Цаг үе
Сургуулийн орчинд авлигын эсрэг соёлыг төлөвшүүлэх нь
Авлигатай тэмцэх соёлыг үндэстэн даяар төлөвшүүлэх нь нэг өдрийн ажил биш. Урт удаан хугацааны туршид тууштай байх шаардлагатай бөгөөд тухайн улс, үндэстний хүүхэд бүрд багаас нь төлөвшүүлэх ёстой.
Залуу, хойч үеийнхэнд боловсрол олгохоос гадна, багаас нь авлигын эсрэг үнэт зүйлсийг төлөвшүүлэхэд хамгийн тохиромжтой гэр бүлээс гаднах нийгэмшлийн орчин бол сургууль юм. Тиймээс сургуулиуд авлигын шинжтэй бүх үйлдлээс ангид байх ёстой. Гэвч зарим сургуулиудад шинээр элсэхэд авлигын шинжтэй үйлдлүүд үйлдэгддэг гэж Индонезийн Авлигатай тэмцэх хорооноос (АТХ) мэдээллээ. Сурагч шинээр элсэх үйл явц дахь авлигын шинжтэй үйлдлүүдийг АТХ-ноос гаргасан 2023 оны Боловсролын шударга байдлын үнэлгээний судалгаагаар илрүүлсэн байна. Судалгаанд сурагч, сурган хүмүүжүүлэгчид, багш нараас гадна боловсролын байгууллагын удирдлагуудыг хамруулсан. Үүнд сурагч, эцэг эхийн шударга байдал, боловсролын экосистем, боловсролын засаглал дахь авлигын эрсдэл гэсэн гурван үндсэн зүйлийг үнэлжээ.
·Судалгаанд хамрагдсан багш нарын 24.6 хувь нь хэд хэдэн сурагчийг сургуульд ямар нэгэн "бэлэг" өгсөн учраас сургуульд элсүүлсэн гэж хариулжээ.
·Судалгаанд хамрагдсан багш нарын 42.4 хувь нь сургуульд элсэх шаардлага хангаагүй хүүхдүүдийн эцэг эх нь сургуульд бэлэг өгсөн учраас элсүүлсэн гэжээ.
Тус АТХ-ноос зохион байгуулсан судалгаанд Индонези улсын олон тооны сургуулиудыг хамруулсан. Судалгаагаар ердөө хараад өнгөрөх төдий бус бүх оролцогч талууд онцгой анхаарал хандуулах шаардлагатай хэмжээний үр дүн гарсан. Сургуулиудын элсэлтийн алба нь харьяаллыг өөрчлөх, тус суралцагч гавьяа шагналтай гэх мэт аргаар шинэ суралцагчийн элсэлтийг баталгаажуулдаг гэж ярьдаг байсан бол одоо "хахууль"-ийн арга зам байгаа гэх яриа гарчээ. Мэдээжийн хэрэг энэ яриа нь ямар нэг шалтгаанаас үүдэлтэй тул ирээдүйд боловсролын байгууллагуудад авлигаас урьдчилан сэргийлэхийн тулд ухаалаг хариу арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Сурагчид зөвхөн хичээл номоор дамжуулж мэдлэг олоод зогсохгүй сургуульд байхдаа харж, мэдэрсэн бүх зүйлсээсээ суралцаж төгсөөд нийгэмд хөл тавьдаг. Тийм учраас боловсролын салбарт авлигыг тэвчиж болохгүй бөгөөд үүнийг хүлээн зөвшөөрөх ёсгүй.
Сурч боловсрох энэ үе шатанд насанд хүрсэн хүмүүсийн хариуцлагагүй, авлигад автсан зан үйлийн оронд шударга байдлын үнэт зүйлсийг сурагчдад төлөвшүүлэх ёстой. Сурагчид авлигын зан үйлд өртсөөр байвал насанд хүрсэн хойноо ч ийм зан үйлийг давтах нь гарцаагүй. Хүүхдээ шилдэг сургуульд оруулахын тулд хууль бус арга хэрэглэж байгаа сурагчдын эцэг, эхийн үйлдэл зүйд нийцэхгүй байна. Энэ нь эдгээр хүүхдүүдэд зорилгодоо хүрэхийн тулд ямар ч арга замыг ашиглаж болдгийг, бурууг зөвтгөхийг үлгэрлэж байна. Хууран мэхлэх гэх мэт заримдаа өчүүхэн гэж үздэг зан чанар нь бусдад "халдварладаг" байж болох бөгөөд бусад сурагчдыг ч мөн адил зүйлд уриалдаг.
