Үзэл бодол
Д.Дорлигжав: Ерөнхийлөгч бол Монгол Улсын дипломат албаны орой нь юм
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын 30 жилийн ойг тохиолдуулан Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргаар ажиллаж байсан Д.Дорлигжавтай хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.
-Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ажлын алба гэдэг утгаараа бусад төрийн байгууллагаас хэрхэн ялгардаг вэ?
-Бусад төрийн байгууллагаас ялгаатай тал ч бий, адил ч тал бий. Ерөнхий зарчим адил улсынхаа эрх ашиг нэгдсэн бодлогын төлөө хуулийн хүрээнд ажиллана. Ерөнхийлөгчийн институцын онцлог бол олон талтай үйл ажиллагаа явуулдаг. Батлан хамгаалах, эсвэл хуульзүйн яам шиг нэг л салбар хариуцаагүй. Өөрөөр хэлбэл, Ерөнхийлөгчид хамаарахгүй юм гэж байхгүй. Хуулиараа Ерөнхийлөгч бүгдийг нь шийддэггүй ч ард иргэд төрийн тэргүүндээ санал хүсэлтээ тавьдаг. Төрийн тэргүүн улс орны гадаад дотоод бодлогод байр сууриа илэрхийлдэг. Төрийн ёслол хүндэтгэл гэдэг хүн харахад шоу юм шиг мөртлөө цаанаа гүнзгий утга учиртай. Иймд цаг тухайд нь зөв, ёс зүйтэй хийх гээд үүрэг хариуцлага ихтэй.
Дээрээс нь манай хуулинд нэг сонин зүйл байдаг юм. Ерөнхийлөгч сонгогдоод намаасаа татгалзаад намын бус зарчмаар ажиллана гэж Үндсэн хуулинд байдаг. Зөв л дөө. Тэгсэн хэрнээ зөвлөхүүд нь, Тамгын газрын дарга нь улс төрийн албан тушаалтан байдаг. Тамгын газрыг толгойлж байгаа хүн улс төрийн байр сууринаас хандаж ажиллах юм уу, эсвэл өөрөөр ажиллах уу гэсэн ойлголтын бэрхшээл байдаг. Миний хувьд үндсэндээ төрийн талаа барьж ажилласан. Яагаад гэвэл цаана нь бүхэл бүтэн нам байна. Тэр нь улс төрийнхөө үйл ажиллагааг явуулчихна. Ерөнхийлөгч бол үйл ажиллагааныхаа мөрийн хөтөлбөрт тусгасныхаа дагуу ажиллаж, өөрөө ардчилсан нийгмийн баталгаа байх ёстой. Эрх мэдэлгүй мэт харагдах боловч Ерөнхийлөгчөөс гарч байгаа бодлого, шийдвэрүүдэд нэвт шингэсэн байгаа учраас тухайн намынхаа улс төрийн үзэл бодлыг үйл ажиллагаандаа шингээж байна л гэсэн үг. Тэр үүднээс Тамгын газрын дарга, зөвлөхүүд, улс төрийн албан тушаалтнууд нэг их улс төр яриад яваад байх шаардлагагүй. Үндсэн хуулийн үзэл санааг Ерөнхийлөгчийн хэлж байгаа үг, гарч байгаа шийдвэрт шингээх гэдэг утгаараа төрийн ч үйл ажиллагаа болдог, улс төрийн ч үйл ажиллагаа болдог. Энэ асуудал дээр бол зөрчилдөөд сүйд болдоггүй юм.
Тамгын газрын үйл ажиллагааны талаарх олон нийтийн санаа бодол ойлголтын тухайд?
-Манай Үндсэн хуулийн гажиг энд байгаа юм. “Ийм ийм мөрийн хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ гээд сонгогдоод гараад ирсэн шүү дээ. Үүнийгээ хэрэгжүүлэх байх” гэсэн хүлээлт иргэдэд байдаг. Гэтэл нөгөө талд нь өөр нам засгийн эрх бариад байж байдаг. Тэд өөр хандлагатай, өөр зорилт дэвшүүлсэн байгаа. Ингэхээр Ерөнхийлөгчтэй ил далд зөрчилдөх нь их. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргын хувьд хамгийн том бэрхшээл бол энэ. Би хувьдаа тэр бүхнийг улс төрийн хэрүүл маргаан болгож хэзээ ч ил гаргадаггүй байсан. Яагаад гэвэл төр энэ асуудал дээр ард түмнийхээ нүдэнд хэзээ ч сайхан харагддаггүй. Гэхдээ л тэр сөрөөд байгаа, зөрөөд байгаа Засгийн газрын гишүүн, тухайн Засгийн газартай ойлголцохын тулд хувиараа ч, албаны журмаар ч уулзаж ярилцана. Зарим үед улс орны эрх ашиг ярих, заримдаа бүр аргагүй байдалд Ерөнхийлөгчийн мөрийн хөтөлбөрт тусгагдчихсан асуудал гэх мэтээр аль болох л ойлгуулахыг хичээж ажиллаж байлаа.
