Үзэл бодол
Авлигын мэдээлэл бэлтгэхийн тулд сэтгүүлчид илүү ихийг золиослосоор...
Тавдугаар сарын 3-ны өдөр Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний өдөр тохиож, эрэн сурвалжлах сэтгүүлчид авлигыг таних, илрүүлэх, илчлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэж байгааг онцлон тэмдэглэх завшаан гарлаа.
Энэ нь дэлхий даяар сэтгүүлчид болон бие даасан чөлөөт хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд авторитар дэглэм, зохион байгуулалттай гэмт хэрэг, нөлөө бүхий хүмүүстэй холбоотой авлигын гэмт хэргийн талаарх мэдээллийг ил болгоход илүү аюултай нөхцөл үүсэн нэмэгдэж байгааг хүлээн зөвшөөрөх боломжит үе юм.
Мальт болон Словак улсад авлигыг илчлэснийхээ төлөө Дафни Каруана Жализиа, Яан Күсак зэрэг сэтгүүлчид амиа алдсан ноцтой хэрэг гарсан нь дэлхий дахинаа хэтэрхий түгээмэл зүйл болоод байна.
Европын холбооны төв хэсэгт гарсан дээрх аллага нь олон нийтийн дургуйцлыг ихэд төрүүлж, гэмт хэрэг үйлдэгчдийг шүүхээр болсон байна. Хууль эрх зүйн орчин сул, авлигын түвшин өндөртэй улс орнуудад энэ төрлийн хэргийг шүүх нь илүү бэрхшээлтэй байх болно. Бодит байдал дээр Авлигийн төсөөллийн индескээр авлигийн түвшин өндөр гэж тооцогддог улс орнуудад хэвлэл мэдээлэл, сэтгүүлчдийн хамгаалалт сул байгаа хандлага анзаарагдаж байна.
Өмнөх судалгаанаас харахад авлигын түвшин өндөртэй улсад 7 хоног бүрт дунджаар хамгийн багадаа нэг сэтгүүлч амиа алдаж байгаа бол авлигийн талаарх мэдээлэл бэлтгэж байхдаа 5 сэтгүүлч бүрийн нэг нь амиа алддаг гэх тоон үзүүлэлт байна. Дэлхийн өнцөг булан бүрт сэтгүүлчид өөрсдийн ажлаа хийж гүйцэтгэснийхээ төлөө өдөр тутам амь насаа эрсдэлд оруулсаар байна.
Зарим засгийн газар, улс төрчид шүүмжлэлт дуу хоолойг дарахын тулд хууль эрх зүй болон айлган сүрдүүлэх арга хэлбэрийг ашигладаг. Жишээ нь: Монгол Улсад төр засаг нь худал мэдээлэл тараахыг зогсоох арга хэмжээ авсан (гэмт хэрэгт тооцсон) нь хэвлэлийн эрх чөлөөг эрс хязгаарласан юм. Юу нь баримт, юу нь зохиомол болохыг дураараа шийдвэрлэх боломжтой байх нь сэтгүүлчид ихээхэн хэмжээний торгууль, эсхүл нийтэд тустай ажил хийх, эсхүл зорчих эрхийг хязгаарлах ял авах боломжтой болгож байна.
Хэдийгээр худал мэдээлэл тараахыг таслан зогсоох нь чухал ч бидний судалгаа засгийн газар болон иргэний нийгмийн байгууллагууд худал мэдээлэлтэй тэмцэх арга замууд байгааг харуулдаг. Бодит байдалд Монгол Улс үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөөг хязгаарлахын тулд хууль ашиглаж, мөн сэтгүүлчдэд хатуу хариуцлага оногдуулж байна.
Жишээлбэл Монголын чөлөөт сайт “Urug.mn”-ний сэтгүүлч У.Болортуяа нь Монголын хамгийн том төрийн өмчит зэсийн компани болох Эрдэнэтийн авлигыг ил болгохоор ажиллаж байсан бөгөөд түүнийг амыг нь таглахын тулд тавьсан саналаас татгалзаж, гэрээ байгуулахгүй гэсний дараагаар тус компанийн нийлүүлэгчдийн нэг нь Болортуяагийн эсрэг шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байдаг.
Энэ бол Монгол дахь хэвлэлийн эрх чөлөөнд халдсан хамгийн сүүлийн тохиолдол юм. “Zarig.mn”-ийн сэтгүүлч Н.Өнөрцэцэгийн хувьд гэхэд 2019 онд 12 удаа, 2020 онд 4 удаа хэн нэгнийг гүтгэсэн гэх шалтгаанаар буруутгадсан. Эдгээр хэргийг түүний мэдээнд нэр нь дурдагсдан улс төрчид өдөөсөн юм. Хэдийгээр тэрээр энэ бүгдийг амжилттай даван гарсан ч түүний эсрэг гаргасан нэг нэхэмжлэлд Монголын жирийн сэтгүүлчийн 2 сарын дундаж цалинтай тэнцэх хэмжээний /800 ам доллар/ торгуулийг төлөх ёстой хэвээрээ байгаа юм.
