Улстөр нийгэм
Сү.Батболдыг оффшортой холбон гадны хэвлэл, шүүхийн нэрийг барин гүтгэхээр дахин бэлджээ
Ерөнхийлөгчийн сонгууль дөхөж буйтай холбоотойгоор улс төр улайсч эхлэв. МАН-ын нэр хүндтэй кандитат, Ерөнхий сайд асан УИХ-ын гишүүн Сү.Батболд руу захиалгат ээлжит гүтгэлэг сошиал орчинд байн байн сэвэгдэх болсон. Улс төрийн зорилго бүхий ээлжит гүтгэлэг нь бүр даамжирч Монгол төрийн үеийн үед хийгдэж ирсэн бүхий л үйл ажиллагаа, уул уурхайтай холбоотой гэрээ хэлцэл болгоныг л ганцхан С.Батболд гэх хүнтэй холбон гүтгэдэг болов. Тухайлбал, Оюу толгойн гэрээ 2009 онд батлагдсан атал 2011 онд Ерөнхий сайд болсон Сү.Батболдтой холбогдуулан гэрээний хэлэлцээнд хууль бусаар нөлөөлж авлига авсан болгон гүтгэв. Муу л бол хар овоохой гэгчээр элдэв болгоныг наасан шар бор мэдээлэл цацуулах сонирхол яагаад Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнө их байна. Одоо бүр ил цагаандаа гарч шар хүний өмнөөс хар гэгчээр “эзэн”-дээ үйлчилдэг боргодог ноход шиг хэдэн хүн ил гарч ирэн гүтгэдэг болов. Улс төрийн тогоонд чанагдаж ирсний хувьд Сү.Батболд хэрийн худал үгийг үл тоож, үнэнээрээ явбал үхэр тэргээр туулай гүйцнэ гэх үгийг нэгэнтээ ярилцагадаа дурдсан байдаг. Тэрээр дуугүй л явсаар. Ар хударгаар нь өнөөх гүтгэлэг нь улам төгөлдөржсөөр гэж харагдаж байна.
Энэ удаа ээлжит нэгэн гүтгэлэг болох АНУ-ын Нью-Йоркийн хэвлэл, шүүх хуулийн байгууллагын нэрийг барьсан тамга, тэмдэггүй, блог дээр гарсан зохиомол гүтгэлгийн хариултыг нь баримтаар дурдъя.
Анх Монголын хэвлэлд нэр бүхий улстөрч, улстөрчдийн тухай тун удахгүй гадны сайтад захиалгат гүтгэлэг явагдах нь тодорхой болжээ гэсэн утга бүхий нийтлэл гарсны дараагаар яг л өнөөх гүтгэлэгт мэдээлэл нь цацагдсан байдаг.
Ингээд “АНУ-ын Нью-Йорк хотын шүүхэд УИХ-ын гишүүн С.Батболдын талаар танилцуулагдсан 68 хуудас бүхий тайлан тус хотын шүүхийн албан ёсны сайтад мэдээлэл гарчээ” гэсэн мэдээлэл Монголд цацагдаж эхэлсэн. Гэтэл шүүхийн албан ёсны сайт ч биш блог дээр тавигдсан мэдээлэл байв.
Энэхүү гүтгэлэгт мэдээлэлд гадаадын хэн нэгний 57 сая гаруй ам.доллараар үнэлэгдэж буй түүний итгэмжлэгдсэн хүмүүсийн үл хөдлөх хөрөнгийг хууль бусаар эзэмшдэг, удирддаг эсвэл хянадаг байх гэсэн байдлаар С.Батболдтой холбохыг оролдож, С.Батболдын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь эхнэр нөхөр болох БНСУ-ын иргэн Cheong болон Ким бөгөөд тэдний нэр дээр Англи, Хонгонкт байгаа компаниудыг эзэмшдэг гэх мэт утга бүхий ямар ч албан бланк, тамгагүй, фотошопдсон нь илэрхий захиалгат гүтгэлэг бүхий англи хэлээр блог дээр буюу сайтад тавигдсан байв.
