Шударга мэдээ
Могойн голын нүүрсний уурхайгаас эхтэй Овоот төслийн луйвар
Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг суманд “Могойн голын нүүрсний уурхай гэж том уурхай бидний багад байлаа. Могойн голын чулуун нүүрсний орд Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын нутагт Мөрөн хотоос баруун зүгт 223 км зайтай оршдог. Ордыг Хөвсгөл аймгийн геологи хайгуулын анги 1967-1978 онд Улаанбаатрын геологийн экспедицийн IX анги нарийвчилсан хайгуулаар 15508.6 мянган тонн нүүрсний нөөцтэй хэмээн тооцож, ОХУ-ын стандартаар "Ж” маркад хамаарна гэсэн дүгнэлтийг гаргасан байдаг. Могойн голын ордын нөөцийг нарийвчлан тооцсоноор танилцуулбал, A+B-1,16 сая тонн, С1-2,89 сая тонн, А+В+С1-4,06 сая тонн. Энэ нь үйлдвэрлэлийн аргаар ашиглах боломжтой бодитой нөөц юм. Цаашид хайгуулыг үргэлжлүүлэн хийж, нөөц батлах шаардлагатай таамаг нөөцийг С2-11,44 сая тонн гэж тог тоож байжээ. Хожим нь 1992 онд уг орд газарт дахин хайгуул судалгааны ажил хийгдэж, Могойн голын ордын зүүн талын үргэлжлэл дээр үеийн суналын дагуу нүүрсний нөөц байгааг тогтоосон байдаг аж. Ийнхүү Могойн голын ордыг 1971 онд ашиглалтанд оруулж, орон нутгийн чанартай уурхайг байгуулсан байдаг юм. Уурхай орды үндсэн талбайд 66 мянган га газрыг эзэлдэг бөгөөд тухайн үед дундаж ашиглалтын насыг 30 жилээр тооцож байжээ. Хөвсгөл аймгаас гадна Могойн голын ордоос Завхан аймгийн нүүрсний хэрэгцээг бүхлээр нь хангах тооцооллыг хийсэн байдаг.
Хөвсгөл аймаг болон Завхан тэргүүтэй баруун аймгуудад нүүрс нийлүүлдэг энэ уурхай 1970-аад оноос үйл ажиллагаагаа явуулж, хэрэглэгчдэд нүүрс нийлүүлсээр ирсэн. Мод голдуу түлдэг, нүүрс гээч зүйлийг хэрэглэж мэддэггүй, “өмхий үнэртэй нүүрсийг зөвхөн уурын зууханд л шатаадаг” гэсэн ойлголттой Хөвсгөлчүүд за зээл эхэлсний дараа ч Могойн голын нүүрсний уурхайн талаар бараг мартсан гэхэд болно. Гэвч эзэд нь мэдээгүй суухад энэ уурхай нэг л мэдэхэд хувьчлал нэрээр бусдын гарт орсон байв. Гэхдээ тус уурхайн 51 хувийг орон нутгийн өмчид үлдээн, 49 хувь нь бусдын гарт оржээ.
Одоогоос яг 10 жилийн өмнө Засгийн газрын хурал дээр тун сонирхолтой асуудал хэлэлцэгдэж маргаан тарьж байв. Энэ бол Могойн голын асуудал. Тухайн үед Хятад-Монголын хамтарсан хөрөнгө оруулалттай “Шинэ Азиа Майнинг” групп өөрийн 100 хувийн хөрөнгөөр дулааны станц барина. Үүнийхээ шанд ордын 51 хувийг хөрөнгө оруулагч талд шилжүүлж өгнө гэсэн тэмдэглэлийг Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яамнаас Засгийн газрын хуралдаанд оруулж ирсэн нь олны гайхшийг барж, Хятадын хөрөнгө оруулалттай "Шинэ Азиа Майнинг” гэгч компани уурхайн дэргэд цахилгаан станц байгуулах гэрээг Засгийн газартай хүртэл байгуулсныг иргэд хэзээ хойно мэдсэн. Үүний дараа УИХ-ын сонгуулийн өмнөхөн Могойн голын нүүрсний уурхай дээр дулааны цахилгаан станц барих нээлт болж, тууз хайчилжээ. Хамгийн сонирхолтой нь энэхүү нээлтэд УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол, Ж.Энхбаяр, Д.Балдан-Очир, Ц.Дашдорж,Ө.Энхтүвшин, Завхан аймгийн Засаг дарга Я.Санжмятав тэргүүтэй дарга нар ирж оролцох нь тэр.