Боловсролын орчинд түгээмэл байдаг бусад авлигын шинжтэй зан үйл нь сахилга баттай холбоотойгоор буюу цагтаа ирдэггүй, эсвэл хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хичээл таслах зэргээр илэрдэг. Хүүхдийн зан төлөвийг төлөвшүүлэхэд хүрээлэн буй орчны үүрэг ямар чухал болохыг үүнээс тод харж болно. Авлигатай тэмцэх үнэт зүйлсийг хүүхдэд багаас нь зааж сургавал үр дүн нь бүгдэд хүртээлтэй байх болно. Гэсэн хэдий ч авлигад автсан зан үйлийг төлөвшүүлбэл ирээдүйд олон хүн хохирох болно.
Ирээдүйд улс үндэстний ноён нуруу болохоор сурч боловсорч буй хүүхдүүд, боловсролын салбарт эдгээр авлигын үр байх ёсгүй тул АТХ нь сурагчдын эцэг эх нь багш нарт хүүхдэдээ сайн дүн авахын тулд ямар нэгэн зүйл, бэлэг сэлт өгдөг үйлдэлд анхаарлаа хандуулж байна. Эдгээр төгсөгчид дундаас ирээдүйд төрийн албанд ч, хувийн хэвшилд ч ажиллах боловсон хүчин төрөн гарна.
Семаранг Их Сургуулийн (Unnes) Боловсрол, сэтгэл судлалын сургалтын хөтөлбөрийн багш Эди Субхан авлигын эсрэг боловсрол, сургалт нь онолын түвшнээс бодит арга хэмжээ рүү шилжих ёстой гэв. Тэрээр “Сурган хүмүүжүүлэх арга барилаар авлигын эсрэг боловсролыг олгох нь” сэдэвт судалгаанд авлигаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх бодитой арга хэмжээ авахыг уриалсан байна.
"Авлигын эсрэг боловсрол нь тодорхойлолт, хэм хэмжээ, ёс суртахууны тухай урт хугацааны хэлэлцүүлэг байх ёстой төдийгүй сурагчдыг идэвхтэй мэдээлэл хайж, арга хэмжээ боловсруулах, арга хэмжээ зохион байгуулах, эргэцүүлэн бодоход уриалах ёстой" гэж Субхан тайлбарлав. Ингэснээр авлигын эсрэг боловсролд өөрчлөлт орж, өөрчлөгдөнө. Эдгээр сурган хүмүүжүүлэх чухал зарчмуудыг хэрэгжүүлснээр сурагчид авлигын үйлдлээс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх талаар бодитой туршлага хуримтлуулж, авлигыг үл тэвчихэд суралцана.
АТХ ганцаар авлигыг устгаж чадахгүй гэдгээ тууштай илэрхийлж, авлигын эсрэг тэмцэх үйл ажиллагаанд нийгмийн бүх гишүүд нэгдэн ажиллахыг уриалж ирсэн. Өнөөдөр бидний боловсролын ертөнцөд тарьж буй авлигын эсрэг боловсролын үр шимийг ирээдүй хойч үе хураах болно гэж Индонезийн АТХ мэдэгджээ.
Эх сурвалж: https://en.antaranews.com
Цаг үе
Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж эхэллээ
Нийслэлийн Засаг даргын 2025 оны “Гол, усны ослоос урьдчилан сэргийлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” захирамжийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд өнөөдрөөс Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж эхэллээ.
Тодруулбал, нийслэлийн Онцгой байдлын газар, нийслэлийн Цагдаагийн удирдах газар, дүүргүүдийн Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжлийн хэлтсийн алба хаагчид Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу 9 чиглэлд ирэх есдүгээр сарын 21-ний өдрийг дуустал хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллах юм. Энэ жилээс Сэлбэ гол дагуу хөдөлгөөнт эрүүл ажиллана. Нийслэлийн хэмжээнд гол, усны ослоос аврах, урьдчилан сэргийлэх завьт болон хөдөлгөөнт эргүүл 15 дахь жилдээ ажиллаж байна.
