Үзэл бодол
Н.Батжин: Хуримтлуулах хялбархан, гол нь их дүнгээс бус багаас эхэл
Монголбанкны Олон нийтийн боловсрол, мэдээллийн төвийн Ахлах эдийн засагч Н.Батжинтай ярилцлаа.
-Дэлхийн хуримтлалын өдрийг хэдний өдөр тэмдэглэдэг вэ? Энэ жилийн онцлог юу вэ?
-Дэлхийн хуримтлалын өдрийг анх 1924 оны 10-р сарын 31-ний өдөр тэмдэглэж байсан. Өмнө нь энэ өдрийг манай банкууд харилцагчдынхаа хүрээнд л тэмдэглэдэг байсныг 2017 оноос Монгол Улс даяар тэмдэглэдэг болсон. Энэ онд Монголбанк, Монголын Банкны Холбоо, ХБНГУ-ын Шпаркассэ банкны Монгол дахь сан, Хадгаламжийн Даатгалын Корпорацитай хамтран аян хэлбэрээр 10 сарын 1-ээс 31-ны өдрүүдэд тэмдэглэж байна. Аяныг арилжааны бүх банкуудтай хамтран “Хуримтлуулах хялбархан” уриатай зохион байгуулж байна.
Бид хуримтлалын өдрийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, орон нутгийн иргэдэд хадгаламжийн ач холбогдлыг ойлгуулах зорилготойгоор жил бүр нэг бүсийг нэмж байгаа. Энэ жилийн тухайд зүүн бүсэд буюу Сүхбаатар аймгийн Баруун-Урт хотод нэгдсэн арга хэмжээг 10-р сарын 27-ны өдөр зохион байгуулах гэж байна. Мөн хүүхэд, залуучуудад чиглэсэн гар зураг, Тик Ток видео зэрэг бүтээлийн уралдаануудыг зохион байгуулна. Хуримтлалын өдрийн бэлэг тэмдэг болох тэмээг таниулах ажлын хүрээнд “Ботгохон”-ыг бүтээсэн. Эрэгтэй эмэгтэй ботгонд нэр өгөх уралдааныг мөн зарлаад байгаа. Мэдээж Ковид-19 цар тахлын үед болж байгаа учраас Улсын онцгой комиссын заавар зөвлөмжийг мөрдлөг болгоно.
-Хуримтлал үүсгэх дадал зуршлыг яаж бий болгох вэ. Хүмүүс орлого бага учраас хуримтлал үүсгэх боломжгүй байна гэж ярьдаг. Гэхдээ бодит байдал дээр орлого бага ч гэсэн хуримтлал үүсгэх боломжтой шүү дээ?
-Энэ бол хүмүүсийн дундах нийтлэг буруу ойлголт л доо. Хуримтлал, цаашлаад хөрөнгө оруулалт хийхэд заавал их хэмжээний мөнгө шаардлагатай мэт ойлгох нь иргэдийн дунд түгээмэл. Ийм шалтгаанаар хуримтлал бий болгохгүй байгаа хүн ч олон. Гэтэл зорилготой хүний хөрөнгө оруулалт, хадгаламж багаас ч хамаагүй эхэлдэг. Тиймээс ч бид энэ удаагийн аянаа “Хуримтлуулах хялбархан” гэсэн уриатай зохион байгуулж байгаа юм.
Иргэд мөнгө хуримтлуулахыг маш хүндээр, томоор хүлээж авдаг. Хуримтлал мянган төгрөгөөс л эхэлнэ. Үүнийг маш сайн ойлгоод сар болгон орлогынхоо тодорхой хэсгийг хуримтлуул. Жишээлбэл, цалингийн данснаасаа автоматаар хуримтлалын данс руугаа татдаг болгочихвол үүндээ тухайн хүн дасан зохицчихдог. Гэтэл эхлээд зардлаа гаргачихаад дараа нь хуримтлуулах гээд байдаг. Угтаа бол хүн хүсэл хэрэгцээгээ дагаад олсон орлогоо бүгдийг нь үрэх гээд байдаг зуршилтай. Тэгэхээр орлого орж ирэх мөчид мөнгөө шууд хуримтлалын дансандаа хийгээд үлдсэн мөнгөн дээрээ зарлагын зохицуулалт хийх нь зүйтэй. Хүмүүс энэ аргыг эсрэгээр нь хэрэгжүүлээд байхаар орлого нь өсөхийн хэрээр түүндээ тааруулаад хэрэглээ нь ихэсч таараад байдаг.