Монгол Улсын засаг төрийн нэрийг барьсан гадны ашгийн төлөө хувийн компани УИХ-ын гишүүн С.Батболдын талаар ор үндэсгүй гүтгэлгээр дүүрэн өргөдлийг АНУ-ын Нью-Иорк мужийн шүүхэд гаргасны дараа, түүнийг нь Монголд “шүүхийн шийдвэр” мэтээр мушгин тайлбарлаж, олон нийтийг төөрөгдүүлэх гэж нэг үзэв. Өнөөх гүтгэлгээ Монголд үнэн болгож харагдуулах гэж арга ядсан боловч монголчууд улс төрийн зорилттой захиалгат гүтгэлгийн технологи гэж танин үндэсний өдөр тутмын хэвлэл, сайтууд нэг их анхаарч ач холбогдол өгөөгүй байдаг. Тэгээд ч гүтгэлэг тарааж байгаа этгээдүүдийн өгсөн баримтаас нь үзвэл аль 1997 оноос дэлхийд томд тооцогдох “Самсунг” компанийн Монгол Улс дахь төлөөлөгчийн газрын дарга, Эрдэнэтийн УБҮ-тэй хамтарсан “ЭрдСам” компанийн дэд захирал байсан, түүнээс хойш Монголд зэсийн баяжмалын бизнес 20 шахам жил эрхэлсэн гадаад бизнесмений ажил хэрэг, өмч хөрөнгийг С.Батболдод хамааралтай болгон нялзаах гэж оролджээ. Тухайн нэр дурдагдсан бизнесмэн нь С.Батболдыг Ерөнхий сайд болохоос 12 жилийн өмнө зэсийн баяжмалын бизнесээ хийж л байсан, Ерөнхий сайдаас буусных нь дараа ч олон жил энэ бизнесээ эрхэлсээр байсан нь гүтгэлэг тарааж буй хүмүүсийн өөрсдийн өгсөн баримтаар нотлогдоод байхад заавал С.Батболдтой түүний компани, өмч хөрөнгийг холбох гэсэн нь цаанаасаа улс төрийн зорилготой үйлдэл гэдгийг нь нотлон харуулдаг. Энэхүү “зохиол”-оо Монгол Улсын хуулийн этгээд гадаад улсын шүүхэд өөрийн иргэний талаар маргаан, нэхэмжлэл гаргасан мэтээр анх эхлүүлсэн боловч Монголын төрийн нэр бүхий байгууллагууд С.Батболдыг холбоогүй болохыг нь нотолсон албан бичиг баримтыг гарган өгч, төрийн нэр бүхий байгууллагууд Нью-Йоркийн шүүхэд хандаагүй болно гэдгээ албан ёсоор мэдэгдсэн удаатай.
Нэгэнт л худал гүтгэлэг учраас үнэнд гүйцэгдэж, АНУ-ын шүүх ч үл тоож, С.Батболдын эсрэг шалгах шаардлагагүй гэж үзэн ямар нэгэн шүүхийн маргаангүй гэж үзсэн. Английн хэвлэлд С.Батболд асар үнэтэй орон сууцтай хэмээн өмнөхтэй адил гүтгэлэг бүхий мэдээлэл бас дахин гаргав. Үүнтэй холбогдуулан С.Батболд болон түүний хамаарал бүхий аливаа хувь хүн, хуулийн этгээд тус улсад болон өөр гадаад улсад ямар нэгэн үл хөдлөх хөрөнгө, компани эзэмшдэггүй болохыг хариуцлагатайгаар албан баримттайгаар мэдэгдэж няцаасан юм. Яг үнэндээ Нью-Йоркийн гэх өнөөх гүтгэлгээ Эрэн сурвалжлах олон улсын сэтгүүлчдийн холбооны нэрийг барьсан гадны хувийн хөлсний мөрдөгчөөр хийлгэсэн ба Сү.Батболдын нэрийг харлуулж олон нийтэд муухай харагдуулах гэсэн ядмагхан зорилготой аж. Тэр хүнийг ажил алба эрхэлж албан тушаал хашиж байсны хувьд, төрд ажиллаж буйн хувьд ямар нэгэн уул уурхайн гэрээ, хэлцэлтэй л нааж холбох чухал гэдэг нь энэ бүхнээс харагддаг. Эрдэнэт үйлдвэр, Оюу толгойн гэрээ нь ч байна уу хамаагүй аль бүгдтэй нь нэрийг нь холбож, оффшор гэх нэрийг С.Батболдод зүүлгэх сонирхол асар их бий гэдэг нь “үнэртдэг”.