Египтэд төр засаг нь хэвлэл мэдээллийн байгууллага дахь хяналтыг нэмэгдүүлэх, мөн худал мэдээлэл тараасан сэтгүүлчдийг хорихын тулд коронавирус цар тахал буюу Ковид-19-ийг ашиглаж байна. “Эмнести интернэшнл” олон улсын байгууллагын мэдээлсэнээр төрөөс гаргасан тодорхой дүрэм, журмыг мөрдөөгүй хараат бус, чөлөөт хэвлэл мэдээллүүдэд ажлаа алдах, эсхүл улам дордуулж байцаалт өгөх, шоронд хоригдох эрсдэл бий болж байна гэсэн юм.
Бенин дэх Игнасо Сосөү шиг зарим сэтгүүлчид ажлынхаа явцад төрийн албан хаагчийг дурдсаныхаа төлөө хоригдож байгаа талаар Сэтгүүлчдийг хамгаалах хорооноос мэдээлж байна.
Сэтгүүлчийн эсрэг үйлдэж буй гэмт хэрэг дэлхий дахинд өсч байгаа бөгөөд Засгийн газрууд сэтгүүлчдийг хамгаалахын тулд нэн даруй арга хэмжээ авах шаардлагатай байна. Хамгийн гол нь бидэнд нөлөөлж буй авлигыг илчлэхийн тулд ажиллаж буй сэтгүүлчидтэй бид нэгдмэл байгаагаа илэрхийлэх ёстой юм.
Эх сурвалж: https://www.transparency.org
Үзэл бодол
“Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” чуулга уулзалт Улаанбаатар хотод болно
НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн 2030 хүртэлх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг дэмжих, хүрэх явцыг түргэвчлэх ажилд хувь нэмэр үзүүлэх зорилгын дагуу АНУ-ын Стэнфордын Их сургууль болон Бан Ги Мүн сангаас жил бүр Азийн бүс нутагт “Номхон далай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” чуулга уулзалтыг зохион байгуулж иржээ.
Өнгөрсөн жилийн БНСУ-д болсон чуулга уулзалтад Монгол Улсын Их Хурлын дарга Гомбожавын Занданшатар, Улсын Их Хурлын гишүүн, Улсын Их Хурлын Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хорооны дарга Х.Булгантуяа нар үндсэн илтгэгчээр оролцож байв.
Энэ жил Монгол Улсын Их Хурал, Стэнфордын их сургууль, Бан Ги Мүн сан, БНСУ-ын Эва Эмэгтэйчүүдийн Их сургуультай хамтран “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ – Жендерийн эрх тэгш байдал ба тогтвортой хөгжил” чуулга уулзалтыг 2023 оны 6 дугаар сарын 13, 14-ний өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулахаар бэлтгэж байна.
Чуулга уулзалтад БНСУ-ын Үндэсний Ассамблейн дэд дарга Ким Ён Жү, “Бан Ги Мүн” сангийн тэргүүн, НҮБ-ын 8 дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн, АНУ-ын Стэнфордын Их сургуулийн Ази-Номхон далайн Судалгааны төвийн захирал Жи Вүк Шин болон БНСУ-ын Эва эмэгтэйчүүдийн Их сургуулийн ерөнхийлөгч Юн Ми Ким, Түрэг улс орнуудын парламентын ассамблейн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Мэхмэт Сурейя Эр нарын нийт 10 орны 52 нэр хүндтэй зочид хүрэлцэн ирэхээр болжээ.
Мөн Стэнфордын Их сургуулийн Боловсролын дэд профессор, “Боловсролын олон улсын харьцуулсан судлал”, “Олон улсын боловсролын бодлогын шинжилгээ” магистрын хөтөлбөрийн захирал Кристин Мин Вотипка, Япон Улсын Шига мужийн Отсу хотын дарга асан, OnBoard компанийн үүсгэн байгуулагч Наоми Коши, Тайланд Улсын Таммасат Их сургуулийн Улс төрийн шинжлэх ухааны профессор Чалидапорн Сангамфан, Стэнфордын Их сургуулийн Ази, Номхон далайн Судалгааны төвийн дэд захирал, Япон судлалын хөтөлбөрийн захирал Киёотерү Цүцуй, Бүгд Найрамдах Филиппин Улсын Конгрессын гишүүн, Филиппиний Эмэгтэйчүүдийн Их сургуулийн үүсгэн байгуулагч Хосе Ф.Б.Бенитес, Индонезийн Их сургуулийн Жендэр судлалын сургуулийн профессор Миа Сискавати, Эва Их сургуулийн Эмэгтэйчүүд судлалын төвийн профессор Юун-Шил Ким нарын эрдэмтэн, судлаачид тус чуулга уулзалтад илтгэл тавьж, хэлэлцүүлэгт оролцоно.