-Өнгөрсөн хугацаанд зээлийн хүүг бууруулах чиглэлээр тусгай хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлсэн. Зээлийн хүүг бууруулахын тулд заавал хадгаламжийн хүүг бууруулах ёстой гэсэн зүйл яригдаад байгаа?
-Монголбанкнаас “Зээлийн хүүг бууруулах стратеги”-ийг 2018 онд баталсан ба стратегийн хэрэгжилт болон эдийн засгийн нөхцөл байдал өнгөрсөн хугацаанд сайжирсны үр дүнд зээлийн хүү 4 жилийн хугацаанд 4 хувиар буураад байгаа. Энэ стратегийг илүү өргөн хүрээнд үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэхээр 2020 оны 8-р сард УИХ-ын тогтоол гарч, батлагдсан. Зээлийн хүүний 60 орчим хувийг эх үүсвэр буюу хадгаламжийн хүүний зардал бүрдүүлж байгаа. Хадгаламжийн хүү зээлийн хүүний дийлэнхийг бүрдүүлж байгаа ч, шууд захиргаадалтаар хадгаламжийн хүүг тогтоох, огцом бууруулах нь ихээхэн эрсдэлтэй. Хадгаламжийн хүү бол эдийн засгийн суурь, инфляц болон бусад үзүүлэлтүүдээ дагаад тогтдог. Жишээлбэл, иргэд хадгаламжинд мөнгө байршуулахдаа инфляцыг хардаг шүү дээ. Мөнгийг гэрт хадгалахаар, цаг хугацаа өнгөрөх тусам үнэ цэнээ алддаг. Харин банкинд хадгалах юм бол тодорхой хэмжээний өгөөж хүртэнэ. Тэр өгөөж нь инфляцыг давахуйц хэмжээнд өөрчлөгдөж байдаг. Мөн эрсдэл ч бага.
Тийм ч учраас хадгаламжийн хүү нь инфляц, ханш, бодлогын хүү гэх мэт эдийн засгийн суурь үзүүлэлтээс хамаарна. Улмаар хадгаламжийн хүү нь зээлийн хүүний суурь болж байгаа учраас аль алийг нь огцом бус, тогтвортойгоор буулгахын тулд “Зээлийн хүүг бууруулах стратеги”-д заасан ажлуудыг хэрэгжүүлж, санхүүгийн тогтвортой байдлыг хангах ёстой.
-Тэгэхээр хадгаламжийн хүү буурсан тохиолдолд хуримтлал үүсгэж байгаа иргэд цөөрөх үү?
-Иргэд хадгаламжид мөнгөө байршуулахдаа маш олон хүчин зүйлийг анхаардаг. Хадгаламжийн хүү бол тэдгээрийн зөвхөн нэг нь. Тэр олон хүчин зүйлүүдэд банкны үйлчилгээ, хадгаламжийн бүтээгдэхүүний төрөл, нөхцөл, тогтвортой байдал зэрэг багтдаг. Жишээ нь, хадгаламжийн бүтээгдэхүүн гэхэд урт, богино хугацаатай, хугацаагүй гээд олон янзын бүтээгдэхүүнүүд бий.
Зах зээлийн зарчим буюу инфляц, бусад үзүүлэлтүүд буурсны нөлөөгөөр хадгаламжийн хүү буурч байгаа тохиолдолд ийм эрсдэл гарахгүй. Энэ зарчмаар 2016 оноос шинээр байршуулсан нийт хадгаламжийн жигнэсэн дундаж хүү 12.5%-аас 10.4% болоод буучихсан байна. Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд хадгаламжийн хүү 0.6 хувь буурсан бол хэмжээ 2.2 их наядаар өссөн үзүүлэлттэй байна. Тэгэхээр хадгаламжийн хүү эдийн засгийн нөхцөл байдлаас хамаарч буурвал хуримтлал үүсгэж байгаа иргэдийн тоо буурна гэсэн зүйл байхгүй. Үүн дээр мөн иргэдийн санхүүгийн боловсрол, идэвх сайжирч байгаа нь эерэгээр нөлөөлж байгаа.
