Улстөр нийгэм
АБГББХ: НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын төлөөлөгчийн газар байгуулах тухай хэлэлцээрийн төслийг зөвшилцөн дэмжлээ
Улсын Их Хурлын Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын төлөөлөгчийн газар байгуулах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага хоорондын хэлэлцээрийн төслийг зөвшилцөх асуудлыг хэлэлцэв.
Хэлэлцээрийн төслийн талаар Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Ж.Энхбаяр танилцуулав.
Тэрбээр, Монгол Улсын Засгийн газар, Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага хооронд Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын төлөөлөгчийн газрыг байгуулах тухай хэлэлцээр”-ийн төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэн, улмаар Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороонд зөвшилцөхөөр хүргүүлэх, дараагийн шатанд хэлэлцүүлэх болон Монгол Улсын Их Хурлаар соёрхон батлуулахаар энэхүү асуудлыг дэвшүүлж байгааг мэдээллийн эхэнд тодотгов.
Монгол Улс анх 1973 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага (НҮБ-ын ХХААБ)-д гишүүнээр элсэж, өлсгөлөн, шим тэжээлийн дутагдлыг устгах, хүн амын хүнсний аюулгүй байдлыг хангах дэлхийн нийтийн зорилгод нэгдсэн байна.
Сайд Ж.Энхбаяр, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагаын тууштай хамтын ажиллагаа нь манай улсын зөвхөн хүнс, хөдөө аж ахуйн салбараар зогсохгүй бусад олон салбарын тогтвортой хөгжилд байнгын дэмжлэг үзүүлж ирсэн стратегийн чухал ач холбогдолтой байгууллага юм.
Түүхэн товчооныг сөхөж үзвэл 1973 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдөр Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс (БНМАУ)-ын Гадаад явдлын яамны сайд Лодонгийн Ринчин БНМАУ-ыг НҮБ-ын ХХААБ-ын гишүүн болох үед тус байгууллагын хүчин төгөлдөр байгаа Дүрэмд заасан үүргийг албан ёсоор хүлээн зөвшөөрөх, түүнийг дагаж биелүүлэх тухай “Хүлээн зөвшөөрөх бичиг” анх хүргүүлж байсан түүхтэй хэмээн танилцуулсан.
Монгол Улсын холбогдох салбаруудад үзүүлэх дэмжлэг, тусламж, ажлын ачааллаас хамааран НҮБ-ын ХХААБ-ын Ерөнхий захирал Жак Диюф-ийн 2008 оны 08 дугаар сарын 11-ий өдрийн OCD-DG/08/1004 тоот ноот бичиг, Монгол Улсын Хүнс, хөдөө аж ахуйн сайд Ц.Ганхуягийн 2008 оны 08 дугаар сарын 26-ны өдрийн 1/2432 тоот хариу албан бичгээр НҮБ-ын ХХААБ-аас Монгол Улсад суух “Хөтөлбөрийн туслах”-ын албан тушаалыг бий болгох, үүнтэй холбогдон гарах зардал, нөхцөлийг хангахаар Харилцан ойлголцлын санамж бичиг байгуулахаар харилцан тохиролцсон байна.
Үүний дагуу 2009 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдөр Монгол Улсын Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Т.Бадамжунай, НҮБ-ын ХХААБ-аас Монгол Улсад суугаа Төлөөлөгч Виктория Секитолеко нар дээрх нөхцөлийн дагуу Хүлээн авагч орны харилцан ойлголцлын санамж бичгийг байгуулжээ.
Тус Харилцан ойлголцлын санамж бичгийн дагуу Монгол Улсын Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам нь НҮБ-ын ХХААБ-ын бүрэн тоноглож, тохижуулсан түрээсийн байр, харилцаа холбоо, цахилгаан, халаалт, цэвэр ус, унаа, нарийн бичгийн дарга, жолооч цалинжуулах болон бусад зардлыг бүрэн хариуцахаар тохирсон аж.
Мөн Монгол Улсын Засгийн газар НҮБ-ын ХХААБ, түүний төлөөлөгч болон ажилтнуудад Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж буй олон улсын бусад байгууллага, түүний ажилтнуудын адил дархан эрх олгохыг зөвшөөрсөн байна.
