Нээлтийн ажиллагаанд  Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар, Улсын Их Хурлын гишүүн, Өргөдлийн байнгын хорооны дарга М.Оюунчимэг, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Амарсайхан болон дүүрэг, хорооны Засаг дарга, ИТХ-ын төлөөлөгч, иргэдийн төлөөлөл оролцов.

Нээлтийн үйл ажиллагаан дээр хэлсэн үгэндээ Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар, нийслэлчүүдийн хувьд нэг том ажлын эхлэл, шинэ дэвшил болсон бүтээн байгуулалтын ажилтай танилцаж байгаадаа баяртай байна гээд   гэр хорооллын орчныг орон сууцны хорооллын орчинтой адилхан хэмжээнд авчирсан ажлын эхлэл бол энэхүү  “Дэд бүтцийн төв” төсөл.

Хоёр жилийн өмнө Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргаар ажиллаж байхдаа энэ төслийг санаачилсан УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг болон нийслэлийн удирдлагуудтай ярилцаад, хотын утаа, төвлөрлийг сааруулах ажлын нэг нь байж болох юм гэж үзэж, эхлүүлж байсан  энэ ажил өнөөдөр биеллээ олж, дуусчээ.

Сайжруулсан түлшийг хэрэглээнд нэвтрүүлснээр утаа багассаныг бид бүгд харж байна. Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах арга замуудыг ашигласнаар үр дүн гарч  болохын илэрхийлэл нь сайжруулсан түлш болон энэ  төсөл юм.

Одоо хашаандаа хаус бариад, тохилог сайхан орчин бүрдүүлэн амьдрахад иргэдийн оролцоо чухал хэмээв.

Тэрбээр  мөн энэ ажилд хичээн зүтгэсэн УИХ-ын гишүүн, Өргөдлийн байнгын хороон дарга М.Оюунчимэг болон Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайхан, холбогдох бүх албан тушаалтнууд, иргэдэд талархал илэрхийлээд, цаашид ч бусад дүүрэг, хороонд хэрэгжүүлэхийн төлөө хамтран зүтгэхийг уриаллаа.

УИХ-ын гишүүн, Өргөдлийн байнгын хорооны дарга М.Оюунчимэг, гэр хорооллыг ирээдүйд байшин хороолол болгож, аюулгүй, эрүүл, эко орчин бүрдүүлэх хамгийн оновчтой шийдэл нь энэ төсөл гэж үзэж байна. Энэ ажилд БНХАУ-аас таван тэрбум, нийслэлийн төсвөөс таван тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж, 14 га газрыг хамарсан инженерийн таван шугам татаж, шугамуудыг “Дэд бүтцийн төв”-тэйгөө холбосон. Мөн 4 хэсэгт 1.5 км хар зам тавьсан, цэвэрлэх байгууламжийг бүрэн ашиглалтад оруулсан ийм цогц төслийг цаашид өөр хороодод хэрэгжүүлэхийн төлөө ажиллана. Амжилттай хэрэгжих эхлэл нь ийнхүү тавигдлаа гэв.

Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайхан хэлсэн үгэндээ, Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар энэ ажлыг анхнаас нь бодлогоор дэмжсэн болон тойргоос сонгогдсон УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг, дүүрэг, хорооны удирдлагууд гар нийлж ажилласныг тодотгоод,  энэхүү төслиг ирэх жилүүдэд бусад дүүрэг, хороонд хэрэгжүүлэхээр 2020 оны төсөвт мөнгийг нь суулгаад ажиллаж байна гэлээ.

Нээлтийн үйл ажиллагааны дараа төсөлд хамрагдсан айл өрхүүдээр оров.  Хувьсгалчдын 13 дугаар гудамжинд оршин суудаг Н.Отгоныд зочлоход гэрийн эзэд “Халаалтын паар, ариун цэврийн өрөөний суултуур, угаалтуур зэргээ өөрсдөө базаасан. Үлдсэн бүх зардлыг улсаас гаргасан. Хашаандаа орон сууцанд байгаагаас дутахааргүй, цахилгаан, дулаан, цэвэр, бохир устай, засмал замтай ийм орчинд амьдрах болсон нь үнэхээр таатай байна” хэмээж байлаа.

Төслийн хүрээнд нийт гурван гудамжны 285 айл өрхийг цахилгаан, дулааны болон бохирын шугамд холбосон төдийгүй эдгээр айлуудын хэрэглээний бохир усыг хамгийн өндөр хэмжээнд цэвэршүүлэх хүчин чадалтай Герман технологийн цэвэрлэх байгууламжийг мөн барьж байгуулсан байна.

Үйл ажиллагааны төгсгөлд албан тушаалтнууд Дэд бүтцийн төвийн үйл ажиллагаа болон, цэвэрлэх байгууламжтай танилцлаа. 