-Иргэдийн хадгаламжийн хэмжээ хэр их байгаа вэ? Мөн хадгаламжийн хүү хугацаанаасаа хамаараад ямар байгаа вэ?
- Нийт хадгаламжийн хэмжээ 16.0 их наяд төгрөг байгаагаас 85.4 хувь буюу 13.7 их наяд төгрөг нь иргэдийн хадгаламж байна. Монголчуудын хуримтлалын дийлэнх нь хугацаатай хадгаламж байгаа. Тэр дундаа жилийн хугацаатай хадгаламжийг их ашигладаг. Жилийн хугацаатай хадгаламж дунджаар 10.4 хувийн хүүтэй байгаа. Хугацаагүй хадгаламж нь 4.9 орчим хувийн хүүтэй. 2019 оны эцсийн байдлаар давхардсан тоогоор нийт 3.2 сая хадгаламжийн данс байна. Яахав, иргэд гэнэтийн шаардлага тохиолдоно гээд хугацаагүй хадгаламжийг сонгох нь бий. Харин урт хугацааны зорилготой бол хугацаатай хадгаламжийг сонгодог. Гэхдээ хүүнээс илүү зорилго чухал. Хүү бол хадгаламж байршуулж байгаа олон хүчин зүйлсийн зөвхөн нэг нь.
-Нэг талаас зээл эзэмшигчдээс хүүг бууруулах шаардлага ирж байгаа. Нөгөө талаас хадгаламж эзэмшигчдийн эрх ашиг хөндөгдөж байна. Үүн дээр яаж ажиллах ёстой вэ?
-2018 онд Төв банкны тухай хуульд харилцагч, хадгаламж эзэмшигчдийн эрхийг хамгаалах гэсэн заалт шинээр орсон. Зээл болон хадгаламж эзэмшигч хоёр адилхан л санхүүгийн зуучлалд чухал үүрэг гүйцэтгэж байгаа этгээдүүд. Тэгэхлээр зах зээлийн бус аргаар, аль нэгэнд нь давуу байдал олгож, нөгөөг хохироож болохгүй. Өнөөгийн байдлаар манай нийт хадгаламжийн хэмжээ өсч байгаа ч цаашид иргэд санхүүгийн боловсролтой болох, санхүүгийн бүтээгдэхүүнүүдийг зохистой ашиглах шаардлага оршсоор байна. Хадгаламжийн хэмжээнээс хамаарч зохицуулалт тавих ч юм уу арга хэмжээ авах нь дөнгөж өсч байгаа хадгаламжийг үргээх, улмаар зээл олгох эх үүсвэрийг бууруулах аюултай.
-Дэлхийн улс орнуудаас Герман, Япон зэрэг улс орнууд хуримтлалаараа тэргүүлдэг. Тэгвэл тэргүүлж байгаа орнуудын хүн амынх нь хэдэн хувь нь хуримтлалтай байдаг вэ?
-Дэлхийд хөгжиж байгаа орнууд буюу бидний ярьдаг баруун Европын орнуудад нийт иргэдийнх нь 98-аас дээш хувь нь хуримтлалтай гэсэн судалгаа байдаг. Таны хэлж байгаа Герман улсын хувьд анхны хадгаламжийн банк нь 1778 онд байгуулагдсан бөгөөд өдгөө хуримтлуулах соёлыг маш гүнзгий хэвшүүлсэн. Өнгөрсөн 20 гаруй жилийн хугацаанд нийт өрхийн орлогынх нь 8 хувь нь тогтмол банкны хадгаламж болж шилжсэн байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, айл болгон орлогоосоо тодорхой хэсгийг заавал хуримтлуулдаг, хүүхдүүд нь мөнгөний гахайндаа их бага гэхгүй мөнгө хийж өөрийн хүссэн зүйлээ худалдаж авдаг. Монголд хадгаламжийн хүүг чухалчилдаг бол Герман, Япон зэрэг орнуудад хадгаламжийн хүү нь инфляц, бодлогын хүүнээсээ хамаараад маш бага, зарим тохиолдолд хасах байдаг. Энэ нь банкинд мөнгө хадгалуулсныхаа төлөө хүү авах биш төлбөр төлж байгаа хэрэг. Гэтэл хасах хүүтэй байхад иргэд нь зарцуулахгүй, хуримтлуулсаар байна гэдэг энэ соёл хэр гүн нэвтэрснийг илэрхийлэх болов уу. Мөн банкны хадгаламж нь тэр улсад өгөөж хүртэх бүтээгдэхүүн биш мөнгөө найдвартай, аюулгүй хадгалах агуулгаар ашиглагддаг гэсэн үг.