Хамгийн том бэрхшээл бол Ерөнхийлөгч зарлигийн төсөл санаачлах, хуулийн төсөлд санал оруулах үед өрсөлдөгч намын Засгийн газартай зөрчил үүсдэг юм. Тийм асуудал дээр “Ерөнхийлөгчийн хэлж байгаа юм чинь авууштай юм байна. Хэрэгтэй” гээд ханддаг хүмүүс ч бий. “Ерөөсөө сөрөг хүчний Ерөнхийлөгч учраас сөрж байх ёстой” гэсэн богинохон бодолтой, тийм араншинтай сайд нар ч таардаг. “За яахав дээ Ерөнхийлөгч саналаа л хэлсэн. Авбал аваг. Байвал байг” гээд хаяж болохгүй. Гарцаагүй хаяж болохгүй зүйлийг ойлгуулчих, шийдвэр болгоод хэрэгжүүлчих гээд хичээдэг боловч муйхарлаад байдаг. Энэ л хамгийн том зөрчил байдаг.
–Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрыг удирдаж байх үедээ тус байгууллагын үйл ажиллагааг сайжруулах, шинэчлэх чиглэлд таны оруулсан хувь нэмэр юу байсан бэ?
-Би олон удаа хэлсэн. 30-аад жил төрийн албанд зүтгээд, хамгийн сүүлд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар ажиллаж байхад нэг зүйлийг ойлгосон. П.Очирбат, Н.Багабанди, Н.Энхбаяр гээд бүх Ерөнхийлөгч сонгогдож гарч ирээд дандаа л зөрчилд ордог. Зөвхөн өөр намын Засгийн газартай төдийгүй, өөрийн нам нь засгийн эрхэнд гарсан ч ялгаагүй зөрчилдөж байсан. Зарим хүмүүс хүнээсээ болоод байгаа юм байна гэж ойлгоод Ерөнхийлөгчийг ч юм уу, эсвэл Ерөнхий сайдыг буруутгах хандлага байдаг. Үнэн хэрэгтээ энэ нь манай тогтолцооны гажиг юм. Ерөнхийлөгчийг ард түмнээс сонгож байгаа нь “Таны энэ бодлого зөв байна. Энийг хэрэгжүүл” гэсэн эрхийг нь буюу мандат өгсөн хэрэг. Гэтэл жилийн дараа УИХ-ын сонгууль болоод дахиад нэг өөр мөрийн хөтөлбөртэй Засгийн газар гарч ирдэг. Тэгээд энэ хоёр мөрийн хөтөлбөрийн зөрчил илт эхэлдэг. Ерөнхийлөгч бол төрийн онолоороо гүйцэтгэх засаглалд ордог. Гэтэл гүйцэтгэх засаглалын хоёр институцыг ард түмнээс сонгочихно. Тэгээд энэ хоёрыг хооронд нь мөргөлдүүлээд байдаг тогтолцооны гажиг байдаг. Энэнээс л манай төрийн энэ бүх гацаа, хэрүүл улбаалаад, цаашаа нам ба фракц, төрийн хагарал зөрчил эхэлж байна гэдэг нь ойлгогдож байсан. Тиймээс төрийн тогтолцоон дээр зарчмын шинж чанартай том өөрчлөлт хийх хэрэгтэй.
Ерөнхийлөгчөө ард түмнээс сонгож байгаа бол гүйцэтгэх засаглалаа толгойлоод явдаг, Ерөнхийлөгчийн засаглалтай болъё. Нэг бол ард түмнээс сонгогддогоо бүр болиод, парламентаасаа сонгогддог. Нэг их олон юм яриад байхгүй, тэд нарынхаа аясаар явж байдаг ийм л хоёр замын нэгийг сонгомоор байгаа юм. Миний бодлоор хууль тогтоодог парламент нь ч ард түмнээс сонгогддог, гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн Ерөнхийлөгч нь ч ард түмнээс сонгогддог, Ерөнхийлөгчийн засаглалтай бол их ойлгомжтой зөрчилгүй явах боломжтой. Би Ерөнхийлөгчийн засаглал Монгол Улсад тохирохоор байна гэдгийг удаа дараа хэлээд байгаа. Үндсэн хуулийн өөрчлөлт шинэчлэлээр энэ асуудлыг шийдэх болов уу гэж их харж хүлээсэн. Харамсалтай нь шийдэгдсэнгүй. Харин ч ард түмнээс сонгогдож, мандат авсан Ерөнхийлөгчийн эрх хэмжээг хасах, Ерөнхий сайдын эрх хэмжээг нэмэх замаар энэ зөрчлийг шийднэ гэсэн маягтай өөрчлөлт орсон. Энэ бол асуудлыг шийдэж байгаа биш юм. Улам л гүнзгийрүүлсэн хэрэг. Энэ асуудал дээр “Ерөнхийлөгч хоёр удаа сонгогддог учраас дараагийн сонгуульд ялахын тулд зөрчил үүсгээд байна” гэж буруу дүгнэлт хийсэн. Үгүй. Ерөнхийлөгч бол нэг эсвэл хоёр сонгогдохоосоо үл хамааран, гарч ирээд өөрийнхөө зөв гэсэн үйл хэргийг, ард түмэндээ дэвшүүлээд гаргаж ирсэн мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхийн тулд асуудал тавина. Зөрчил хэвээрээ л байна. Харамсалтай нь энэ асуудлыг шийдэж чадаагүй.