Цэвэрлэх байгууламж нь хоногт 530 шоо метр ус цэвэрлэх хүчин чадалтай, бохир усыг 99.9 хувь цэвэршүүлж, цэвэршүүлсэн усыг зүлэг ногоо услах зэргээр ашиглах төдийгүй цаашид хүчин чадлыг нь өргөтгөх боломжтой гэж “Дэд бүтцийн төв” төслийнхөн хэлж байв.

Дорнын шаргал говьд намрын сүүл сар налайн байна. Ийм нэгэн налгар өглөө “Говийн хилчдийн жавхаа-2019” нэгдсэн арга хэмжээ Дорноговь аймгийн Сайншанд суманд эхлэв. Үйл ажиллагаанд бэлтгэн талбайн төв хэсэгт хүндэтгэлийн тайзыг засаж, урд хэсгээр нь цагаан асруудыг зэрэгцүүлэн байрлуулжээ. Тайзан дээр Дорноговь аймгийн хилийн гурван ангийн танилцуулга, шторк ээлжлэн гарна. Нээлтийн үйл ажиллагаанд БНМАУ-ын баатар, ахмад С.Лхагвадоржийн нэрэмжит, цэргийн гавьяаны одонт Хилийн 0129 дүгээр анги, Цэргийн гавьяаны одонт Хилийн 0108 дугаар анги, Хувьсгал тэмцлийн ахмад зүтгэлтэн, эрэлхэг хилчин, хурандаа Э.Халтарын нэрэмжит Цэргийн гавьяаны одонт Хилийн 0168 дугаар анги, ХЦДБЧ-ын уран бүтээлчид болон Сайншанд суманд оршин сууж буй гавьяаныхаа амралтад гарсан ахмад хилчдийн төлөөлөл оролцлоо. Энэхүү арга хэмжээ нь орчин цагийн хил хамгаалах албыг олон нийтэд сурталчлан таниулах, хүүхэд залуучуудад эх оронч үзэл, хүмүүжил, үндэсний бахархал, уламжлалыг төлөвшүүлэх, боловсрол, оюун санаа, бие бялдрыг хөгжүүлэх, Хилийн тухай хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх зорилгоор зохион байгуулагдаж буй нь энэ билээ.

Дөрвөн замын уулзвараас хөгжимтэй парадаар алхаж эхэлсэн хилчдийн жагсаал төв талбайд орж ирснээр ёслолын ажиллагаа эхэлсэн юм. Арга хэмжээг нээж Дорноговь аймгийн Засаг дарга Т.Энхтүвшин, Шинжлэх ухааны гавьяат зүтгэлтэн НҮБ-ын Мэдээлэлжүүлэлтийн академийн гишүүн, дэслэгч генерал Ш.Арвай, Дорноговийн хилийн төлөөлөгч, Хилийн 0129 дүгээр ангийн захирагч, хурандаа Ц.Батбаяр нар хүрэлцэн ирсэн алба хаагчид, зочид төлөөлөгчдөд амжилт хүсэж үг хэлэв.

ХИЛЧДИЙН ГУРВАН ҮЕИЙН ХҮНДЭТГЭЛИЙН УУЛЗАЛТ

Нээлтийн үйл ажиллагааны дараа “Соёмбо” цогцолборт болсон гурван үеийн уулзалтад оролцохоор ирсэн ахмад хилчдийг сурагчид угтаж, сарнай цэцэг бэлэглэн хүндэтгэлийн танхим руу зална. Хилчдийн гурван үеийн хүндэтгэлийн уулзалт, арга хэмжээнд оролцохоор ногоон хувцсаа өмсч, энгэр дүүрэн одон медалиа гялалзуулсаар ахмад хилчид ч баяр хөөр дүүрэн цугларчээ.

Уулзалтад ахмад хилчдээс гадна Дорноговь аймгийн МСҮТ-ийн оюутнууд, хугацаат болон гэрээт цэргийн алба хаагчид гэсэн гурван үеийн 100 гаруй төлөөлөл хүрэлцэн иржээ. Дэслэгч генерал Ш.Арвай өөрийн ажил амьдрал, цэргийн алба хаахын ач тус, Монгол Улсын тусгаар тогтнолын талаар тэдэнтэй халуун дотно яриа өрнүүлэв. Тэрбээр хүүхэд залуусыг цэргийн алба хаахыг уриалж, хилийн алба хүнийг эр хүн болгодог юм гэдгийг онцлон үнэт сургаалаа хайрлав. Сурагчид эрхэм генералаас асуулт асууж, харилцан ярилцсан юм.

