-Сүүлийн үед та нам гүмхэн амьдрах болж. 11-р хороолол дахь байраа сольсноос хойш бараг уулзалдсангүй.  Гавъяат маань хаана хэрхэн амьдарч байна. Амьдрал ахуй тань хэр байна? -Нисэхэд ганц өрөө байртай. Хүүтэйгээ, хоёр ачтайгаа дөрвүүлээ амьдарч байна. Энэ амьдралд чинь янз бүрийн л юм тохиолдох юм. Үхэл зовлон дайрч өнгөрсөөр байгаад би ганцаараа л үлдэх шахлаа шүү дээ. Үхэл зовлон дайраад ирэхээр тулгамдаж байр саваа зарж, жижгэсгэж явсаар байгаад арай л орох оронгүй болчихсонгүй. Яаж ийгээд амьдрал ахуйгаа болгоод   явж л байна. -Танд театраас байр өгч байсан санагдах юм. Хамгийн сүүлд та талийгаачтайгаа 11-р хороололд амьдарч байсан?

“Ардын элч“-ийн Ариунаа, “Аман хуур“-ын Соном, “Сэрэлт“-ийн Бумаа, “Тунгалаг тамир“-ын Итгэлт, “Гарьд магнай“-н Далайцэрэн гээд үзээд үзээд уйдамгүй бас мартамгүй олон сайхан “Дүр” байх. Чухам л дэлгэцэнд амилуулсан энэ дүрийнхээ нэрээр алдаршиж, мөнхөд чингэж дуудуулах болсон тэдгээр авьяастнуудын бодит амьдрал ч хэн хүний санаанд оромгүй баяр жаргал бас уйтгар гунигаар дүүрэн байхсанж. Энэ удаад бид “Аман хуур“-ын Соном хэмээн ард олныхоо сэтгэлийн гүнд хоногшсон   Соёлын тэргүүний ажилтан, кино найруулагч Цэрэнлхүндэвийн тухай эргэн дурсаж байна.  Түүний цорын ганц охин Ц.Цэнд-Аюуш аавыгаа ингэж дурсаж байлаа.

УИХ-ын гишүүн Х.Баттулга Ерөнхий сайдад захидал бичжээ. Түүний захидлыг бүрэн эрхээр нь хүргэж байна. УИХ-ын гишүүн, МоАХ-ны дарга, Монгол Улсын иргэн Халтмаагийн Баттулга миний бие Үндсэн хуулийн Арвандолдугаар зүйлийн Нэгийн 4, Үндэсний аюулгүй байдлын тухай хуулийн 3.3, 14.2-т заасан монголын ард түмний эрх ашиг, эх орон, үндэснийхээ аюулгүй байдлыг хамгаалан бэхжүүлэх үүрэг, үндэсний аюулгүй байдалд хохирол учруулж болзошгүй асуудлаар төрийн албан тушаалтанд гомдол гаргах эрхийнхээ дагуу Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдалд ноцтой хохирол учруулах хэмжээний хэд хэдэн шийдвэрийг УИХ, Засгийн газраас гаргахаар завдаж байгааг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн гишүүдэд анхааруулах зорилгоор журмын нөхөр, нэг танхимд хамт ажиллаж байсан сайд Танд энэхүү захидлыг илгээж байна. Сүүлийн өдрүүдэд УИХ болон Засгийн газраас Монгол Улсын ард түмний эрх ашиг, үндэсний аюулгүй байдлыг сулруулах, хортойгоор нөлөөлөх, нэн аюултай үр дагавар авчрах хэд хэдэн шийдвэрүүдийг батлан гаргахаар завдаж байна.

"Цэвэр агаар сан”-гийн захирал Н.Хүрэлсүх, нягтлан бодогч М.Хулан тэргүүтэй 11 хүнд холбогдох хэргийг Дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны I шүүх өнгөрсөн хоёрдугаар сард хэлэлцэж, гэм буруутай нь тогтоогдсон найман хүнд 1-8 жилийн хорих ял оноож, улсад учруулсан хохирлыг нь төлүүлэх, тодорхой хэмжээний хөрөнгө хураах ял оноосон. Хэдийгээр шүүгдэгчид давж заалдах шатанд гомдол гаргаад буй ч АТГ-ын Мөрдөн шалгах хэлтэст дээрх найман хүнтэй холбоотой эрүүгийн хэрэг үүсгэн дахин шалгаж эхэлсэн байна.

Эрх барьж байсан МАН ялагдал хүлээсний дараа тус намын олон лидер гадаадад гарч, хэл амнаас ангид амьдарахаар явцгаасан. Тэдний нэг нь УИХ-ын гишүүн, Гадаад харилцааны сайд, МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга асан Г.Занданшатар. Тэрээр МАН-ын 27-р Их хурлын дараа Ерөнхий нарийн бичгийн даргын албаа хүлээлгэж өгөөд эхнэр хүүхүүдийнхээ хамт  АНУ-ыг зорьсон. Гэвч харамсалтай нь Г.Занданшатар зам хөндлөн гарч яваад машинд мөргүүлж, эмнэлэгт маш хүнд, ухаангүй хүргэгджээ.

УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар 2013 оны төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын газрын дүгнэлтийг хэлэлцэх үеэр гишүүн Ч.Хүрэлбаатар “Та нар өмнөх Засгийн газрын баасыг цэвэрлэж байна гээд байсан. Тэгсэн чинь одоо танай Засгийн газар бүр чацга тавьчихсан байна шүү дээ. Түүнийг чинь яаж цэвэрлэх юм бэ. Чалкод төлөх өр гээд л сүржигнэдэг байсан. Гэтэл өөрсдөө түүнээс 20 дахин их хэмжээний өрийн асуудал хутгалдуулчихсан байна шүү дээ. Та нар төрийн албан хаагчдын орон тоог нэмэгдүүлэхгүй гээд байсан чинь хэдэн мянгаар нь нэмээ биз дээ”

Өнгөрсөн долоо хоногт талхны үнэ нэмэгдсэн. Тэгвэл энэ долоо хоногт усны үнийг нэмж байгаагаа дарга нар сүр дуулиантайгаар мэдэгдлээ. Хот, суурины ус хангамж, ариутгах татуургын ашиглалт үйлчилгээг Зохицуулах зөвлөл 2014 оны зургадугаар сарын 13-нд хуралдаж,  Улаанбаатар хот, Налайх, Багануур, Төв аймгийн Орон сууц, үйлдвэр, аж ахуйн нэгжийн усны үйлчилгээний үнэ тарифыг өөрчлөх шийдвэр гаргалаа. Усны суурь хураамжийг гэгчийг нэвтрүүлж,  Улаанбаатар хотын орон сууцны нэг өрх сардаа 2500 төгрөг төлөхөөр тогтоосон бөгөөд энэ нь хоногт 83 төгрөг, Багануур, Налайх, Төв аймагт 1800 төгрөг буюу хоногт 60 төгрөг болж байгаа юм.

Наадам хаяанд тулсан ч Төв цэнгэлдэх хүрээлэнгийн бэлтгэл ажил дуусаагүй байна. Монголдоо л хамгийн томд тооцогддог энэхүү цэнгэлдэх хүрээлэнг 1959 онд байгуулсан. Төв цэнгэлдэх хүрээлэн байгуулагдсан  цагаасаа хойш вандан сандалтай өнөөг хүрсэн. Жил бүр энэн сандлыг буддаг ч сандал нь наадамчдын тав тухтай байдлыг хангаж чадахгүй гэсэн судлагааг гаргажээ. Тиймээс энэ энэ жил 13 мянган ширхэг түшлэгтэй сандал тавихаар болжээ. Энэ ажилд нийт 200 гаруй сая төгрөг зарцуулаад байна.

Жагсаал цуглаанаар мэргэшиж, хаана л асуудал үүснэ тэнд очиж, янз бүрийн тэмцэл зохион байгуулдаг Г.Баасан хатагтай сүүлийн үед намба сууж, өөрийнхөө улс төрийн имижийг өөрчлөхөөр шийдэж, МУИС-д хүртэл сурсан. Гэхдээ тэрбээр тун сонирхолтой судлагааны ажил хийсэн гэнэ. Энэ судлагааны ажлын нэр нь “Сонгууль луйвардах арга” гэдэг нэртэй гэнэ. Тэрбээр олон удаа  сонгуульд орж ялагдсан учраас өөрийнхөө судалгааны ажлыг тун үндэслэлтэй гэж үзэж байгаа юм гэнэлээ. Түүнийхээр бол сонгууль луйвардах  33 арга байдаг гэнэ. Энэ 33 арга 33 уулаа нэртэй, бас тус тусдаа тун өвөрмөц онцлогтой байдаг юм байх

УИХ-ын чуулганы хуралдаанд  Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг эдийн засгийг эрчимжүүлэх арга хэмжээний хүрээнд хийгдэж байгаа ажлын явцын талаар мэдээлэл хийсэн юм. Энэ үеэр УИХ дахь МАН-ын бүлэг өнгөрсөн 42 хоногт эдийн засгийг эрчимжүүлэх чиглэлээр бодитой ажил хийсэнгүй. Та бүхний хийсэн ажлын тайлан "уулзалт хийв, зөвшилцөв, хэвлэлийн бага хурал хийв, илтгэл тавив, хуралдав, хэлэлцүүлэг зохион байгуулав, хуулийн төсөл өргөн барив"