Асар их мөнгөтэй хятадууд ирж, Монголд том хөрөнгө оруулалт хийж, Могойн голын нүүрсний уурхай дээр цахилгаан станц барих хүлээлт үүсээд удаагүй байтал өнөөх хятадуудынх нь “но” илэрчээ. "ШИНЭ АЗИА МАЙНИНГ” групп тухайн үед Төрийн банкнаас 1 дугаартай зээлийн гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр 500 000 ам.долларыг сарын 1 хувийн, жилийн 12 хувийн хүүтэй, 12 сарын хугацаатайгаар зээлээд зээлийн гэрээгээ зөрчиж, мөнгөө төлөхгүй, тэр ч бүү хэл бүүр нэрээ сольж, “Шинэ азиа групп” ХХК болон өөрчилж, Дээд шүүх хүртэл заргалдаад авчээ. Шүүхээс “Шинэ азиа групп” ХХК –ийг 707 сая төгрөг төлөх шийдвэр гаргасан ч энэ мөнгө одоо хүртэл төлөгдсөн эсэх нь эргэлзээтэй байна.
ЗАВХАНЫГ ТОЙРОН ЭРГЭЛДЭХ ХЯТАД НОЁД
Хариу албан бичигт Б.Батхүү “Цэцэрлэг суманд үйл ажиллагаа явуулдаг “Могойн гол” хувьцаат компанийн нүүрсний уурхай болон Могойн голын эзэмшлийн талбайтай давхцаж буй тул олгох боломжгүй” гэсэн байна. Орон нутгаас ингэж хариу өгсөн ч үүнийг Ашигт малтмал газрын тосны хэрэг эрхлэх газрын лиценз олгодог албан тушаалтнууд тоосонгүй. 2008 оны арваннэгдүгээр сарын 21-нд тухайн үеийн АМГТХЭГ-ын ГУУКГ-ын даргын шийдвэрээр улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж, нөөцийг нь тогтоосон ордод, давхардуулан, хууль зөрчин хайгуулын тусгай зөвшөөрлийг “Хургатай хайрхан” компанид олгосон байна.
Ингэж Могойн голын орд газарт “Хургатай хайрхан” компани Овоотын ордын лицензийг эзэмшдэг болсон түүх эхэлжээ. Харин өнгөрсөн жилээс лиценз цуглуулах тэдний ажил үндсэндээ дуусч, Хөвсгөлийн хамаг лицензийг гартаа оруулсан Австралийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй “Аспайр Майнинг Лимитэд” компанийн нийт хувьцааны 51 хувийг “Жем интернэшнл” группийн ерөнхийлөгч, Монгол Улсын гарьд Ц.Цэрэнпунцаг эзэмших болсон гэдгээ ил тод зарлаж эхлэв.
-Бүрэнтогтох, Төмөрбулаг сумын Харгуйт гэх газарт ХV 014499 лицензээр тус бүр хоёр,
-Бүрэнтогтох сумын Нурамт гэх талбайд ХV 014973 тоот лиценз,
-Цахиурт гэх талбайд ХV 014636 тоот хайгуулын лиценз эзэмшигч болсон байна.
Жагсаалт үүгээр дуусахгүй. “Аспайр майнинг лимитед”-ийн Монгол Улсад бүртгэлтэй охин компани “Хургатай хайрхан” нь Могойн голын хөндийд 5758 га талбайд ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг. Энэ нь нөгөөх ашиглахаар зэхээд буй “Овоот” гэж нэрлэсэн орд. Бас эл компани Хуримтын хөндийд “Хуримт-1” гэсэн нэртэй, 5551 га талбайд хайгуулын тусгай зөвшөөрөлтэй. “Аспайр майнинг лимитед” нь “Овоот коал майнинг” гэх охин компаниараа дамжуулан Могойн голын хөндийн ойролцоо 1800 га талбайд хайгуул хийх тусгай зөвшөөрөл мөн авчээ. Бас “Блэкрок” компанийг худалдан авч, Мөрөн хотоос урд зүгт 20 орчим км-ийн зайд, Бүрэнтогтох сумын Эрчим багийн нутаг Төмөртийн аманд 860 га талбайд ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй болсон. Бас тэнд 210 га талбайд хайгуулын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг. Ингээд тооцоолохоор тус компанийн хайгуул болон ашиглалтын талбайн нийт хэмжээ 15 мянга орчим га болж байна...