ХҮҮХЭД, ЗАЛУУЧУУДАД СУРГАЛТ ЗОХИОН БАЙГУУЛАВ

Хүүхэд залуучуудад эх оронч үзэл, ёс зүй, ухамсрыг төлөвшүүлэх бас нэгэн арга хэмжээ “Саран хөхөө” театрт боллоо. Театрт хил хамгаалалтын техник хэрэгслүүдийг байрлуулж, хилийн манааг хүртэл томилжээ. Аймгийн удирдлагууд болон хилийн төлөөлөгчид орж ирэхэд хилийн манаа Дорноговийн хилчдийг төлөөлөн "Монгол Улсын хил тайван байна" гэж илтгэл өглөө. Мөн энэ хэсэгт хүүхэд багачууд, хүндэт зочид дурсгалын зураг татуулах нь тэдний сонирхлыг ихэд татаж байгааг гэрчилж байсан юм. Энэ өдөр “Саран хөхөө” театрт Дорноговь аймгийн ерөнхий боловсролын сургуулийн 350 орчим эрэгтэй сурагчид цуглажээ. Үйл ажиллагааг нээж аймгийн Засаг дарга Г.Энхтүвшин үг хэлэв. Сурагчдад хандан дэслэгч генерал Ш.Арвай улсын хил улс орон оршин тогтнохын үндэс болох, хүүхэд залуус та нар нийгмийн, улс орны ирээдүй болох талаар яриа хийж, үнэт зөвлөгөөгөө хайрласан юм. Энэ өдрийн бас нэгэн онцлогт үйл явдал нь эрхэм генерал өөрийн хэрэглэж байсан цүнхийг аймгийн музейд дурсгал болгон хадгалуулсан явдал юм. Тэрбээр, ”Ээж минь энэ цүнхийг надад 1947 онд өөрийн гараар урлаж бэлэглэсэн юм. Энэ цүнхийг үүрч би эрдэм номын мөрийг хөөж байлаа. Миний судалгаа шинжилгээний ажил хийх, амжилттай суралцах болсон нь энэ цүнхтэй холбоотой гэж билэгшээж явдаг. Өөрийн нандин зүйлээ төрсөн нутгийнхаа музейд хадгалуулах болсондоо баяртай байна” гэв. Ярилцлагынхаа төгсгөлд тэрбээр гэргий, гавьяат багш Б.Даваасүрэнгээ тайзан дээр урин, өөрөө баян хуур хөгжим тоглож, гэргий нь дуулан үзэгч, зочдод бэлэг барин муугүй хөгжимчин, дуучин гэдгээ харуулсан юм. Үүний дараа Хилийн 0129 дүгээр ангийн захирагчийн орлогч, СМСС-ны албаны дарга, дэд хурандаа Н.Бумцэнд “Эх орон” сэдвээр илтгэл тавьж, сурагчдад сурлага, хөдөлмөрийн амжилт хүсэв. Тус арга хэмжээнд хамрагдсан хүүхдүүдэд хилийн ангиудын төлөөлөл, ХХБ, гэрээт хилчний албаны танилцуулга, гарын авлага тарааж “Байтаг богд” киног үзүүлснээр уг үйл ажиллагаа өндөрлөлөө.

“ГОВИЙН ХИЛЧДИЙН ЖАВХАА-2019” НЭГДСЭН ӨДӨРЛӨГ

Аймгийн төв талбайд хил хамгаалах алба үйл ажиллагааг сурталчилсан танилцуулга, гарын авлага, техник хэрэгслийн үзэсгэлэн, хилчдийн хийж бүтээсэн гар урлалын бүтээлүүд, бэлэг дурсгалын зүйлүүд, хил хамгаалалтад ашиглах зорилгоор мөн хилчдийн бүтээсэн эмээл, тохош, хазаар зэргийг дэлгэжээ. Иргэд уг үзэсгэлэнг сонирхон, зэвсэг галт хэрэгслийн талаар алба хаагчдаас мэдээлэл авч байлаа. Хилийн 0168 дугаар ангийн хамт олон хил хамгаалалтад өмсөж хэрэглэдэг бүх төрлийн хувцас хэрэглэлийг ард иргэдэд танилцуулан, тус ангийн гэрээт хилчид жагсаалын үзүүлэх тоглолтыг сонирхууллаа. Үзэсгэлэнг сонирхож байсан Сайншанд сумын I сургуулийн багш Б.Цэвэлмаа, “Цэргийн дүрэмт хувцас тухайн байгууллагын онцлог, хэв шинжийг илэрхийлэхээс гадна, сүр жавхлантай, эрэлхэг харагдуулдаг юм байна. Хилийн цэргийн хувцас их олон төрөл байдгийг олж харлаа. Ялангуяа өнгөлөн далдлалтын хувцас их сонин санагдлаа. Байгаль цаг уур, газар нутгийнхаа онцлогт тохируулан өмсөж хэрэглэдэг юм байна” гэж сэтгэгдлээ хуваалцсан юм. Үүний дараа Хилийн 0129 дүгээр ангийн бие бүрэлдэхүүн хилийн алба үйл ажиллагааг сурталчилсан гардан тулааны үзүүлэх тоглолт, тусгай томилгоот бүлгийн үзүүлэх тоглолт, Хилийн 0108 дугаар анги албаны нохойтой үзүүлэх тоглолтуудаар үзэгчдийг гайхшруулсан юм. Мөн өсвөрийн сурагчдын цэрэгжилт спортын “Дөл” цогцолбор тэмцээний улсын аваргын мөнгө, говийн бүсийн хүрэл медальт Зүүнбаян сумын ЕБС-ийн сурагчид жагсаалын үзүүлэх тоглолт үзүүллээ. Үргэлжлүүлэн анги хамт олноо манлайлан ажилласан тэргүүний алба хаагчдад Дорноговь аймгийн Засаг дарга шагнал гардуулав. Дорноговь аймгийн Засаг даргын “Жуух бичиг”-ээр Хилийн 0129 дүгээр ангийн дэд хурандаа Я.Түвшинбаатар, Хилийн 0168 дугаар ангийн дэд хурандаа Э.Доржбадам, Хилийн 0108 дугаар ангийн ахлах дэслэгч Ж.Хэнмэдэх нар, мөн аймгийн "Засаг даргын өргөмжлөл"-өөр Хилийн 0129 дүгээр ангийн 0250 дугаар салбарын дэслэгч С.Сумъяабазар, Хилийн 0129 дүгээр ангийн 0139 дүгээр салбарын ахлагч Э.Шаарийбуу, Хилийн 0168 дугаар ангийн дэд хурандаа Г.Даваатогтох, ахлах ахлагч Д.Болормаа, Хилийн 0108 дугаар ангийн ахлах ахлагч Э.Содномбалжир, ахмад Д.Мөнх-Эрдэнэ нарын хүмүүс шагнагдав.

Хилийн ангиудад ажиллаж байсан Хилийн 0168 дугаар ангийн ахмад хилчин, бэлтгэл ахлах ахлагч Цэнд-Аюуш, Хилийн 0129 дүгээр ангийн ахмад хилчин П.Ганхуяг, Хилийн 0108 дугаар ангийн Ц.Чимэд нарт ангиудаас нь эмчилгээний зардалд зориулан тус бүр 500 мянган төгрөгийн мөнгөн тусламж үзүүлсэн юм. Уригдан ирсэн зочид төлөөлөгчид, алба хаагчидтай дурсгалын зураг татуулж ХЦДБЧ-ын уран бүтээлчид хүндэтгэлийн тоглолтоо толилуулснаар “Говийн хилчдийн жавхаа-2019” нэгдсэн арга албан ёсоор өндөрлөсөн билээ.

Хилийн 0129 дүгээр анги. Дэд ахлагч Н.БУЯНЖАРГАЛ

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2019 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр болж, Монгол Улсын Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Гаалийн ерөнхий газрын дэд дарга Ё.Бат-Эрдэнэ, МИАТ ТӨХК-ийн БНСУ-ын нийслэл Сөүл дэх төлөөлөгч С.Баатарцогт нарыг мөрийтэй тоглоом тоглож, энэ төрлийн үйлчилгээ эрхэлдэг байгууллагаар үйлчлүүлсэн нь баримтаар нотлогдсон тул үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөхөөр шийдвэрлэлээ. Шийдвэрийн биелэлтийг хангуулж ажиллахыг Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар, ЗТХ-ийн сайд Б.Энх-Амгалан нарт даалгав.

Төрийн албаны тухай хуулийн дагуу Төрийн захиргааны болон үйлчилгээны албан хаагчийн ёс зүйн дүрмийг шинэчлэн баталж, төрийн албан хаагчид гадаад улс орнуудад зорчихдоо мөрийтэй тоглоом тоглох энэ төрлийн үйлчилгээний газруудаар үйлчлүүлэхгүй байхыг тодорхой зааж өгсөн байдаг. Төрийн байгууллагуудад сахилга хариуцлага, дэг журмыг чангатгах талаар ЗГХЭГ-аас тодорхой шат дараалсан арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж байгаа билээ. Энэ хүрээнд иргэд, олон нийтээс төрийн албан хаагчдын ёсзүйгүй үйлдэлтэй холбоотой 10 гаруй баримт мэдээлэл ирсний хоёр нь дээрхи албан тушаалтнуудтай холбоотой бөгөөд засгийн газрын гишүүд танилцаж албан тушаалаас нь чөлөөлөхөөр шийдвэрлэж, холбогдох баримтуудыг хууль хяналтын байгууллагад шилжүүлэхээр болов.