Тухайлбал, Стэнфордын Их сургуулийн Боловсролын дэд профессор, магистрын хөтөлбөрийн захирал Кристин Мин Вотипка боловсролын салбар дахь жендерийн тэгш байдал сэдэвт хэлэлцүүлэгт оролцож илтгэл тавина. Мөн Эва Их сургуулийн Эмэгтэйчүүд судлалын төвийн профессор Юун Шил Ким тогтвортой хөгжил, жендерийн тэгш байдал хэлэлцүүлгийн чиглүүлэгчээр ажиллана. Чуулга уулзалтад хүрэлцэн ирсэн Стэнфордын Их сургуулийн нэр хүнд бүхий эрдэмтэн судлаачид болон бусад улс орнуудын эрдэмтэд Жендерт суурилсан хүчирхийлэл, Хөдөлмөрийн зах зээл дэх жендерийн тэгш байдал сэдэвт хэлэлцүүлгүүдэд оролцож илтгэгч, чиглүүлэгчээр оролцох юм.
Монгол Улс энэхүү чуулга уулзалтыг хамтран зохион байгуулж, дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн өмнө хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлж байна. Монгол Улс нь Тогтвортой хөгжлийн зорилтыг 2016 оноос эхлэн бодлогын баримт бичгүүддээ тусгаж, хүний амьдралын тав тух, хөгжлийн боломжийг хангасан, байгаль орчинд ээлтэй үйлдвэрлэл, үйлчилгээг хөгжүүлэхэд чиглэсэн ногоон хөгжлийн цогц бодлогыг баримтлан ажиллаж ирсэн юм.
Тогтвортой нийгэм, ирээдүйг бүтээхэд жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах нь хөгжлийн ахиц дэвшлийн хөдөлгөгч хүч гэж үздэг ч жендерт суурилсан хүчирхийлэл, ялгаварлан гадуурхалт байсаар байна. Улс орнууд тогтвортой хөгжлийг эрэлхийлж байгаа бол эмэгтэйчүүдийн манлайллын замналд ахиц дэвшил гаргах хэрэгтэй гэж үзэж байна. Тиймээс олон улсын төвшинд нэр хүндтэй нөлөө бүхий илтгэгчид дээд боловсролын салбар болон төрийн түвшинд жендерийн эрх тэгш байдлыг хангахад тулгараад буй саад бэрхшээл, охид, эмэгтэйчүүдийг дэмжих ажлыг түргэвчлэх бодлогын шийдлүүдийг судлан ярилцана.
Мөн энэ үеэр Алтай судлалын олон улсын чиг хандлагын талаар салбар хуралдаан болж, Алтай дамнасан орнуудын соёл, түүх, уламжлал, тогтвортой хамтын ажиллагаа, түншлэлийн талаар хэлэлцэх ажээ гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.
Үзэл бодол
Саудын Арабын хаант улсын Гадаад хэргийн сайд ханхүү Файсал бин Фархан Аль-Саудтай уулзав
Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг Саудын Арабын Хаант Улсад хийж буй албан ёсны айлчлалынхаа хүрээнд Саудын Арабын Хаант Улсын Гадаад хэргийн сайд, Эрхэм дээд Ханхүү Файсал бин Фархан Аль-Саудтай тавдугаар сарын 25-ны өдөр уулзав.
Уулзалтын үеэр талууд хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудлуудаар дэлгэрэнгүй санал солилцож, хамтын ажиллагааны болон улс төрийн зөвлөлдөх уулзалтын тухай Монгол Улсын Гадаад харилцааны яам, Саудын Арабын Хаант Улсын Гадаад хэргийн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурж, анхны улс төрийн зөвлөлдөх уулзалтыг ойрын хугацаанд зохион байгуулахаар тохиролцов.
Сайд Б.Батцэцэг Монгол Улс Булангийн орнуудтай хөгжүүлж буй гадаад бодлогын хүрээнд Саудын Арабын Хаант Улстай харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг хоёр улсын хөгжлийн бодлогыг уялдуулан хөгжүүлэх өргөн боломж байгааг тэмдэглэв.
Энэ хүрээнд уул уурхай, эрчим хүч, хөдөө, аж ахуйн салбарт Саудын Арабын хөрөнгө оруулалтыг татах, манай улсаас мах, махан бүтээгдэхүүний экспортыг эхлүүлэх, аялал жуулчлалыг харилцан дэмжих, оюутан солилцох сонирхолтой байгааг илэрхийлээд ногоон хөгжлийн хүрээнд төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх саналыг тавив.
Гадаад хэргийн сайд Ханхүү Файсал бин Фархан Аль-Сауд хоёр улсын найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааг дээрх салбаруудад идэвхижүүлэн хөгжүүлэхийн чухлыг онцлоод, хоёр улсын ГХЯ-д хоорондын цаашдын хамтын ажиллагааны эхлэлийг ийнхүү тавьж байгаад баяртай байгаагаа илэрхийлэв.
Үзэл бодол
Манай улсын парламент дахь эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь 17.1 байна
Сэтгэгдэл