Монгол Улсын хувьд арилжааны банкууд 1991 оноос үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн. Энэ цагаас Монгол Улсад хуримтлалтай иргэн гэсэн ойлголт бий болсон. Өнөөгийн байдлаар манай хадгаламжийн түвшин ДНБ-ий 43 хувьтай тэнцүү байна.
Ярилцсанд баярлалаа!
Эх сурвалж: Өдрийн сонин
Үзэл бодол
Б.Бат-Эрдэнэ: Бидний хувьд роботоо найдвартай ажиллах байдал дээр нэлээд анхаарч ажилласан
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор "РОБОКОН 2025" Олон улсын роботын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдана. Энэ тэмцээн Монгол Улсаас хоёр баг оролцож байгаа. Багуудын бэлтгэл хэрхэн хангагдаж байгаа талаар ШУТИС-ийн МХТС-ийн Электроникийн тэнхмийн багш Б.Бат-Эрдэнэтэй ярилцлаа.
“ABU Робокон 2025 ” олон улсын тэмцээн удахгүй болох гэж байна. Энэ тэмцээнд оролцох багууд бэлтгэлээ хэр хангаж байна бэ?
-Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээндээ амжилттай оролцсон. Олон улсын тэмцээнд гаднын томоохон улс орны аваргууд оролцох учраас догдлол, бага зэргийн айдастай байна. Туршилтын роботуудаар бэлтгэлээ боломжийн хангаж байна.
-Энэ удаагийн тэмцээнд 14 орны баг оролцож байгаа. Өрсөлдөгч багуудаа хэр судалсан бэ?
-Бид Япон улсын Робокон тэмцээнийг очиж үзсэн. Япон багууд бол үнэхээр сайн юм байна лээ. Мөн Тайланд, Хонконг, Вьетнам улсын үндэсний тэмцээний бичлэгийг үзсэн. Эдгээр улсын багуудын тоглолтын стратегийн талаар ерөнхий ойлголтыг авсан. Бид хэрхэн тоглох стратеги төлөвлөгөө гаргаж, бэлтгэлээ хийж байна. Олон улсын тэмцээн Монгол Улсад зохион байгуулагдаж байгаа учраас оролцогч оюутнуудын маань хувьд нутгийн тэнгэр ивээнэ гэдэгт итгэж байна. Бидний хувьд роботоо найдвартай ажиллах байдал дээр нэлээд анхаарч ажилласан.
-Тоглолтын үед техникийн саатал гэмтэл гарахыг үгүйсгэхгүй. Техникийн бүрэн бүтэн байдлаа хэр хангаж байна?
-Тоглолтын үед гарч болох томоохон эвдрэл, гэмтэл саатлаа гаргахаас урьдчилан сэргийлэх сэлбэг хэрэгслээ бэлдэн ажиллаж байна.
-Энэ жилийн тэмцээний онцлог нь сагс бөмбөг учраас хөдөлгөөн шидэлт нэлээд их хийгдэнэ?
-Үндэсний тэмцээн болон бусад орны тэмцээнүүдийг харахад Роботуудын эвдрэл их ажиглагдаж байна. Залах үед, хурдтай явж байгаад мөргөлдөх үед эвдрэл гэмтэл гарах тохиолдол ажиглагдаж байна.
- Роботод бүтээх явцад хүндрэлтэй зүйл гарч байсан уу. Роботоо бүтээхэд хэр их хугацаа зарцуулсан бэ?
-Үндэсний роботын тэмцээнд оролцох бэлтгэлээ есөн сараас эхэлж хангасан. Роботуудаа 11 дүгээр сараас хойш эхлэн бүтээж 7-8 төрлийн робот бүтээн туршсан. Робот бүтээж туршиж үед бидний хүссэн үр дүнд хүрэхгүй тохиолдолд дараа санаагаа хэрэгжүүлж ажилласан. Үндэсний аваргад оролцохдоо 7-8 робот бүтээж туршсан бол олон улсын тэмцээнд зориулж 10 орчим робот бүтээж туршсан байна. Олон улсын багууд маш хурдтай хүчтэй, технологийн шийдэл нь сайн зүйлүүд ажиглагдаж байгаа. Бид ч гэсэн дутахгүй өрсөлдөнө гэж төлөвлөж байна.