УИХ-ын гишүүн Р.Гончигдорж  өнгөрсөн жил Үндэсний их баяр наадмын тухай өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг өргөн барьж, наадмын өмнөхөн буюу 2013 оны долдугаар сарын 05-ны баасан гаригт УИХ-аар батлуулж байсан юм. Гэвч уг хуульд Ерөнхийлөгч бүхэлд нь хориг тавьж, уг хоригийг нь УИХ хүлээн авснаар Р.Гончигдорж гишүүний зорилго бүтэлгүйтсэн билээ. Тэгвэл тэрээр энэ жил дахин Үндэсний их баяр наадмын тухай өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг өргөн барьлаа. Р.Гончигдорж гишүүний жил бүр шахаж байгаа энэ хуулийн төсөлд “Улсын баяр наадамд 1024 бөх барилдсан тохиолдолд улсын баяр наадамд түрүүлсэн арслан цолтой бөх ес давбал үзүүр түрүүний барилдааны өмнө түүнд аварга цол олгож, улмаар 10 давж түрүүлбэл даян аварга цол олгох, улсын баяр наадамд найм давж гурван удаа үзүүрлэсэн бөхөд арслан, арслан цолтой бөх хоёр удаа найм давж үзүүрлэсэн бол аварга цол олгохоор тусгасан байсан юм.

Кароаке бол цагийг зугаатай өнгөрөөх төдийхөн зүйл биш хэмээн Японы эрдэмтэд  мэдэгджээ.  Дуулах  үед  хүний дотоодод  хуримтлагдсан  хий гадагшилж,  тархины  үйл  ажиллагаа  үлэмж  сэргэж,  элэг  цэвэршиж,  цусны эргэлт сайжирдаг байна. Хамгийн гол нь стрессийг эмчлэхэд дуулах, бүжиглэхнь ихээхэн ач холбогдолтой ажээ. Кароакег зохион бүтээсэн япончууд дэлхийд караоке хэрэглээгээрээ тэргүүлдэг байна. Тэдний урт насалж байгаагийн нэг нууц үүнд оршино хэмээн “Асахи шинбун” сонины албан ёсны сайтад бичжээ.  

Бидний өвөг дээдэс амандаа маань мэгзэм болон агь таринуудыг уншиж ирсэн агуу түүхтэй ард түмэн. Түүнээс гадна ганцхан нүгэл гэдэг том хуультай байсан билээ. Орой үдшийн цагаар буюу дошгин тэнгэр лус, ад тийрэн, хулгай дээрэм, аваар ослоос хамгаалахын тулд өвөг дээдэс маань аг таринуудыг зааж өгч, уншиж яваарай гэж сургаж ирсэн билээ.

Английн жүжигчин, найруулагч, хөгжмийн зохиолч Чарли Чаплиныг Монголчууд андахгүй сайн мэднэ. Том гутал, хэлхгэр өмд, бүрх малгай, хулсан таягтай жижигхэн эрийн төрх дэлхий дахинд алдаршиж, түүний сая сая шүтэн бишрэгч нар өнөөдөр ч түүнийг дурссаар буй. Х

Аав нь Самбуугийн өөдөөс  тун ууртай харж байлаа.  Гэрийн хойморт  түүний зүс л мэдэх төдий өвгөн эцэг морилжээ. Аав нь ч хөмсгөө атируулан шингэн буурал сахлаа шилэмдэж -Миний сүүлчийн захиас хаана байна. Өнөөх хүн чулуу хаана байна хэмээн цоргитол харав. -Байгаа. Эцэг таны захиасыг биелүүлж, тэр хүн чулууг олсон хэмээн өчвөл өвгөн эцэг нь -Тэр хүн чулуу одоо хаана байна гэж хэлэхдээ дуунд нь сандарсан өнгө цухалзав. Самбуу тун ч нүүр бардам -Миний хашаанд, төмөр чингэлэгт бий гэтэл аав нь -Харин толгой нь хаана байна хэмээн сүртэй чангаар хашгирлаа.

Батхүү байн байн цонхоор харан өндөлзөж, үе, үе цаг руугаа  хяламхийн харж байлаа.  Уулзах цагаасаа хэтэрхий эрт ирсэн гэдгээ мэдэж байсан ч тэр сандарч, бас тэвдэж эхлэв. “Отгоо ирэх болов уу? Ирчихээд миний саналыг яаж хүлээж авах бол?” хэмээн бодож, улам бүр айж байгаагаа л мэдэж байлаа. Ядаж байхад цаг хугацаа зогсчихсон юм шиг л санагдаад болдоггүй. Бас тэр нэг өдөр хөөгөөд явуулчихсан хүнтэйгээ эргэж уулзана гэж бодохоор халгаж байгаагаа мэдэж байсан ч “Дүүрсэн хэрэг. Уулзаад л гуйгаад л үзье” хэмээн өөрийгөө зоригжуулах гэж оролдов.