–Монгол Улсын Ерөнхийлөгч гадаад харилцаанд улсаа бүрэн эрхтэй төлөөлдөг. Гадаад бодлогыг хэрэгжүүлэх чиглэлд тулгарч байсан асуудлууд?
-Гадаад харилцаан дээр бэрхшээл бага гарч байсан. Үндсэн хуулиараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Монгол Улсыг гадаадад төлөөлөх эрхтэй. Тэр утгаараа Ерөнхийлөгч бол Монгол Улсын дипломат албаны орой гэж үзэж болно. Яагаад гэвэл Үндсэн хуулийн үзэл санаа нь тийм юм. Тийм учраас гадаад харилцаан дээр Ерөнхийлөгч маш их идэвх санаачилгатай ажилласан. Засгийн газар ч гэсэн энэ тал дээр зөрчилдөөгүй. Жаахан зөрөх гээд байдаг нь Элчин сайд нарын томилгооны асуудал. Гэхдээ энэ бол зарчмын гэхээсээ илүү хувь хүний л үзэл бодлын асуудал учраас гайгүй байсан. Гадаад, дотоод дээд хэмжээний айлчлал, Ерөнхий сайд, Гадаад харилцааны сайдын айлчлал гэх мэт зүйлийг ҮАБЗ дээр яриад зохицуулчихдаг байсан.
–Танд Тамгын газрын үйл ажиллагаатай холбоотой санал бий юу?
-Гучаад жилд Монгол Улс таван Ерөнхийлөгч сонгоход одоо хүртэл шийдэж чадаагүй нэг асуудал байдаг юм. Бид санаачилга гаргаад хуулийн төслийг нь бэлэн болгосон. Тэр юу гээч? Тэр бол төрийн дээд шагнал, одон, медалийг олгох журам, түүний хэв загварыг шинэчлэх. Энэ бол гарцаагүй шинэчлэх ёстой зүйл. Учир юу гэвэл шинэ Үндсэн хууль батлагдаад 30 жил болж байна. Гэтэл одоо хүртэл шагнал урамшууллын хууль нь шинэчлэгдээгүй. Хуучин төрийн сүлдтэй, хуучин батлагдсан загвараараа төрийн одон, медаль үйлдвэрлэгдэж байгаа. Энэ дээр үнэхээр хэлэх үг олддоггүй. Арчаагүй ч юм шиг, төрийнхөө ажилд хэнэггүй хандаад байгаа ч юм шиг. Хатуухан хэлбэл хууль зөрчөөд байгаа ч юм шиг. 30 жил өнгөрөөд байхад хуучин төрийн сүлдтэй одон, медаль хүний энгэрт зүүсээр л байна.
Бидний боловсруулсан шагнал урамшууллын тухай хуульд төрлийг нь өөрчилж оруулж өгсөн юм. “Иргэний алдар”-ын 1,2,3-р зэргийн одонгоор иргэнээ шагнадаг, “Цэргийн алдар”-ын 1,2,3-р зэргийн одонгоор мөрдэстэй хүмүүсээ шагнадаг. Гадаадын иргэнийг шагнадаг гурван шагнал нь одоо байгаа “Эрдэнийн очир”, “Найрамдал” медаль, “Алтангадас” одон. Ингээд иргэнээ шагнадаг гурав, цэргээ шагнадаг гурав, гадаадын иргэнийг шагнадаг гурван шагналтай. Дээр нь Улсын баатар, Хөдөлмөрийн баатар хоёрыг нэгтгээд нэг болгоё. Төрийн соёрхол нь байж байг. Чингис хааны одон бол онцгой хүндэтгэлийнх учраас байж байг. Өөр бусад олон шагналыг цэгцэлье” гэсэн төсөл бэлтгэсэн. Тэр үедээ ч, дараагийн 4 жилдээ ч шийдэгдсэнгүй. Энэ Ерөнхийлөгчийн үед ч шийдэгдэхгүй нь. Яг хуулийн дагуу аваад үзэхэд хууль бус шагналууд өгөгдөөд байгаа шүү дээ. Энэ үндсэн хуулийн биш шагнал гэсэн үг.
