Цаг үе
Малчин өрхийн 57 хувь нь гамшгийн эрсдэл даах чадвар дунджаас доогуур түвшинд байна
НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага (ХХААБ) малчин өрхийн гамшгийн эрсдэл даах чадварын дүн шинжилгээ хийж, үр дүнг танилцууллаа.
Энэхүү судалгаанд Улаанбаатар хот болон 21 аймгийн 330 сумын 10,023 малчин өрх хамрагдсан бөгөөд тэдний эрсдэл даах чадавхын дундаж түвшин 40.45 индекс оноотой гарсан байна. Нийт өрхийн 57 хувь нь дунджаас доогуур түвшинд байгаа бол дөнгөж 10 хувь нь эрсдэл даах чадавхын 70-аас дээш түвшний индекстэй гарч, 20 хувь нь 20-оос доош түвшний оноотой буюу эрсдэл даах чадавх маш бага гэсэн үр дүн гарчээ.
Эрсдэл даах чадвар муутай өрхүүд ихэвчлэн хөрөнгө, боловсролын түвшин, суурь үйлчилгээ авах боломжоор хязгаарлагдмал байгаагийн улмаас өвлийн бэлтгэлээ хангалттай бэлтгэх чадамжгүй байдалд ордог байна. Нэг удаагийн байгалийн цочир үзэгдэлд тэд амьжиргаагаа залгуулдаг мал хөрөнгөө алдан ядуурлын доод шугам руу буух эрсдэлтэй ажээ.
Малчин өрхийн цочрол, стрессийг даван туулах чадварт нөлөөлж болох хүчин зүйлүүд:
• Орлогын төрөлжилтийн хязгаарлагдмал байдал
• Хоол хүнсний нэр төрлийн хязгаарлагдмал байдал
• Орон нутгийн малчдын бүлэг, хоршоон дахь оролцоо бага
• Мэдлэг, ур чадвар нэмэгдүүлэх сургалтад хамрагдах байдал бага
• Малын индексжүүлсэн даатгалд хамрагдалт бага
• Боловсролын түвшин
• Өвлийн бэлтгэлд хангалтгүй байх
Малчин өрхийн цочрол: "Ковид-19" цар тахлын хорио цээрийн дэглэмд байсан 2021 оны 4-5 дугаар сард судалгааны өгөгдлийг цуглуулжээ. Судалгаанд хамрагдсан өрхүүдийн амьжиргаанд сүүлийн 12 сарын хугацаанд хамгийн их нөлөөлсөн цочрол нь Ковид 19 цар тахал (75.6 хувь), дараа нь ган/зуд (48 хувь), энэ хоёр цочролоос үүдэлтэй мал аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүн, өвс тэжээлийн үнийн хэлбэлзэл (37.2 хувь) байжээ.
Даван туулсан стратеги: Зудын сөрөг нөлөөллийг бууруулахын тулд судалгаанд хамрагдсан өрхийн 45 хувь нь банкнаас зээл авч өвс тэжээл худалдан авахад зарцуулсан, 34 хувь нь зарим малаа зарж үлдсэн малдаа өвс тэжээл худалдан авсан гэж хариулсан бол 17.7 хувь нь бог малын нийлүүлгийг хязгаарласан, 16.6 хувь нь бэлчээрийн нөөцтэй бүс нутагт отор хийх замаар даван туулсан байна.
Уг судалгааны зорилго нь Монгол Улсын малчин өрхийн эрсдэл даах чадварыг нэмэгдүүлэхэд шаардлагатай хэрэгцээг ойлгож мэдэх, түүнд тулгуурласан дэмжлэгийг тодруулах юм. Судалгааны үр дүнд зудын эрт арга хэмжээний зорилтот бүлгийг оновчтой тодорхойлох, цаашлаад эмзэг бүлгийн малчин өрхүүдэд үзүүлэх хүмүүнлэгийн болон нийгмийн хамгааллын үйл ажиллагааны үр нөлөөг дүгнэхэд ашиглах боломж бүрдэж байна.