С.Батболдыг Эрдэнэтэд шахааны бизнес хийж байгаагүй, хийх шаардлага ч байхгүйг олон нийт эрхбиш ойлгохтойгоо юм. С.Батболд төрд ажиллахаасаа өмнө Монголын топ бизнес эрхлэгчдийн нэг байсан. Ганзагын наймаанаас нэгэн ижил гараанаас эхэлсэн бизнесмэнүүдийн нэг. Зах зээлийн нийгэм эхлэх үед өөрсдийн мөнчгөрөөр өсч өндийсөн бизнесмэний нэг. Биеэ засаад төрөө зас гэх үгээр С.Батболд боловсрол, эрдэм чадлаараа шигшигдэж төрд хожмоо орж ирсэн хүний нэг.
С.Батболдтой оффшор гэх үг яагаад холбогдох болов гэхээр аль 2003 онд байгуулагдсан ‘Бату Майнинг’ ХХК гадны хөрөнгө оруулалтгүйгээр, тодруулбал толгой оффшор компанигүйгээр Монгол Улсад байгуулагдсан байсан түүхтэй. ‘Бату Майнинг’ ХХК нь гадны хөрөнгө оруулалт татах зорилгоор оффшор бүсэд бүртгүүлсний дараа, хэдийгээр гадаадын аливаа улсад компани байгуулах нь тухайн үед Монгол Улсын аль ч хуулиар хориглоогүй, бүх зүйл хуулийн дагуу ил тод нээлттэй байсан ч 2005 онд С.Батболд энэхүү компаниас гарсан байдаг. Үүнээс хойш С.Батболд болон түүний хамаарал бүхий хэн нэгэн энэхүү компанийн үйл ажиллагаанд ямар нэгэн байдлаар хувьцаа эзэмшсэн, оролцсон зүйл байдаггүй. Энэ тухай хангалттай баримт нотолгоо бий. Монголын компанид хөрөнгө оруулсан нь Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу явагдсан хэрэг. С.Батболд болон түүнд харилцан хамааралтай аливаа этгээд оффшор бүсэд компани, данс байхгүй гэдэг нь баримт, нотолгоотойгоор байтал 18 жилийн дараагаар буюу одоо түүнийг оффшорто холбон гүтгэх сонирхол хэнд байна вэ гэдэг нь анхаарал татна. С.Батболд өөрөө ч үүнийгээ баттай ноттой батлан хэвлэлд нээлттэй ярьсан байхад өнөөх гүтгэлэг үргэлжилсээр байна. Гүжир үгэнд сөөм хариу байдаггүй гэгчээр худлыг үнэн болгох гэж олон мянга давтан нийтэд хүргэвэл үнэн мэт итгэл төрөх байх гэж өнөөх захиалагч нэгэн бээр гүтгэлгээ цааш улам үнэмшил төрүүлэхүйц болгон явуулсаар байна.
Саяхан улстөрч Э.Бат-Үүл “Олны тархийг угаан шүүн хилсдүүлдэг ээлжит дайралт МАН-аас Ерөнхий сайд асан Сү.Батболд нар руу чиглэв. Эхний хэсэг хууль бус шүүгдсэн нь илчлэгдээд гарч байхад” хэмээн жиргэжээ. Гэхдээ ард түмэн тэнэг биш. Иймэрхү зохиолд итгэхээ байсан. Энэ үгийг өнөөх гүтгэлэг явуулахыг шаардаад, ээлж дараатай явуулахыг үүрэгдээд байгаа нөхөрт дуулгая. Тэгээд ч дараагийн гүтгэлгийг өнөөдөр дахиад л хэвлэлийн хурал хийх хэлбэрээр хүргэхээр зэхэж. Бүхэл бүтэн намын нэр барьж баайгаад ярих юм гэсэн. Ерөнхийлөгчийн сонгууль дөхсөнийх үү? Одоо хэн, хэн ил гарч ирэн зохиомол гүтгэлэг хийхийг нь харцгаая. Яг өнөөдөр ээлжит гүтгэлгээ зохиолын дагуу хүргэх юм гэсээн.