НҮБ-ын ХХААБ-аас Монгол Улсад суух Байнгын төлөөлөгчийн газрын хэмжээнд хүрсэн боловч олон улсын гэрээ, хууль эрх зүйн орчинд Монгол Улсын Засгийн газар, НҮБ-ын ХХААБ хооронд Суурин төлөөлөгчийн газар байгуулах тухай хэлэлцээргүй явсаар иржээ.
Цаг үе, хүнс, хөдөө аж ахуй, байгаль орчин, эрүүл мэнд, уур амьсгалын өөрчлөлт, хүрээлэн буй орчин зэрэг олон салбарын олон улс болон дотоодын нөхцөл байдал, шаардлага хэрэгцээтэй уялдуулан өнөөдөр Монгол Улсын Засгийн газар болон НҮБ-ын ХХААБ хооронд НҮБ-ын ХХААБ-аас Монгол Улсад суух Суурин төлөөлөгчийн газрыг байгуулах тухай хэлэлцээрийг ийнхүү Монгол Улсын Их Хурлаар соёрхон батлах шаардлага үүссэн хэмээн сайд Ж.Энхбаяр тодруулсан.
Тус хэлэлцээрийг байгуулснаар олон улсын гэрээ, хууль эрх зүйн хүрээнд НҮБ-ын ХХААБ-аас Монгол Улсад суух Суурин төлөөлөгчийн газар нь НҮБ-ын ХХААБ-аас БНХАУ-д суугаа Төлөөлөгчийн газраас хамаарах бус, бие даасан статустай болох, НҮБ-ын ХХААБ-аас Монгол Улсын Засгийн газрын өмнө хүлээх үүрэг, хариуцлага нэмэгдэх юм байна.
Хэлэлцээрийн төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсэн.
УИХ-ын гишүүн Л.Энхнасан, Суурин төлөөлөгчийн газрыг Улаанбаатарт байгуулснаар Монгол Улсад хэрэгжүүлэх олон улсын төсөл хөтөлбөрийн тоо нэмэгдэх сайн талтайг тэмдэглээд, Суурин төлөөлөгчийн газарт Засгийн газраас үнэ төлбөргүй олгох байр, тоног төхөөрөмж, үйлчилгээний зардлын тооцооллыг хийсэн эсэх, энэхүү төлбөр төсөвт ачаалалтай өгөх эсэхийг тодруулсан юм.
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Ж.Энхбаяр, Монгол Улс НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагад 1973 онд гишүүн болсон ч манай асуудлыг Бээжингээс хамаардаг байсан. Тусгаар улсын хувьд олон улсын байгууллагуудаа өргөтгөх нь Монгол Улсад их ач холбогдолтой. НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын Монгол дахь суурин төлөөлөгчийн газрын дипломат эрх нь бусад олон улсын байгууллагуудтай адил байна. Эхний ээлжинд оффисын ширээ, сандал, харилцаа холбооны зориулалттай зардал гарна. Үүнийг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны төсөвт суулгаад шийдвэрлэх асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжсэн. Нэг удаагийн зардал гарна. Нэг удаагийн захиргааны бага зэргийн зардлыг Монгол Улсад хэрэгжүүлж байгаа төсөл хөтөлбөрүүдийн ач холбогдолтой харьцуулах аргагүй. Тус байгууллагаас нийт 176.4 сая ам.долларын төсөл, хөтөлбөрийг Монгол Улсад хэрэгжүүлээд байна. Суурин төлөөлөгчийн газартай болсноор төсөл, хөтөлбөрийн тоо, хамрах хүрээ тэлэх боломжтой гэсэн хариулт өгсөн юм.
УИХ-ын гишүүн Г.Очирбат, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагаас хэрэгжүүлсэн төсөл, хөтөлбөрүүдийн үр дүн, олон улсын байгууллагад гишүүнээр элссэний төлбөрийн талаар лавлаж байлаа.
Сайд Ж.Энхбаяр, Монгол Улс НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагад 1973 онд гишүүнээр элссэнээс хойш гишүүнчлэлийн төлбөр буюу татвараа төлж ирсэн хэмээгээд, хүлээсэн үүргийн дагуу татвараа үргэлжлүүлэн төлнө хэмээсэн. Тус байгууллагаас сүүлийн 16 жилийн хугацаанд манай улсад 176.4 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийж, 163 төсөл, хөтөлбөрийг маш үр дүнтэй хэрэгжүүлсэн гэдгийг онцолсон.