Энэхүү судалгааг НҮБ-ын “Малчдын нийгмийн хамгааллыг өргөжүүлж, цочролд хариу үзүүлэх бэлэн байдлыг нэмэгдүүлэх нь” хамтарсан хөтөлбөрийн хүрээнд олон улсын RIMA аргачлалыг анх удаа ашиглан гүйцэтгэсэн. Энэ аргачлал нь цочрол, стрессийг зарим өрхүүд яагаад, хэрхэн бусдаас илүү сайн даван туулж байгааг шинжилж, тайлбарладгаараа онцлог юм.
Эх сурвалж: ХХААХҮЯ
Цаг үе
“Abu Робокон 2025 Ulaanbaatar” Олон улсын тэмцээн ням гарагт эхэлнэ
Япон улсаас үүсэлтэй уг тэмцээн нь анх тус орны нэрэмжит тэмцээн байсан бол өнөөдөр Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоогоор ( ABU ) дамжиж, Ази номхон далайн бүсийн орнуудын тэмцээн болж өргөжжээ. Энэ удаагийн олон улсын тэмцээний Ерөнхий зохион байгуулагчаар МҮОНРТ, Ази номхон далайн нэвтрүүлгийн холбооны гишүүн телевиз хамтарч ажиллаж байна. Тус тэмцээнд 13 орны 14 баг тамирчид оролцоно. Олон улсын тамирчдын хувьд сагсан бөмбөгийн төрлөөс санаа авсан тэмцээний дүрмийг баримтална. Уг тэмцээний дүрмийг Токио хотын их сургуулийн доктор, МУИС-ийн багш Ө.Батбаяр боловсруулжээ. Энэхүү тэмцээний гол онцлог нь тухайн зохион байгуулж буй улс орон өөрсдөө тэмцээний дүрмээ зохиодог уламжлалтай юм. Тодруулбал, Монгол Улсын хувьд 2024 онд Вьетнам улсад болсон олон улсын тэмцээн дээр дүрмээ танилцуулж, батлуулсан байна.
Монгол Улс 2019 анх удаа зохион байгуулахдаа Монгол орны газар нутаг бүсчлэлийг харуулсан говь, хангай, тал хээр, уулын бүсэд түүх соёлыг уялдуулсан даалгавар гүйцэтгэж амжилттай оролцож байв. Энэ удаагийн “Робокон” тэмцээн олон улсын стандарт шаардлага хангахаас гадна Монгол өв соёл, ёс, зан заншлыг дэлхийн олон улс оронд сурталчлан таниулах үүрэгтэй гэдгийг зохион байгуулагчдын зүгээс үзэж байна.
Өнөөдөр дэлхий нийт даяарчлалын эрин зуунд амьдарч байгаа хэдий ч тухайн улс орны түүх, өв соёл бүхий л салбарт үнэ цэнтэй хэвээр оршихыг энэхүү олон улсын тэмцээнээр дамжуулан хүргэх зорилготой юм. Тиймээс сүүлийн үеийн залуусын анхаарлыг ихээхэн татаж, олон залуусын хүсэл тэмүүлэл зорилгыг тодорхойлдог сагсан бөмбөгийн төрлийг сонгосон нь олон орны тамирчдын оюун санааны охь ундаргыг мэдэрч, түүнээс суралцах хэтийн зорилгыг давхар агуулж байгаа аж.
Олон улсын тэмцээний эрхийг авсан цагаас эхлэн үндэсний үзэл санааг ирээдүй хойч үедээ суулгаж, шинэ цагийн залуусын оюун билэг хөгжлийн ямар гарц, зүг чигийг заахыг “Робокон” тэмцээнээс харж болно.
Тиймээс энэ удаагийн оюунлаг залуусын нэг дор цуглуулж, тэдний бүтээл туурвил хэрхэн бүтэж буйг үнэ төлбөргүй харах эрхийг зохион байгуулагчид олгож байна. Манай улсын дараа 2026 онд БНХАУ-ын засаг захиргааны онцгой бүс Хонконг зохион байгуулах аж. Энэхүү тэмцээн зохион байгуулах асуудлыг Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо шийддэг юм байна.