Улстөр нийгэм
Д.Амарбаясгалан: Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын тухай хуулийн шинэчлэлээр төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг бодитой болгох шаардлагатай
Монгол Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан, Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Ганхуяг, П.Сайнзориг, А.Ариунзаяа, Р.Батболд, М.Энхцэцэг, Д.Энхтүвшин, Б.Мөнхсоёл, П.Ганзориг нар өнөөдөр (2025.09.01) Монголын Үндэсний Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын Ерөнхийлөгчийн үүрэг гүйцэтгэгч Б.Лхагважав тэргүүтэй төлөөллийг хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтаар Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл, Татварын багц хуулийн шинэчлэл зэрэг асуудлаар санал солилцлоо.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан уулзалтын эхэнд Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд олон нийтээс санал авч буй энэ цаг үед танхимын төлөөлөлтэй ярилцаж, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг бодитой болгох шаардлагатай байгааг дурдлаа. Тэрбээр, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягийн ахалсан Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж, санал дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсэг аж ахуйн нэгж, бизнес эрхлэгчид, иргэдэд татвар ээлтэй байх эрх зүйн орчинг бүрдүүлэхээр ажиллаж, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслөө d.parliament.mn-д байршуулсан учраас уг асуудалд МҮХАҮТ-ын төлөөллийн санал, хүсэлтийг харгалзах нь чухал хэмээн онцоллоо.
МҮХАҮТ-ын Ерөнхийлөгчийн үүрэг гүйцэтгэгч Б.Лхагважавын зүгээс компани, аж ахуй нэгж байгууллагууд өнөөдрийн байдлаар 253 хууль биелүүлж, түүнийг дагалдан гарсан журам бүрийг хэрэгжүүлж байгаагаас шалтгаалж, өсөж өндийх боломж хумигдаж байна гэв. Тиймээс төрийн хүнд суртлыг арилгах, зохисгүй олон журмыг үгүй болгох УИХ-ын үйл ажиллагааг дэмжиж буйгаа илэрхийллээ. Мөн одоогийн хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа татварын хуулиудаар хувь хүнд татварын ачаалал их байгааг хөнгөлөх шаардлагатай талаар дурдав.
УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг, татварын багц хууль нь өрхийн орлогыг хамгаалахад чиглэсэн гэдгийг тодотгоод зөвшөөрөл, журмаар аж ахуйн нэгж байгууллага, бизнес эрхлэгчдэд хүнд суртал үүсгэдэг асуудлыг цэгцлэхээр шаардлагатай хуулиудад өөрчлөлт оруулахаар ажиллаж байна гэлээ. УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг, 1997 оноос хойш шинэчлэгдээгүй Дампуурлын тухай хууль болон бусад холбогдох хуулиудыг цогц байдлаар шинэчлэхээр ажиллаж байгаа, УИХ-ын гишүүн П.Ганзориг, Татварын багц хуулийн ажлын хэсэг нь эдийн засаг дахь төрийн оролцоог багасгах зорилготой, УИХ-ын гишүүн Д.Энхтүвшин, төрийн өмчит компаниуд зах зээлд томоохон байр суурь эзэлдэгт анхаарал хандуулах шаардлагатай, УИХ-ын гишүүн А.Ариунзаяа, Хөдөлмөрийн тухай хуулийг шинэчлэх, УИХ-ын гишүүн Р.Батболд, арбитрын шүүхийн асуудал, УИХ-ын гишүүн Б.Мөнхсоёл, Хөдөлмөрийн тухай хуулийг шинэчлэх ажлын хэсэг нь ажил хөдөлмөр эрхлэх боломжийг нэмэгдүүлэх зэргээр ажиллаж буй талаар, УИХ-ын гишүүн М.Энхцэцэг, Дулаан хангамжийн тухай хуулийн төсөлд санал авч эхэлсэн бөгөөд Цахилгаан хангамжийн тухай хуулийн төсөл боловсруулж байгаа талаар мэдээлэл өгч, байр сууриа илэрхийлсэн юм.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан мэргэжлийн байгууллага, холбоодтой хамтран ажиллаж, зөвлөмж авч ажиллах нь тухайн салбарын хууль, эрх зүйн шинэчлэлийг бодит үр дүнд хүргэхэд чухал ач холбогдолтой төдийгүй бизнес эрхлэгчдийг төлөөлж буй МҮХАҮТ нөгөө талаас чөлөөт өрсөлдөөнийг дэмжиж, хэрэглэгчийн эрх ашгийг хангадаг байхад анхаарлаа хандуулан ажиллах шаардлагатайг онцлов гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Улстөр нийгэм
Шинэ Зеланд Улсын Парламентын Төлөөлөгчдийн танхимын дарга Жерард Браунли “Чингис хаан” Үндэсний музейд зочиллоо
Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалангийн урилгаар манай улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Шинэ Зеланд Улсын Парламентын Төлөөлөгчдийн танхимын дарга, ноён Жерард Браунли тэргүүтэй төлөөлөгчид өнөөдөр (2025.09.01) “Чингис хаан” үндэсний музейтэй танилцлаа.