Хэлэлцээрийн төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатар, С.Эрдэнэболд нар үг хэлсний дараа санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх хэлэлцээрийн төслийг зөвшөөрч, гарын үсэг зурах эрхийг Засгийн газарт олгохыг дэмжлээ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Улстөр нийгэм
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсад хийх төрийн айлчлал өнөөдөр эхэлнэ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Ерөнхийлөгч Дроупади Мурму болон Ерөнхий сайд Нарендра Моди-гийн урилгаар 2025 оны 10 дугаар сарын 13-16-ны өдрүүдэд тус улсад төрийн айлчлал хийнэ.
Энэ айлчлал хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны түүхт 70 жилийн ойн хүрээнд болж байна. Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Ерөнхийлөгч Дроупади Мурму-тай уулзаж, Ерөнхий сайд Нарендра Моди-той албан ёсны хэлэлцээ хийн хоёр улсын “Стратегийн түншлэл”-ийн харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх болон бүс нутаг, олон улсын тавцан дахь хамтын ажиллагааны өргөн хүрээний асуудлаар санал солилцохоор төлөвлөж байна.
Айлчлалын хүрээнд Монгол, Энэтхэгийн бизнес форум болон “Монголын сайхан эх орон” тоглолт, уран зураг, морин хуурын үзэсгэлэн зэрэг арга хэмжээ зохион байгуулна. Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд Нарендра Моди 2015 онд Монгол Улсад албан ёсны айлчлал хийж, харилцааг “Стратегийн түншлэл”-ийн түвшинд хүргэсэн юм.
Улстөр нийгэм
Х.Нямбаатар: Туул голыг ихээр бохирдуулж буй 80 ААН хуулиа мөрдөж, урьдчилан цэвэрлэх байгууламж барих ёстой
Төв цэвэрлэх байгууламжаас технологийн аргаар цэвэршүүлж гаргасан дахин ашиглах боломжтой буюу зөвхөн ахуйн хэрэглээнээс гарч байгаа усыг саарал ус гэж нэрлэдэг. Энэ саарал усны тодорхой хэсгийг Туул гол руу цутгадаг. Гэтэл нийслэлийн хэмжээнд боловсруулах чиглэлийн үйлдвэр, эмнэлэг, ресторан, цайны газар, автомашин угаалгын газрууд гээд 771 үйлдвэр, аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж, цэвэр, бохир усны асуудлаа улсаас шийдвэрлүүлж байна.
Үүнээс ялангуяа арьс шир, ноос, ноолуурын үйлдвэр, спиртийн үйлдвэр, эмнэлэг, авто угаалгын газрууд, хүнсний үйлдвэрийн хаягдал усыг нийслэлийн төв цэвэрлэх байгууламж цэвэрлэж дийлэхгүй байна. Улаанбаатар хотын төв цэвэрлэх байгууламж зөвхөн ахуйн хэрэглээний усыг л цэвэршүүлэх технологитой. Гэтэл Туул голд их хэмжээний бохирдлыг үүсгэж байгаа 80 гаруй аж ахуйн нэгж байна.
Хотын дарга Х.Нямбаатар болон холбогдох албаныхан Туул голоор завиар явж, саарал ус нийлүүлж байгаа эх үүсвэр болох Сонгинохайрхан дүүргийн 32 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт, цаашлаад Төв аймгийн Алтанбулаг сумын нутаг Өвөртохойд Туул голын бохирдол ямар байгааг тайлбарлаж, Туулын голын эко системийг хамгаалах талаар ярилцлаа.