Ерөнхий зохион байгуулагчид:
- МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирал Г.Гэрэл
- Олон улсын төслийн Ерөнхий продюсер Г.Агааноров
- ABU нарийн бичгийн дарга нарын газрын Робокон төсөл хариуцсан нарийн бичгийн дарга Мигиму Изика
- ABU POBOKON төслийн продюсер Кавахара сан
- ABU POBOKON Олон улсын тэмцээний шүүгчдийн зөвлөлийн тэргүүн, доктор Ө.Батбаяр
- Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар дэмжигч байгууллагаар
- Ерөнхий ивээн тэтгэгчээр: “ Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ
- “Мобиком” корпораци
- “ Аса арена”
- Z. Com, MindTech.KSJ зэрэг компаниуд ажиллаж байна.
Цаг үе
Ирэх 10 хоногийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
2025 оны наймдугаар сарын 22-31-нийг хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв
Хур тунадас: Наймдугаар сарын 22-нд Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутгаар, 23-нд төв болон говийн аймгуудын нутгийн зарим газар, 24-нд Алтай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Дорнод Дарьгангын тал нутгаар, 25-нд баруун аймгуудын нутгаар, 26-нд баруун аймгуудын нутгийн зарим газар, төв болон говийн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр, 27-нд баруун болон говийн аймгуудын нутгийн зарим газар, төв болон зүүн аймгуудын ихэнх нутгаар, 28-нд төв болон зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо орно.
Салхи: Ихэнх хугацаанд ихэнх нутгаар секундэд 5-10 метр, борооны өмнө салхи түр зуур ширүүснэ.
Агаарын температур: Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс, Эг, Үүр голын хөндийгөөр шөнөдөө 1 хэмийн хүйтнээс 4 хэмийн дулаан, өдөртөө 14-19 хэм, говийн бүс нутгаар шөнөдөө 12-17 хэм, өдөртөө 23-28 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 5-10 хэм, өдөртөө 18-23 хэм дулаан байна.
Улаанбаатар хот орчмын 10 хоногийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
Хур тунадас: Наймдугаар сарын 22-нд бага зэргийн аадар бороо, 26, 27-нд бороо орно. Дуу цахилгаантай.
Салхи: Ихэнх хугацаанд секундэд 5-10 метр, борооны өмнө салхи түр зуур ширүүснэ.
Агаарын температур: Наймдугаар сарын 24, 25-нд дулаарч шөнөдөө 9-14 хэм, өдөртөө 20-25 хэм, бусад хугацаанд шөнөдөө 5-10 хэм, өдөртөө 17-22 хэм дулаан байна.
Цаг үе
Үер усны аюулаас болгоомжтой байхыг анхааруулж байна
Наймдугаар сарын 22-ны өдрийн байдлаар Хөвсгөлийн уулсаас усжих Үүр голын усны түвшин өмнөх өдрийнхөөс 105 см нэмэгдэж , үерийн түвшинг 45 см даван үерлэж байна.
Мөн түүнчлэн Хэнтий нурууны баруун хажуугийн Туул, Тэрэлж, Сөгнөгөр зэрэг голуудын усны түвшин өмнөх өдрийнхөөс 10-30 см нэмэгдэж, Туул гол олон жилийн дундаж түвшинг 15-45 см, Тэрэлж гол үерийн түвшинг 5 см орчим даван үерлэж байна.
Маргааш буюу наймдугаар сарын 23-нд Туул гол Улаанбаатар хот орчимд усны түвшин 20 см нэмэгдэх хандлагатай байна.
Иймд дээрх голуудын эрэг хөвөө, хөндийгөөр суурьших айл өрх, аж ахуйн нэгж байгууллага үер усны аюулаас болгоомжтой байхыг онцгойлон анхааруулж байна.