Өнөөдөр яг ийм асуулт тулгараад байна. Учир нь “Аспайр Майнинг Лимитэд” компанийн хувьцааны 51 хувийг эзэмших болсон Монгол Улсын гарьд Ц.Цэрэнпунцаг ТУЗ-өө шинэчилж, компанийнхаа Ерөнхий захирлаар томилогдсон Д.Ачит-Эрдэнэ гэгчийн томилжээ. Тэрээр хэвлэлд “Монгол Улсын гарьд Ц.Цэрэнпунцаг жил гаруйн өмнө компанийн 12.0 хувийг эзэмшиж байгаад 2018 оны наймдугаар сард 27.5 хувь болгож нэмэгдүүлсэн. Энэ жил дахин хөрөнгө оруулж 51 хувь болголоо. Хамгийн гол нь “Аспайр майнинг лимитэд” компанийн хийхээр бэлтгэж байгаа “Овоотын баяжуулах үйлдвэр”-ийн цогц бүтээн байгуулалт маш ирээдүйтэй, улс орны эдийн засагт чухал байр суурь эзлэх төсөл юм. Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын нутаг дахь Овоот орд өндөр чанарын коксжих нүүрстэй... Түүнчлэн эхний ээлжинд тусгай зориулалтын хүнд даацын хатуу хучилттай авто замыг Овоотоос Эрдэнэт хот хүртэл нийт 560 км татаж тээвэрлэлтээ хийнэ” хэмээн мэдэгджээ.
Б.Цоож
Шударга мэдээ
Лаг хатааж, шатаах үйлдвэрийн барилга угсралтын ажлыг 2026 онд эхлүүлнэ
Манай улсад лаг шатаах үйлдвэр байхгүй. Тиймээс Төв цэвэрлэх байгууламжаас гарч байгаа лагийг боловсруулж, хатааж, шатаах технологиор устгаж, эрчим хүч үйлдвэрлэх төслийг хэрэгжүүлэхээр Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх 24 мега төсөлд тусгасан. Үйлдвэрийн барилга угсралтын ажлыг 2026 онд эхлүүлнэ. Өнөөдрийн байдлаар төслийн ТЭЗҮ-ийг боловсруулж, Барилгын хөгжлийн төвөөр магадлуулсан.
Барилга угсралтын тендерийг зарлахаар бэлтгэл хангаж байгаа юм. Уг үйлдвэрийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр Сонгинохайрхан дүүргийн 20 дугаар хороонд буюу Улаанбаатар хотын бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн урд талын 40 мянган ам.метр талбайд барина. Үйлдвэр олон улсын стандартад нийцсэн, байгаль орчинд ээлтэй технологийг ашиглан хоногт дунджаар 250 метр.куб лаг боловсруулж, 238 тонн лаг шатаах хүчин чадалтай. Харин жилд 843.200 метр.куб лагийг дахин боловсруулж, шатаалтын явцад гарсан утаа, хий зэргийг өндөр технологийн агаар цэвэршүүлэх системээр шүүх юм.
Үйлдвэрийн ач холбогдол:
- Төв цэвэрлэх байгууламжаас гарсан лагийг боловсруулж устгана.
- Нийслэлийн хөрс, ус, агаарын бохирдлыг бууруулна.
- Үнэрийн голомтыг арилгана.
- Эрчим хүч үйлдвэрлэнэ.
- Ажлын байр нэмэгдэнэ.
- Хаягдлыг дахин ашиглах боломж бүрдэнэ.
Шударга мэдээ
Түлш хэрэглэгчдэд үйлчлэх төвийнхөн 24 цагийн турш угаарын хийн эрсдэлээс сэргийлэн ажиллаж байна
Нийслэлийн Түлш хэрэглэгчдэд үйлчлэх төв нь айл өрхүүдэд суурилуулсан алсын зайн дамжуулагчтай угаарын хий мэдрэгч төхөөрөмжид хяналт тавин ажилладаг. Тус төвийнхөн угаарын хий мэдрэгч төхөөрөмжөөс ирж буй мэдээлэлд үндэслэн яаралтай арга хэмжээ авч, болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж байна.