Улаанбаатар хотоос 30 орчим км зайд ч цэвэрлэх байгууламжийн лаг хагшаасаас үүдэж, Туул голын уснаас хүн, мал ундаалах боломжгүй. Улаанбаатарын төв хэсгээрээ Туул голын хайрга нүдэнд харагдаж, цэлэлзэн урсах ч саарал усны эхтэй ойролцоо байршилд Туул голын усан дор зөвхөн дагтаршсан лаг хагшаас, өмхий үнэртэнэ. Улаанбаатар хотын цэвэрлэх байгууламжийн асуудал Туул голын эко системд, хүн ам болоод мал амьтны эрүүл мэндэд ч хортой нөлөө үзүүлээд зогсохгүй улс орны хэмжээний аюулын түвшинд хүрчээ. Ийм болоод олон жилийн нүүрийг үзсэн ч очиж харсан, ярьсан, сэрэмжлүүлсэн, үүнээс сэргийлэх, даван туулах ажлууд хийсэн шийдвэр гаргагчид байсангүй гэхэд хилсдэхгүй.
Улаанбаатар хотын Төв цэвэрлэх байгууламжийг анх 1964 онд ашиглалтад оруулж байсан түүхтэй. Хуучин төв цэвэрлэх хоногт 160-170 мянган метр.куб усыг хүлээн авах хүчин чадалтай. Мэдээж даац нь хэтрээд удаж байгаа. Харин өнөөдөр Улаанбаатар хотоос шинэ Төв цэвэрлэх байгууламжийг барьж, ашиглалтад оруулахад бэлэн болсон. Шинэ төв цэвэрлэх байгууламжийн хүчин чадал хоногт 250 мянган метр.куб ус боловсруулна. Гэвч дан ганц шинэ Төв цэвэрлэх байгууламжтай болоод Туул голын бохирдлын асуудал шийдэгдэх боломжгүй гэдгийг хотын дарга Х.Нямбаатар хэллээ.
Хотын дарга Х.Нямбаатар “Туул гол руу саарал ус нийлүүлэгдэж байгаа эх үүсвэр дээр очиж үзэхэд үнэхээр харамсалтай дүр зургууд харагдаж байна. Туул голын бохирдолд арьс шир, ноос, ноолуурын үйлдвэр, спиртийн үйлдвэр, эмнэлэг, авто угаалгын газрууд, хүнсний үйлдвэрийн бохирдол маш ихээр нөлөөлдөг. Төвлөрсөн шугам руу тэдгээр үйлдвэрийн их хэмжээний бохирдол орохоор цэвэршүүлж дийлдэггүй. Энэ бүх асуудлыг олон жил хөндсөнгүй. Монгол Улсын Усны тухай хуульд “Эдгээр үйлдвэр заавал өөрсдийн урьдчилан цэвэрлэх байгууламжтай байх ёстой” хэмээн заасан ч хуулиа биелүүлдэггүй.
Туул голд нийлүүлэгдэж байгаа саарал ус нь хүн амын эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчинд сөрөг нөлөөлөл үзүүлэхгүй байх түвшинд цэвэршсэн байх ёстой. Харамсалтай нь манай цэвэрлэх байгууламжаас гарч байгаа ус энэ шаардлагыг хангаж чадахгүй байна. Туул голын саарал ус нийлүүлэгдсэн хэсгүүдэд лаг хагшаас үүсч, маш их бохирдлыг үүсгэж байна. Туул гол, түүний ай сав бол олон зүйлийн загас, шувууд, амьтдын өлгий болсон монголчуудын эх түүхийг хадгалсан нутаг. Хамгийн чухал нь нийслэлчүүдийн ундны эх үүсвэр юм. Туул голын эко системийг аварч үлдэхийн тулд нийслэлээс дараах ажлуудыг зохион байгуулна” гэв.
Хотын дарга Х.Нямбаатарын хэлснээр өнөөдрийн байдлаар Туул голыг ихээр бохирдуулж байгаа 20 гаруй ААН хашаандаа урьдчилан цэвэрлэх байгууламж барих ажлыг эхлүүлсэн. АПУ компани урьдчилан цэвэрлэх байгууламж барьсан. Үлдсэн 60 ААН буюу нийт 80 ААН-ийг урьдчилан цэвэрлэх байгууламжтай болгох тал дээр Засгийн газар, холбогдох яамдын түвшинд анхаарч ажиллах шаардлагатай. ААН-үүд Усны тухай хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлэх цаг нь ирсэн. Мөн ус бохирдуулсны төлбөрөө төлөх ёстой. Эдгээр үүргээ биелүүлэхгүй хэвээр байвал 2027 оноос Туул голыг ихээр бохирдуулагч ААН-үүдийг цэвэр усаар хангахгүй, бохир усыг хариуцахгүй. Тэдний ус бохирдуулсан төлбөрийг төв цэвэрлэх байгууламжийн урсгал зардал, лаг шатаах үйлдвэрийн үйл ажиллагааг дэмжихэд ашиглах ёстой.