НИЙСЛЭЛИЙН ОНЦГОЙ КОМИСС
Цаг үе
Сүхбаатарын талбайн хоёр талын явган хүний замыг шинэчлэх ажил үргэлжилж байна
Нийт 15 байршилд явган хүний замыг байгалийн чулуун хавтангаар шинэчлэх ажил үргэлжилж байна. Үүний нэг болох Сүхбаатарын талбайн хоёр талын 5012 ам.метр талбай бүхий явган хүний зам засварын байршилд холбогдох албаныхан ажиллалаа.
Тухайн байршилд ажилласан УБЗАА-ны Тохижилт, хог хаягдлын удирдлагын газрын дарга Г.Билгүүн “Нийслэл хотын хэмжээнд төв магистрал зургаан гудамжинд байгалийн чулуун хавтангаар явган хүний зам хийж байна. Тухайлбал, Төв шуудангийн уулзвараас Сүхбаатарын талбайг тойрсон явган хүний замыг тодорхой хэсгүүдэд хувааж, ажлыг үргэлжлүүлж байгаа юм. Ажил гүйцэтгэхдээ явган зорчигчийн хөдөлгөөнд саад учруулахгүйн тулд иргэд чөлөөтэй зорчих гарцыг гаргасан” гэлээ.
Түүнчлэн явган замыг байгалийн боржин чулуун хавтангаар шинэчлэхдээ галаар шатаах, цохилттой дрилл ашиглан барзгар гадаргуу үүсгэх байдлаар технологийн шинэчлэлтийн ажлыг зарим шаардлагатай хэсэгт оруулж өгч байгааг ажил гүйцэтгэгчид хэллээ.
НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС
Цаг үе
Төр өөрөө бүсээ чангалах “ХЭМНЭЛТИЙН ТОДОТГОЛ”-ыг Засгийн газар хэлэлцэж эхэллээ
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2025 оны зургадугаар сарын 18-нд болж дараах асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.
Эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулах, ард иргэдийн амьжиргааг хамгаалах нь Засгийн газрын нэн тэргүүний зорилт. Шинэ Засгийн газрын эхний хуралдаанаар төрийн үрэлгэн зардлыг багасгах, төр өөрөө бүсээ чангалах “ХЭМНЭЛТИЙН ТОДОТГОЛ”-ыг хэлэлцэж байна. Сайд нар салбарын төсөвтэйгээ танилцаж ажиллахыг Ерөнхий сайд Г.Занданшатар үүрэг болгоод энэ сарын 20-ны баасан гаригт Засгийн газрын ээлжит бус хуралдаан зарлаж, дахин хэлэлцэж шийдвэрлэнэ гэдгийг мэдэгдлээ.
Тус төслөөр,
Нэгдүгээрт, оновчтой бүтэцтэй, цомхон, чадварлаг төрийн албыг бий болгоно. Ингэхдээ чиг үүрэг, бүтэц зохион байгуулалтыг сайжруулж, удирдах, гүйцэтгэх ажилтны зохистой харьцааг хангах өөрчлөлтийг оруулж, багш, эмчээс бусад төрийн албаны орон тоог есөн хувиар бууруулахаар тооцлоо.
Төрийн байгууллагуудын тэвчиж болох зардлыг хэмнэж, хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөр, арга хэмжээг хэмнэлтийн горимоор үргэлжлүүлэх, хэрэгжиж эхлээгүй хөтөлбөр, арга хэмжээний зардлыг бүрэн хэмнэх, цомхон, чадварлаг, бүтээмжтэй, цахим төрийг бий болгох арга хэмжээний хүрээнд нийт 1.9 их наяд төгрөгийг хэмнэхээр тооцжээ.
Төрийн албаны орон тоог цомхон болгохтой зэрэгцүүлэн төрийн ажил үйлчилгээг цахимд шилжүүлэх, бүтээмжийг дээшлүүлэх инновац бүрийг салбар бүрийн онцлогт нийцүүлэн нэвтрүүлж, иргэдэд хүрэх төрийн үйлчилгээний чанарыг дордуулахгүй байх зарчим баримтална.
Төрийн байгууллагуудын тэргүүн дэд, дэд, орлогч дарга нарын тоог бууруулах өөрчлөлтийн төслийг боловсруулжээ.