-Роботоо бүтээхдээ тоног төхөөрөмжөө яаж шийддэг бэ?
-Оюутнууд өөрсдийн роботын бүтээж байгаа учраас багш нараас зөвлөгөө авч роботын шийдлээ өөрсдөө олж бүтээдэг. Манай сургууль электроник програмчлалын сургууль учир роботын механик шийдлийг бүтээж туршихад хугацаа их зарцуулдаг. Сүүлийн жилүүдэд “Робот ба Хиймэл оюун ухаан” механик, электроник, хиймэл оюун ухаан нийлсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж буй учир энэ дутагдлыг нөхөж чадаж байгаа гэж үзэж байна. Робот бүтээхэд хөрөнгө санхүүгийн зардал мөш их гардаг. Зарим тохиолдолд үүнээс үүдэн рбоботын шийдлээ турших боломжгүй тохиолдол ч байдаг. Нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудын хувьд дөнгөж мэргэжлийнхээ хичээлтэй танилцаж байгаа учраас роботуудаа хялбар, энгийн шийдлээр бүтээсэн. Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээний роботоо сайжруулаад оролцож байна. Харин нөгөө баг маань 3-4 курсийн оюутнууд байгаа учраас ахисан түвшний шийдлүүдийг роботууддаа хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.
-Өрсөлдөгч багтай тоглох тактикаа боловсруулж байгаа биз дээ?
-Тодорхой хэмжээнд боловсруулж байна. Япон улсын роботод тохолт хийдэг. Бидний хувьд тохолт гэхээс илүүтэй шидэлтүүд дээр анхаарч тоглоно. Мөн хамгаалалтаа сайн хийж тоглоно. Тухайн үед тоглолт явц хэрхэн өөрчлөгдөхийг таашгүй. Амжилт гаргахын төлөө хичээнэ дээ. Алдаа бага гаргаж хугацаа сайн тооцоолох, багийн гишүүд хоорондоо сайн ойлголцож, тоглох ёстой. Өмнө зохион байгуулагдаж байсан робокон тэмцээнд спортын чиглэл байгаагүй. Талбай дээр уралдаж, янз бүрийн зүйлийг байрлуулдаг байсан. Энэ жилийн тэмцээний хувьд спортын чиглэл, хоорондоо хөдөлгөөн хийж тоглох учраас нэлээд өвөрмөц болно. Бидний хувьд өөрсдөө сагс тоглож үзээд роботын хөдөлгөөн ийм байх ёстой гэдэг тооцооллоо хүртэл гаргаж байгаа.
-Тоглолтын хугацаа ямар байх вэ?
-Тоглолтын хугацаа 2 минут 40 секунд, нэг удаагийн довтлогын хугацаа 20 секунд байдаг Бидний хувьд 4-5 удаагийн довтолгоондоо нэлээд сайн оноо цуглуулахаар хичээж байна.
-Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнд ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбоо технологийн сургуулийн хоёр баг амжилттай оролцож тэргүүлсэн?
-Нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудын баг буюу “Түвшин электроник” баг тоглолтын бэлтгэлээ маш сайн хангасан. Харин нөгөө багт ахлах курсийн оюутнууд байсан. Роботын шийдлүүд нь арай өөр байсан учраас роботоо бүтээхэд их хугацаа зарцуулж тоглолтын бэлтгэлээ арай бага хийсэн нь үндэсний тэмцээний явцад ажиглагдсан.
Үзэл бодол
Г. Агааноров: “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR ” олон улсын тэмцээнд 13 орны 14 баг оролцоно
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR ” олон улсын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдана. Энэ удаагийн тэмцээн Монгол Улсаас хоёр баг оролцож байгаа. “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR” олон улсын төслийн Ерөнхий продюсер Г.Агааноровтой ярилцлаа. Тэрбээр 2004 оноос “ABU Robocon” олон улсын роботын тэмцээнтэй холбогдож, өнөөг хүртэл сэтгэл зүрхээ зориулан ажиллаж байна.