Тиймээс нэгдүгээрт, 80 ААН-ийг урьдчилан цэвэрлэх байгууламжтай болгох,
Хоёрдугаарт, Монгол Улсын хэмжээнд нэг ч лаг шатаах үйлдвэр байхгүй. Улаанбаатар хотоос төв цэвэрлэхээс гарах лагийг боловсруулж эрчим хүч үйлдвэрлэх “Лаг хатааж, шатааж эрчим хүч үйлдвэрлэх төсөл”-ийн ТЭЗҮ-ийн баталсан. 2026 онд төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр барилгын ажлыг эхлүүлнэ. Мөн Эмээлт эко аж үйлдвэрийн паркийг барьж, арьс ширний үйлдвэрүүдийг гаргана.
Гуравдугаарт, нэгэнт үүссэн лаг хагшаасыг цэвэрлэхгүйгээр Туул голын эко систем сэргэхгүй. Энэ ажилд олон улсын төсөл хөтөлбөрүүдийн дэмжлэгийг авах хэрэгтэй байна.
Дөрөвдүгээрт, Мянганы сорилтын сангийн саарал ус дахин боловсруулж технологийн ус гаргах үйлдвэрийг ашиглалтад оруулснаар цэвэрлэх байгууламжаас гарч байгаа саарал усны 50 хувь нь стандартын түвшинд Туул руу, 50 хувь нь дулааны станц руу очдог болно.
Тавдугаарт, усны хэрэглээндээ нийтээрээ анхаарч, өөрчлөлт гаргах нь та бидний хүрээлэн буй орчин, Туул голын эко системийг хамгаалахад оруулж буй үнэт хувь нэмэр болохыг хотын дарга Х.Нямбаатар онцоллоо.
Улстөр нийгэм
УИХ: Өнөөдөр хуралдах намын бүлэг, ажлын хэсгүүд
Монгол Улсын Их Хурал дахь намын бүлэг, ажлын хэсгүүдийн өнөөдрийн /2025.10.13/ хуралдааны товыг та бүхэнд хүргэж байна.
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
НЭГ. НАМЫН БҮЛГИЙН ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Улсын Их Хурал дахь Монгол Ардын намын бүлгийн хуралдаан |
10.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
|
2 |
Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгийн хуралдаан |
10.00 |
“Их Эзэн Чингис хаан” |
|
|
ХОЁР. АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН |
||||
|
1 |
Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын байнгын хороо |
Цусны донорын тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
12.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
2 |
Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо |
Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж, санал, дүгнэлт боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
14.00 |
334 тоот |
|
3 |
Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын байнгын хороо |
Эрхтэн, эд, эс шилжүүлэн суулгах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
14.00 |
“Үндсэн хууль” |
|
4 |
Хууль зүйн байнгын хороо |
Үндсэн хуулийн цэцийн 2025 оны 07 дугаар дүгнэлтийг Улсын Их Хурал хүлээн зөвшөөрсөнтэй холбогдуулан Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн холбогдох хэсэгт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл боловсруулж, хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан |
16.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
|
Д/Д |
ХУРАЛДААН |
ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ |
ЦАГ |
ТАНХИМ |
|
1 |
Төрийн байгуулалтын байнгын хороо |
· Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг огцруулах санал /үргэлжилнэ/ |
11.00 |
“Жанжин Д.Сүхбаатар” |
-
Цаг үе2020/07/20
Асаах шаардлагагүй гэрэл, цахилгаан хэрэгслээ салгаж эрчим хүчээ хэмнэцгээе!
-
Цаг үе2023/01/26
Өнөөдөр ихэнх нутгаар цаг агаар тогтуун байна
-
Цаг үе2020/06/26
Хаалттай Умард Солонгосын "нээлттэй" гэрэл зургууд
-
Шударга мэдээ2021/08/27
Шинээр баригдах авто зам дагуух газрыг иргэдэд эзэмшүүлэхгүй