Зочдыг Монгол Улсын Соёл, спорт, аялал жуучлал, залуучуудын сайд Ч.Ундрам, Улсын Их Хурлын гишүүн, Улсын Их Хурал дахь Монгол-Шинэ Зеландын парламентын найрамдлын бүлгийн дарга С.Эрдэнэболд, “Чингис хаан” үндэсний музейн захирал С.Чулуун нарын албаны хүмүүс угтан авав.
Шинэ Зеланд Улсын Парламентын Төлөөлөгчдийн танхимын дарга, ноён Жерард Браунли тэргүүтэй төлөөлөгчид “Чингис хаан” үндэсний музейн Монголын эртний төрт улсын танхим, Их Монгол Улсын танхим, Их хааны өргөөг үзэж сонирхлоо.
Дараа нь “Чингис хаан” үндэсний музейн хүндэтгэлийн өргөөн дэх Чингис хааны Алтан хөшөөг үзэж сонирхоод, музейн хүндэт зочны дэвтэрт сэтгэгдлээ бичиж, гарын үсгээ зурлаа гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.
Улстөр нийгэм
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ШХАБ-ын дээд түвшний уулзалтад ажиглагчаар оролцож, үг хэллээ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Тяньжин хотноо Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага (ШХАБ)-ын гишүүн орнуудын Төрийн тэргүүн нарын зөвлөлийн өргөтгөсөн хуралдаанд ажиглагчаар оролцож, үг хэллээ.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх хэлсэн үгэндээ, бүс нутгийн энх тайван, аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжилд ШХАБ-ын гүйцэтгэж буй үүргийг онцлон тэмдэглэж, Монгол Улс энхийг эрхэмлэсэн, олон тулгуурт, бие даасан гадаад бодлогоо тууштай хэрэгжүүлж ирснийг дурдав.
Мөн уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилт, байгалийн гамшгийн эрсдэлийг бууруулах чиглэлээр хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхийн чухлыг онцолж, “Тэрбум мод”, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” зэрэг үндэсний хөдөлгөөнийг танилцуулан, 2026 онд Улаанбаатарт НҮБ-ын Цөлжилттэй тэмцэх конвенцын талуудын бага хурал (COP-17)-ыг зохион байгуулахаар ажиллаж байгааг тэмдэглэлээ.
Монгол Улс бүс нутгийн худалдаа, хөрөнгө оруулалт, тээвэр ложистикийн чухал зангилаа болох “Транзит Монгол” зорилтыг дэвшүүлж, ОХУ, БНХАУ-тай хамтран авто болон төмөр зам, эрчим хүч, аялал жуулчлалын томоохон төсөл, мөн байгалийн хий дамжуулах хоолойн төслийг хэрэгжүүлэхийн төлөө идэвхтэй ажиллаж байгааг онцлон тэмдэглэв.
ШХАБ-ын гишүүн бүх оронтой харилцан ашигтай хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлж, бүс нутгийн интеграцид хувь нэмэр оруулахад бэлэн байгаагаа илэрхийлэв.
Түүнчлэн БНХАУын дарга Ши Жиньпиний дэвшүүлсэн “Даян дэлхийн засаглалын санаачилга” нь НҮБ төвтэй олон улсын тогтолцоонд хөгжиж буй орнуудын оролцоог нэмэгдүүлэх, тэдний дуу хоолойг шийдвэр гаргах түвшинд хүргэхийг чухалчлан онцолсныг талархан сайшаав.
Энэ удаагийн дээд түвшний уулзалтад ОХУ, БНХАУ, Энэтхэг, Казахстан, Киргиз, Тажикистан, Узбекистан, Пакистан, Иран, Беларусь, Турк, Азербайжан, Армени, Вьетнам, Малайз, Индонез, Лаос, Камбож, Туркменистан, Египет, Мальдив, Балба зэрэг улсын төрийн тэргүүн, Засгийн газрын тэргүүн нар оролцлоо.
Мөн НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга А.Гутерреш, ШХАБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Н.Ермекбаев, ТББ болон бүс нутгийн олон улсын байгууллагуудын удирдлагууд хуралдаанд оролцож, бүс нутгийн энх тайван, аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжилд чиглэсэн өргөн хүрээний асуудлыг хэлэлцэв.
Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагын гишүүн орнуудын Төрийн тэргүүн нарын зөвлөлийн өргөтгөсөн хуралдаан БНХАУ-ын Тяньжин хотноо амжилттай зохион байгуулагдлаа.