Төрийн өндөр дээд түвшний зочин төлөөлөгч хүлээн авах, Төрийн өндөрлөгүүдийн гадаад айлчлалаас бусад гадаад албан томилолтын болон зочин төлөөлөгч хүлээн авах, төрийн бүх шатны байгууллагын тавилга, эд хогшил, урсгал засварыг тэвчих, төрийн цэргийн байгууллагаас бусад байгууллагын тээвэр шатахуун, дотоод албан томилолтын зардал зэргийг хэмнэхээр тооцжээ.
Хоёрдугаарт, гэрээ байгуулагдаагүй төслүүдэд хуулиар заасны дагуу хэмнэлт хийнэ.
Төрийн хэмнэлтийн тухай хуульд заасны дагуу 2025 оны тавдугаар сарын 31-ний дотор худалдан авах ажиллагааг бүрэн дуусгаж, гэрээ байгуулаагүй төслүүдийн санхүүжилтийг хэмнэлтэд тооцох, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын төлөвлөлт, хэрэгжилтэд холбогдох хуулиудын хүрээнд гэрээ байгуулсан төслүүдийн санхүүжилтийг хөндөхгүй байх, худалдан авах ажиллагааны үр дүнд бий болсон тендерийн хэмнэлтийг хэмнэх зарчмыг тус тус баримталж нийт 328.2 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг хэмнэлтэд тооцлоо.
Харин гадаад зээл, тусламжийн хувьд 2025 онд батлагдсан гадаад зээлийн ашиглалт 1.5 их наяд төгрөг, тусламжийн 417.0 тэрбум төгрөг, нийт 1.9 их наяд төгрөгийг бүрэн ашиглахаар хүлээгдэж буй тул төсвийн тодотголоор санхүүжилтийг өөрчлөхгүй. Газрын тос боловсруулах үйлдвэр, Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станц барих, Мянганы сорилтын сангийн Улаанбаатар хотын ус хангамжийг нэмэгдүүлэх зэрэг хөгжлийн төслүүдийн гадаад зээл, тусламжийн санхүүжилтийн өндөр дүнтэй ашиглалт энэ онд хийгдэнэ.
Гуравдугаарт, төсвийн зардлыг нэмэгдүүлж буй салбарын хуулиудыг цэгцэлнэ.
Төсвийн тодотголд нийгмийн даатгалын болон халамжийн сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмж, хүүхдийн мөнгөн тэтгэмж, эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, бүх шатны боловсролын байгууллагын хоол, үдийн хоолны зардал, Засгийн газрын зээлийн үйлчилгээний төлбөр, түүнчлэн төрийн албан хаагчийн цалин хөлс болон тэтгэвэрт гарахад нэг удаа олгох тэтгэмж, хөдөө орон нутагт тогтвор суурьшилтай ажилласны тэтгэмжийн зардал зэрэг хууль, тогтоомжийн дагуу зайлшгүй санхүүжүүлэх зардлыг бууруулаагүй гэдгийг Сангийн сайд мэдэгдлээ.
Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй нийт 932 хуулиас 208 хуулийн 1028 заалт нь ямар нэг байдлаар төсвийн зарлагыг нэмэгдүүлж, тодотголоор хэмнэх боломжгүй болгож байна. Иймд төсвийн урсгал зардлыг хумих, сахилга бат, хариуцлагын тогтолцоог чангатгахад салбарын зарим хуулийг хүчингүй болгох, өөрчлөн найруулах зайлшгүй шаардлага үүсэж байгааг харгалзан холбогдох хуулийн төслүүдийг боловсруулсан байна.
Мөн Монгол Улсын Засгийн газраас 2026 оныг “Боловсролыг дэмжих жил” болгон зарлаж цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуулийг шинээр барьж байгуулах, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үүнд хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг татах, боловсролд хөрөнгө оруулахыг дэмжих бодлоготой уялдуулан анхаарч Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 22.9 дүгээр хэсэгт заасан татварын хөнгөлөлтөд өмчийн хэлбэр харгалзахгүй цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуулийн зориулалтаар цэцэрлэг, сургуулийн барилга байгууламж шинээр барих үйл ажиллагааг нэмж тусгахаар хуулийн төсөл боловсрууллаа.
2025 оны төсөвт тодотгол хийснээр нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогыг 2.3 их наяд төгрөгөөр бууруулж 31.2 их наяд төгрөг, нэгдсэн төсвийн нийт зарлагыг мөн 2.3 их наяд төгрөгөөр бууруулж 31.2 их наяд төгрөг, нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл алдагдалгүй байх бодлогыг үргэлжлүүлнэ.
