өвлийг хүндрэл багатай даван туулах, зудын эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний хүрээнд аймаг, сумдад улсын нөөцөөс өвс, тэжээл олгох, иргэдэд төрийн үйлчилгээ үзүүлэх, цасанд боогдсон зам давааг нээх хүнд машин механизм гаргахаар шийдвэрлэв.
Цаг уурын байгууллагаас арав хоногт нэг удаа хийдэг хээрийн цасны хэмжилтийн мэдээгээр энэ сарын 20-ны байдлаар нийт нутгийн 79 хувьд цастай байна. Үүнээс Увсын Ховд, Бөхмөрөн, Цагаанхайрхан, Малчин, Ховдын Алтай, Үенч, Хөвсгөлийн Цагааннуур, Улаан-Уул, Цагаан-Үүр, Цэцэрлэг, Өвөрхангайн Гучин-Ус, Булганы Рашаант, Дашинчилэн, Баяннуур, Сэлэнгийн Ерөө, Түшиг, Орхонтуул, Хүдэр, Мандал, Дархан-Уулын Шарын гол, Хонгор, Төвийн Эрдэнэ суманд цасны зузаан 20 см-ээс дээш байна.
Засгийн газрын 286 дугаар тогтоолын дагуу зудын байдалд үнэлгээ хийхэд Хөвсгөлийн Цэцэрлэг, Булганы Рашаант, Өвөрхангайн Баянгол, Гучин-Ус, Сэлэнгийн Орхонтуул, Дархан-Уулын Шарын гол, Хонгор (5 аймгийн 7 суманд) цагаан зудтай, Увсын Өндөрхангай, Завханы Цэцэн-Уул, Түдэвтэй, Тэс, Өвөрхангайн Сант, Есөнзүйл, Хөвсгөлийн Алаг-Эрдэнэ, Булганы Баяннуур, Хангал, Гурванбулаг, Сэлэнгийн Түшиг, Дархан-Уулын Орхон, Төвийн Цээл, Угтаалцайдам, Дорнодын Дашбалбар, Гурванзагал, Сэргэлэнд цагаанаар зудархуу (9 аймгийн 17 суманд) байдалтай, цаашид сумдын тоо нэмэгдэх төлөвтэй байна.
Түүнчлэн зуншлагын нөхцөл муу, бэлчээрийн ургамлын гарц тааруу байсан баруун бүсийн Баян-Өлгий, Ховд, Увс аймагт нийт 8.1 сая, төвийн бүсийн Сэлэнгэ, Дархан-Уул, Төв аймагт 6.2 сая мал буюу нийт мал сүргийн 21.78 хувь нь өвөлжиж, хаваржихаар байгаа тул эдгээр бүсийн өвөлжилт, хаваржилтад анхаарал хандуулах шаардлага байгааг илэрхийлж байна.
Улстөр нийгэм
Монголоос өөр хэл дээр нэрлэгдэж буй газар зүйн нэрийг шинэчилж батлуулна
Газар зүйн нэрийн асуудлыг Монгол Улсын Үндсэн хууль, Геодези, зураг зүйн тухай хууль, Газрын тухай хууль, Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль зэрэг 11 хуулиар зохицуулдаг. Соёлын өвийг хамгаалах тухай хуулийн дагуу газар зүйн нэр нь соёлын биет бус өвд хамаардаг, Монгол Улсын 2005 онд нэгдэн орсон ЮНЕСКО-гийн “Соёлын биет бус өвийг хамгаалах тухай” конвенц ёсоор газар зүйн нэрийг хамгаалах, мөн Монгол хэлний тухай хуулийн дагуу монгол хэл дээр тэмдэглэгдсэн газар зүйн нэрийг хойч үедээ өвлүүлэн ашиглуулах үүрэгтэй юм.
Газар зүйн нэр нь аливаа улс орны тусгаар тогтнол, аюулгүй байдал, газар нутгийн бүрэн байдлын үндэс бөгөөд улсын хил, засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн хил заагийг тогтоох, хаягжуулах, бүх төрлийн масштабтай газрын зураг, атлас дээр тэмдэглэн олон нийтэд таниулахаас гадна иргэд төрсөн газар нутгаа байршлаар нь хайж олох зэрэг олон чиглэлээр ашигладаг чухал зүйл юм.
Газар зүйн нэрийн тодруулалтын ажил улс орон даяар хийгдэж байгаа бөгөөд 17 аймгийн 134 сум, нийслэлийн есөн дүүргийн нутаг дэвсгэрт хийгдэж дуусаад байна.