-Та манай уншигчдад “ABU Робокон” олон улсын роботын тэмцээний талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөөч?
-“Робокон” тэмцээн Япон улсаас үүсэлтэй. Анх зөвхөн тухайн орны үндэсний тэмцээн байсан бол хожим Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо (ABU)-гоор дамжин, Ази, номхон далайн бүсийн орнуудын тэмцээн болсон түүхтэй. Монголын үндэсний олон нийтийн радио, телевиз, Ази номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо (ABU)-ны гишүүн телевиз. Энэ хүрээнд тус холбооноос зохион байгуулдаг “Робокон” тэмцээнд Монгол Улсын баг 2002 оноос оролцож эхэлсэн түүхтэй.
Манай улс “Робокон” тэмцээнд 23 жил оролцож байгаа. Олон улсын “Робокон” тэмцээнийг жил бүр гишүүн орнуудад зохион байгуулагддаг. онцлогтой. Монгол Улс “ABU Robocon” олон улсын тэмцээнийг анх 2019 онд зохион байгуулж байсан. Зургаан жилийн дараа буюу 2025 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн У.Хүрэлсүхийн ивээл дор зохион байгууллагдаж байна.
-Энэ удаагийн тэмцээнд хэчнээн баг оролцож байгаа бэ?
“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээнд Камбож, Египет, Фижи, БНХАУ-ын засаг захиргааны онцгой бүс Хонконг, Энэтхэг, Индонез, Япон, Малайз, Монгол Непал, Шри Ланка, Тайланд, Вьетнам улсын багууд оролцоно. Нийт 13 орны 14 багийн 400 гаруй оролцогчид ирнэ. Зохион байгуулагч улс давуу эрхтэйгээр хоёр баг оролцуулдаг.
Монгол Улсаас оролцож байгаа хоёр багийн хувьд 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 24-нд болсон “Робокон” үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнд ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбоо технологийн сургуулийн “Түвшин Электроникс”, “HICH TECH” багууд амжилттай оролцож тэргүүн байр болон дэд байрыг эзэлж олон улсын тэмцээнд оролцох эрхтэй болсон.
-Монголд зохион байгуулагдаж буй “ABU Робокон” тэмцээн өмнөх жилүүдээс юугаараа онцлог вэ?
-“Робокон” тэмцээнийг зохион байгуулж буй улс орон дүрмээ өөрсдөө боловсруулдаг. Тэмцээний дүрмийг хоёр жилийн хугацаанд Токио хотын их сургуулийн доктор, МУИС-ийн багш Ө.Батбаяр боловсруулж 2024 оны наймдугаар сард Вьетнам болсон олон улсын тэмцээн дээр Монгол Улс дүрмээ танилцуулсан юм.
2019 онд анх зохион байгуулж байхдаа Монгол орны газар нутаг бүсчлэлийг харуулсан говь, хангай, тал хээр, уулын бүсэд түүх соёлыг уялдсан даалгаварыг биелүүлж байсан. Нэг зүйлийг хэлэхэд Монголчууд XIII зуунд Чингис хаан алт, мөнгөн гэрэгэг бусад орнуудад элч илгээж байсан нь өнөө цагийн гадаад паспорт, шуудан харилцааны эхлэлийг тавьж байсан. Монгол Улсын түүх соёлыг олон улсад Робоконоор дамжуулан сурталчилан танилцуулж байсан. Харин энэ жилийн тухайд дэлхийн дахинд оюутанзалуучуудын сонирхлыг маш их татаж байгаа Сагсан бөмбөгийн спортоос санаа сэдэл авч хийж байгаа. Тухайлбал, хоёр роботод стандарт сагсны шалыг бодвол арай бага буюу 15x8 харьцаатай, сагсны шийдний өндөр нь 2м 43 см болгосон. Улаан, хөх талын багууд талбай дээр сагсан бөмбөгийн дүрмээр тоглоно.
-“Робокон” тэмцээн зохион байгуулах орныг хэрхэн шалгаруулдаг юм бэ?
-Манай улсын дараа буюу 2026 онд Хонконг олон улсын Робокон тэмцээнийг зохион байгуулна. Ерөнхийдөө 2-3 жилийн өмнө саналаа өгдөг. Тухайн саналдаа тэмцээн зохион байгуулах дүрмээ боловсруулж, танилцуулдаг. Тэмцээн зохион байгуулах асуудлыг Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо шийддэг.