Өнөөдрийн байдлаар нийслэлд 122 мянган айлд угаарын хий мэдрэгч төхөөрөмж ажиллаж байна. Эдгээр төхөөрөмжөөс ирэх мэдээллийг Түлш хэрэглэгчдэд үйлчлэх төвийн ажилчид 24 цагаар хянаж, угаарын хий илэрсэн айл өрхүүдтэй цаг алдалгүй холбогдож, анхааруулга сэрэмжлүүлэг хүргэдэг. Тодруулбал, хяналтын 20 оператор дөрвөн ээлжээр ажиллаж, ППМ100 болон түүнээс дээш заасан айл өрхүүдтэй бүртгэлтэй утасны дугаараар нь холбогдож, шаардлагатай тохиолдолд шуурхай баг явуулж, шалтгаан нөхцөлийг нь тодруулж, болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж ажиллаж байна. Мөн шаардлагатай тохиолдолд засвар үйлчилгээний хэлтсийнхэн айл өрхүүдэд ажилладаг.
Түлш хэрэглэгчдэд үйлчлэх төвийн хяналтын системд нийслэлд ажиллаж байгаа бүх угаарын хий мэдрэгчийн дохиолол ирэх бөгөөд дараах түвшинд ангилан харуулдаг.
- Онц аюултай
- Аюултай
- Их бохирдолтой
- Дунд зэргийн
- Бага бохирдолтой
- Хэвийн
Галлагааны улирал эхэлснээс хойш тус төвийнхөн дэлгэцээр 15.525 дуудлага хүлээн авч, 31.050 хүний амь нас эрсдэхээс урьдчилан сэргийлжээ. Ингэхдээ 860 удаа гэрээт хяналтын ажилтныг угаарын дуудлагын дагуу холбогдож чадаагүй айл өрхүүд рүү явуулж, шаардлагатай арга хэмжээг авсан байна. Нийслэлийн долоон дүүрэгт 500 гэрээт хяналтын ажилтан албан хаагчид бий.
Тэд хяналтын төвөөс ирсэн угаарын түвшин өссөн тухай дуудлага мэдээллийн дагуу тухайн айлд хамгийн түрүүнд очиж анхны нөхцөл байдалтай танилцан, агаар сэлгэлт хийж, иргэдийг гарган, зөвлөгөө сэрэмжлүүлэг хүргэж 24 цагийн бэлэн байдалд ажилладаг. Гэрээт ажилтнууд угаарын хордлогын байдал хүндэрсэн, тусламж авах шаардлагатай иргэдийн тухай дуудлагыг эмнэлгийн байгууллагад өгч, шуурхай арга хэмжээ авах үүрэгтэй.
Угаар хийн хордлого илэрсэн айл өрхүүдийн нөхцөл байдал:
- Түлшний шаталт бүрэн дуусаагүй үед яндангаа авч өрхөө бүтээсэн
- Угаар мэдрэгч төхөөрөмжийг унтраасан, эвдсэн
- Зуух, пийшингийн бүрэн бүтэн байдал алдагдсан
- Яндан хөөлөөгүй гэх мэт шалтгаан нөхцөлийн улмаас угаарын хийн хордлого үүсэж байна
Шударга мэдээ
Иргэд, жолооч нарын анхааралд!
Өнөөдөр буюу 2025 оны 10 дугаар сарын 13-ний өдрийн 08 цагийн байдлаар орон нутгийн зарим зарим замд цас орж, халтиргаа гулгаа үүссэн тул анхаарал болгоомжтой зорчино уу.
Одоогийн байдлаар:
- Архангай - Цэцэрлэг
- Булган - Бугат, Булган, Бүрэгхангай, Могод, Орхон, Хутаг-Өндөр
- Завхан - Баянтэс, Баянхайрхан, Их-Уул, Нөмрөг, Тосонцэнгэл, Тэлмэн, Тэс
- Орхон - Баян-Өндөр
- Увс - Баруунтуруун, Зүүнговь, Малчин, Сагил, Түргэн, Улаангом, Өндөрхангай
- Хэнтий - Баян-Адрага, Биндэр, Дадал
- Хөвсгөл - Баянзүрх, Галт, Жаргалант, Рашаант, Тосонцэнгэл, Цагаан-Уул, Цэцэрлэг, Шинэ-Идэр, Эрдэнэбулган аймаг, сумдад цас орсон байна.
-
Цаг үе2022/08/19
Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд, эдлэл, идээ, ундаа олно
-
Цаг үе2023/11/30
Мал, тэжээвэр амьтдын тооллого ирэх сарын 7-оос орон даяар зохион байгуулагдана
-
Улстөр нийгэм2021/12/14
УИХ-ын байнгын болон түр хороо хуралдана
-
Цаг үе2020/07/22
Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй