Саяхан 20 жилийнхээ ойг сүр дуулиантай тэмдэглэсэн “Хурд” хамтлаг өмнө нь “Эх орон” намтай хамтран ажиллаж байсан удаатай. Гэвч урлаг улс төр хоёр нэг саванд багтаж чаддаггүй гэдгийг харуулж, нэртэй хамтлаг, зартай баячуудын хооронд багагүй мөнгөний маргаан өрнөж байсан удаатай. Энэ талаар “Хурд” хамтлагын ахлагч Д.Ганбаяр сэтгүүлч  нарт дэлгэж байжээ.

Төрийн шагналт, яруу найрагч Р.Чойномын мэндэлсний 78 насны ой өтохиож байгаа. Тэрбээр 1936 оны хоёрдугаар сарын 10-нд Хэнтий аймгийн Дархан сумын Бор ухаа гэдэг газар төржээ. Залуу насандаа ад үзкэгдэж, үзэл бодлынхоо төлөө, уран бүтээлийнхээ төлөө хоригдож, ял эдлэж, байнга мөрдөлт мөшгөлтөн дунд амтдарч байсан алдартай уран бүтээлчийн гэргий Нинагийн яриаг та бүхэнд хүргэж байна. Та хоёр анх яаж танилцаж байсан бэ? Та хоёрын анхны хүүхэд хэдийд гарлаа?

Монгол руу чиглэсэн дэлхийн мөнгөний урсгалын оргил үеийг 2010, 2011 он гэж үздэг. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын нийт хэмжээ 2011 онд 6545.8 тэрбум төгрөг болж, өмнөх оныхоос 70.2 хувиар өссөн байдаг. Үүний 70 хувь нь гадаад эх үүсвэрээс санхүүжсэн гэсэн үзүүлэлт бий. Тухайн үед гаднаас орж ирсэн мөнгөний тоо өмнөх оныхоос 2141.5 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Үүнд гадны орнуудын Монголд оруулсан 2041.8 тэрбум төгрөгийн шууд хөрөнгө оруулалт, 99.8 тэрбумын зээл тусламж нөлөөлжээ. Гадныхнаас ирсэн энэ мөнгөөр монголчууд  барилга, орон сууц барьж, засвар хийн, уул уурхайн салбарт ашиглах тоног төхөөрөмж худалдаж авсан аж. Эдгээр үзүүлэлт энэ онд 30 хувь хүртэл буурсан.  Гадаадын хөрөнгө оруулалт энэ оны эхний улирлын байдлаар 30 гаруй хувиар унасан гэсэн статистик бий. Энэ тоо ирэх өдрүүдэд өсөх магадлал өндөр байгааг Монголын эдийн засаг, улс төрийн салбарт болж буй үйл явдлууд илэрхийлж байгааг эдийн засагчид онцолж байгаа юм.

Төрийн эрхийг гартаа атгаж байгаа АН-ын албан тушаалын бялууны хувиарлалт бас л дуусаагүй байна. Ялангуяа Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хоёр дахь удаагаа Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон боломжоо ашиглаж, өөрийг нь олон жил дагасан гарын хүмүүсээ өндөр албанд зүтгүүлж эхлэв

АТГ-аас дахин хоёр ч төрийн өндөр албан тушаалтныг албан тушаалаас нь чөлөөлөх хүртэлх арга хэмжээ тооцох хүсэлтийг Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газарт хүргүүлжээ. Тодруулбал, Үндэсний татварын ерөнхий газрын дарга Т.Батмагнай, Өмнөговь аймгийн Засаг дарга Б.Бадраа нарыг Авлигын эсрэг хууль, Сонирхлын зөрчлийн хуулиудыг удаа дараа зөрчсөн болохыг АТГ-ын Хяналт шалгалт, дүн шинжилгээний хэлтсээс тогтоосон байна.

Хувьцаа гаргаж, иргэдэд хишиг түгээж, эх орны баялгыг хүн бүрт хувиарлана хэмээн сүр дуулиантай байгуулагдаж байсан “Эрдэнэс таван толгой” гэдэг гоё нэртэй  өрний уут өнөөдөр олон хүний сэтгэлийг зовоож байна. “Эрдэнэс Тавантолгой” компани хятадуудад төлөх өрөө барагдуулж дуусч одоо л нэг ашиг орлого олохын даваан дээр дахин өрөнд унасныг тус компанийн удирдлагууд хүлээн зөвшөөрөв.

АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат хууль сануулсан бичиг давхар дээлтэй 17 сайдад явуулсных нь төлөө сөрөг хүчнийхээ бүлгийн даргыг Халдашгүй байдлын дэд хороонд өгсөн нь парламентын түүхэнд байгаагүй хошин үйлдэл болж байна.

Өнгөрсөн баасан гарагт Төрийн ордныг цэргүүдээр дүүрлээ гэлцэв. Энэ цэргийнхэнд УИХ-ын дарга З.Энхболд хүндэтгэл үзүүлж, баяр хүргэсэн гэнэ. Баяр хүргэхээс ч аргагүй шалтгаантай аж. Мөнхбат хурандаагийн эдгээр цэргүүд цагтаа Төрийн ордны өргөтгөлийг барьж байсан гавьяатай дайчид юм. Хөдөлмөрийн цэргийн улаан тугийн одонт барилгын цэргийн ууган хороо 017 дугаар ангийн бие бүрэлдхүүнийнхүү өөрсдийн барьж байсан ордондоо орж УИХ-ын үйл ажиллагаатай танилцан есөн хөлт цагаан тугны өмнө ёсолцгоожээ.