-Монгол Улсаа төлөөлж оролцож байгаа хоёр багийн бүрэлдэхүүн хэчнээн оюутан залуучууд багтаж байгаа бэ?
-Робокон тэмцээнд зөвхөн оюутнууд оролцдог. Нэг багт үндсэндээ гурван гишүүн, багштайгаа хамт оролцдог. Багийн туслах гишүүдтэйгээ 12-15 хүний бүрэлдэхүүнтэй байдаг юм. Бусад хөгжөөн дэмжигчээр оролцдог.
Оюутнуудын мэдлэг чадвар ур ухаан, хэр их хөдөлмөрлөж, бэлтгэл сургуулилт сайн хийж, үйлдлээ сайн гүйцэтгэсэн амжилт гаргадаг. Монголын баг үйлдлээ хурдан гүйцэтгэж олон оноо авах тал дээр илүү анхаарч, бэлтгэлээ хангаж байгаа.
Манай улсын хувьд хоёр удаа дэд байрт шалгарч байсан. Өнгөрсөн 2019 онд эх орондоо зохион байгуулахдаа дэд байр эзэлж байсан. Мөн цар тахлын үед онлайноор оролцож дэд байранд шалгарч байсан. Энэ удаа Монгол Улсын баг амжилтаа ахиулж, тэргүүн байранд орохын төлөө бэлтгэлээ хангаж байна. Энэ олон жилийн хугацаанд хамгийн их амжилт үзүүлсэн роботуудтай баг бол Вьетнам, БНХАУ, Япон улс юм.
-Тэмцээн хэзээ болох вэ?
-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 24- нд “Аса Арена”-д 10:00 цагт хэсгийн тоглолт эхэлнэ.
-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээний нээлтэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх үг хэлж, оролцож байгаа оюунтан залуучуудад мэндчилгээ дэвшүүлнэ. Тэмцээнийг МҮОНРТ шууд дамжуулна.
-Тэмцээний тоглолтын минут богино уу?
-Өнгөрсөн жилүүдэд зохион байгуулагдаж байсан тэмцээн талбай дээр хоёр зэрэг үйлдлээ гүйцэтгэдэг байсан. Хугацаан гурван минут байсан. Энэ жилийн тэмцээн сагс учраас том талбай дээр явагдаж байгаа учраас 7-10 минутын хугацаанд явагдана. Зарим тохиолдол 12 минут ч болж байгаа. Ерөнхийдөө хугацаа харилцан адилгүй байна.
-Тэмцээн эхлэхэд цөөхөн хоног үлдлээ. Бэлтгэл ажил хэдэн хувь хангагдсан бэ?
-Бэлтгэл хангагдаад жигдэрч байгаа. Миний хувьд Робокон тэмцээний зохион байгуулалт дээр олон жил ажиллаж байна. Бидний хувьд 2010 оноос хойш олон улсын тэмцээн зохион байгуулна гэж ярьсаар байж 2019 онд анх удаа зохион байгуулж байсан. Энэ төслийг хэрэгжүүлэхэд оролцогч сургууль болон удирдаж оролцож байгаа багш хамгийн чухал нөлөө үзүүлдэг. Олон багшийн хүч чармайлт, хөдөлмөр зүтгэл дээр Монголын багийн амжилт бий болдог. Монголчууд оюуны асар их мэдлэгтэй. Ази, Номхон далайн орнуудын оюутан залуучуудаас дутахгүй. Ер нь энэ тэнцүү өрсөлдөх чадвартай. Робокон тэмцээний 23 жилийн хугацаанд ойролцоогоор 5000 орчим оюутан залуучууд багийн үндсэн болон туслах гишүүн оролцсон байна. Робокон тэмцээн оролцож байсан хүүхдүүд их мундаг явдаг. Онолын мэдлэг, практиктай хослуулж явуулдаг учраас оюутан залуучуудад мэдлэг ур чадвар, бүтээлч сэтгэлгээ, цагийн менежмент зэргийг хослуулж чаддагаар бусдаас давуу талтай. Робокон оролцож байсан оюутан залуучууд Оюутолгой, Эрдэнэс тавантолгой, Эрдэнэт үйлдвэр зэрэг Монголын томоохон бүтээн байгуулалтын ажилд манлайлан ажиллаж байна.
-Зохион байгуулалтын багт нийт хэдэн уран бүтээлч ажиллаж байна вэ?
-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээний зохион байгуулалт дээр МҮОНРТ-ийн уран бүтээлчид болон инженер техникийн ажилчид, сайн дурынхантай нийлээд 200 гаруй хүмүүс ажиллаж байна. Энэ жилийн тэмцээнд Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар дэмжигчээр оролцож байгаа. Харин ерөнхий ивээн тэтгэгчээр Зуун манлай бүтээн байгуулалт Монгол Улсын Баатар "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ, Монголын харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн тэргүүлэгч “ Энгийн ухаалгаар” уриатай Мобиком оролцож байгаа. Мөн “Аса арена”, Z.com, MindTech,KSJ зэрэг компаниуд ивээн тэтгэгчээр оролцож байгаа юм.
Үзэл бодол
Ч.Төгсдэлгэр: РЦНК-ийн баруун талд ногоон байгууламж барих асуудалд хувийн хэвшилтэй зөвшилцөж байна
Баянзүрх дүүргийн 1 дүгээр хороонд байрлах Оросын Шинжлэх ухаан, соёлын төв буюу РЦНК-ийн баруун талд орон сууцны барилга барих асуудлыг тухайн орчмын оршин суугчид эсэргүүцэж байна. Тухайн орчимд ногоон байгууламж барих хүсэлтийг иргэд 10 гаруй жилийн турш холбогдох газруудад өгөөд байгаа боловч одоо болтол шийдэгдээгүй. Гурван аж ахуйн нэгжийн газарт маргаан үүсэж, орон сууцны барилга эхлүүлэх тусгай зөвшөөрлийг шүүхийн шийдвэрт үндэслэн олгосон байна. Тиймээс нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр барилга барьж буй аж ахуйн нэгжүүдтэй зөвшилцөж, ногоон байгууламж бариулах иргэдийн хүсэлтийг шийдвэрлэх талаас нь өнөөдөр байршил дээр нь ажиллалаа.
Энэ үеэр нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр “Эс энд ви юу” ХХК РЦНК-ийн баруун талд цэцэрлэг, спорт цогцолбор бүхий 22 давхар орон сууцны барилга барих зохих ёсны зөвшөөрөл загвар зургийг 2022 онд батлуулж байжээ. Гэтэл иргэдийн зүгээс уг байршилд ногоон байгууламж бариулах хүсэлтэй байгаа. Шүүхийн маргаан 2025 оны долоодугаар сард эцэслэгдэж, барилга эхлүүлэх зөвшөөрлийг Хот байгуулалт, хотын стандартын газраас өгөөд удаагүй байна. Тиймээс хувийн аж ахуйн нэгжийг ч иргэдийг ч хохироогүй байх талаас нь зөвшилцөл хийхээр бид ирээд байна. Зөвшилцөл хийхдээ газрыг газраар шилжүүлэн олгох зорилт тавьж байна. Газрын маргаантай, иргэдийн эрх зөрчигдөж байгаа асуудалд бидний зүгээс 10 орчим байршилд газрыг газраар шилжүүлж асуудал шийдвэрлэсэн байдаг. Энэ мэт байдлаар асуудлыг шийдэх боломжтой гэж үзэж байна” гэв.
Нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр төр иргэдийн хүсэлтийг сонсох үүрэгтэй. Гэвч зохих зөвшөөрөлтэй хувийн аж ахуйн нэгжийг ч хохироохгүй байх үүднээс асуудлыг шийдвэрлэнэ гэдгээ илэрхийллээ.
-
Цаг үе2020/07/16
Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал жаргал үргэлжид ирэх сайн
-
Шударга мэдээ2025/07/24
АТГ: Л.Оюун-Эрдэнийн хүү О.Тэмүүлэнгийн зарцуулсан хөрөнгийн эх үүсвэр хууль ёсн...
-
Цаг үе2024/11/18
Төрийн банк төрийн өмчит ТОП аж ахуй нэгжийн нэгээр шалгарлаа
-
Цаг үе2021/04/09
Вакцинд хамрагдсан тухай мэдээллээ E-Mongolia системээс авч болно