Монголын улс төрийн ууган хүчин МАН. Төрийн эрхийг барьж, түмнийг удирдаж байсан энэ том нам өнөөдөр нэр хүндээ, лидерүүдээ, хөрөнгө мөнгөө, бас гишүүдээ ч алдаж байна. Энэ намыг удирдаж байсан олон том лидерүүд нь зугатаж хэдэн залуучууд МАН-ын цагаан байрыг сахиж үлдсэн. Гэвч улс төрийн намыг өөрсдийнхөө албан тушаалын гүүр гэж олйгож байгаа хэдэн залуучууд МАН-ыг ёстой л самрах болж байгаад олон хүн сэтгэл дундуур байна. Бодлогогүй, болчимгүй энэ залуучуудын зохион байгуулсан акц бүхэн нь араасаа хэл ам хэрүүл тэмцэл дагуулж, нэр хүндийг нь улам сэвтүүлэх болжээ. “Би л мэднэ, би л чадна, би л хийж байгаа” гэж цээжээ дэлдэх энэ залуучуудын балгаар МАН дахиж сэргэхгүй мөхөж ч магадгүйд тулав.

Монгол Улсад даатгалын салбар үүсч хөгжсөний 80 жил, Санхүүгийн салбарын зохицуулах байгууллага үүсэн байгуулагдсаны 20 жилийн ойн хүрээнд зохион байгуулагдаж буй “Хүртээмжтэй даатгал 2014” Олон Улсын форум нь Улаанбаатар хотноо 2014 оны 4 дүгээр сарын 16 -17-ны өдрүүдэд амжилттай болж өнгөрлөө. Энэхүү Олон Улсын форумд Энэтхэг, Бангладеш, Филиппин, Өмнөд Солонгос, Хятад, Хонконг, Япон, Тайвань зэрэг орны даатгалын чиглэлээр мэргэшсэн Олон Улсад нэр хүндтэй экспертүүд болон даатгалын салбарт үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаад, дотоодын байгууллага, компаниудын 200 орчим төлөөлөгчидхуран цугларсан юм.

Японы мэргэжлийн сумо бөхийн 70 дахь аварга Харумафүжи Д.Бямбадорж Токио Хосэй их сургуулийн хуулийн ангийн магистрт суралцахаар болжээ. Ингэснээр Харумафүжи Д.Бямбадорж сумо бөхийн анхны магистрант ёкозуна болж байгаа гэнэ. Тэрээр өнгөрөгч 2013 онд Хууль сахиулах их сургуулийг төгссөн бөгөөд өнгөрсөн хоёрдугаар сард магистарт суралцах шалгалт өгч, тэнцсэн аж.

МУГЖ И.Одончимэгийн том охин З.Намуундарь бас л жүжигчин залуутай дэр нийлүүлж, үр хүүхдийн зулай үнэрлэж, аав, ээж, нөхөртэйгээ “Х түц” хамтлагт уран бүтээлээ хийж байгаа.

Бидний өвөг дээдэс амандаа маань мэгзэм болон агь таринуудыг уншиж ирсэн агуу түүхтэй ард түмэн. Түүнээс гадна ганцхан нүгэл гэдэг том хуультай байсан билээ. Орой үдшийн цагаар буюу дошгин тэнгэр лус, ад тийрэн, хулгай дээрэм, аваар ослоос хамгаалахын тулд өвөг дээдэс маань аг таринуудыг зааж өгч, уншиж яваарай гэж сургаж ирсэн билээ.

Английн жүжигчин, найруулагч, хөгжмийн зохиолч Чарли Чаплиныг Монголчууд андахгүй сайн мэднэ. Том гутал, хэлхгэр өмд, бүрх малгай, хулсан таягтай жижигхэн эрийн төрх дэлхий дахинд алдаршиж, түүний сая сая шүтэн бишрэгч нар өнөөдөр ч түүнийг дурссаар буй. Х

Батхүү байн байн цонхоор харан өндөлзөж, үе, үе цаг руугаа  хяламхийн харж байлаа.  Уулзах цагаасаа хэтэрхий эрт ирсэн гэдгээ мэдэж байсан ч тэр сандарч, бас тэвдэж эхлэв. “Отгоо ирэх болов уу? Ирчихээд миний саналыг яаж хүлээж авах бол?” хэмээн бодож, улам бүр айж байгаагаа л мэдэж байлаа. Ядаж байхад цаг хугацаа зогсчихсон юм шиг л санагдаад болдоггүй. Бас тэр нэг өдөр хөөгөөд явуулчихсан хүнтэйгээ эргэж уулзана гэж бодохоор халгаж байгаагаа мэдэж байсан ч “Дүүрсэн хэрэг. Уулзаад л гуйгаад л үзье” хэмээн өөрийгөө зоригжуулах гэж оролдов.

Жиндүү өвөл шидэрч харганын толгой салхинд найгаж, хүн малгүй хүч тамир дутуухан байлаа. Хөгшин майгадуу хөлөөрөө хурдан хурдан алхалсаар навсгар бор гэрийн үүдэнд жижиг сажиг сав суулга, хөглөрөх зүйлсийг цэгцлэн эргэлдэнэ.