Үзэл бодол
Б.Бат-Эрдэнэ: Бидний хувьд роботоо найдвартай ажиллах байдал дээр нэлээд анхаарч ажилласан
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор "РОБОКОН 2025" Олон улсын роботын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдана. Энэ тэмцээн Монгол Улсаас хоёр баг оролцож байгаа. Багуудын бэлтгэл хэрхэн хангагдаж байгаа талаар ШУТИС-ийн МХТС-ийн Электроникийн тэнхмийн багш Б.Бат-Эрдэнэтэй ярилцлаа.
“ABU Робокон 2025 ” олон улсын тэмцээн удахгүй болох гэж байна. Энэ тэмцээнд оролцох багууд бэлтгэлээ хэр хангаж байна бэ?
-Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээндээ амжилттай оролцсон. Олон улсын тэмцээнд гаднын томоохон улс орны аваргууд оролцох учраас догдлол, бага зэргийн айдастай байна. Туршилтын роботуудаар бэлтгэлээ боломжийн хангаж байна.
-Энэ удаагийн тэмцээнд 14 орны баг оролцож байгаа. Өрсөлдөгч багуудаа хэр судалсан бэ?
-Бид Япон улсын Робокон тэмцээнийг очиж үзсэн. Япон багууд бол үнэхээр сайн юм байна лээ. Мөн Тайланд, Хонконг, Вьетнам улсын үндэсний тэмцээний бичлэгийг үзсэн. Эдгээр улсын багуудын тоглолтын стратегийн талаар ерөнхий ойлголтыг авсан. Бид хэрхэн тоглох стратеги төлөвлөгөө гаргаж, бэлтгэлээ хийж байна. Олон улсын тэмцээн Монгол Улсад зохион байгуулагдаж байгаа учраас оролцогч оюутнуудын маань хувьд нутгийн тэнгэр ивээнэ гэдэгт итгэж байна. Бидний хувьд роботоо найдвартай ажиллах байдал дээр нэлээд анхаарч ажилласан.
-Тоглолтын үед техникийн саатал гэмтэл гарахыг үгүйсгэхгүй. Техникийн бүрэн бүтэн байдлаа хэр хангаж байна?
-Тоглолтын үед гарч болох томоохон эвдрэл, гэмтэл саатлаа гаргахаас урьдчилан сэргийлэх сэлбэг хэрэгслээ бэлдэн ажиллаж байна.
-Энэ жилийн тэмцээний онцлог нь сагс бөмбөг учраас хөдөлгөөн шидэлт нэлээд их хийгдэнэ?
-Үндэсний тэмцээн болон бусад орны тэмцээнүүдийг харахад Роботуудын эвдрэл их ажиглагдаж байна. Залах үед, хурдтай явж байгаад мөргөлдөх үед эвдрэл гэмтэл гарах тохиолдол ажиглагдаж байна.
- Роботод бүтээх явцад хүндрэлтэй зүйл гарч байсан уу. Роботоо бүтээхэд хэр их хугацаа зарцуулсан бэ?
-Үндэсний роботын тэмцээнд оролцох бэлтгэлээ есөн сараас эхэлж хангасан. Роботуудаа 11 дүгээр сараас хойш эхлэн бүтээж 7-8 төрлийн робот бүтээн туршсан. Робот бүтээж туршиж үед бидний хүссэн үр дүнд хүрэхгүй тохиолдолд дараа санаагаа хэрэгжүүлж ажилласан. Үндэсний аваргад оролцохдоо 7-8 робот бүтээж туршсан бол олон улсын тэмцээнд зориулж 10 орчим робот бүтээж туршсан байна. Олон улсын багууд маш хурдтай хүчтэй, технологийн шийдэл нь сайн зүйлүүд ажиглагдаж байгаа. Бид ч гэсэн дутахгүй өрсөлдөнө гэж төлөвлөж байна.
-Роботоо бүтээхдээ тоног төхөөрөмжөө яаж шийддэг бэ?
-Оюутнууд өөрсдийн роботын бүтээж байгаа учраас багш нараас зөвлөгөө авч роботын шийдлээ өөрсдөө олж бүтээдэг. Манай сургууль электроник програмчлалын сургууль учир роботын механик шийдлийг бүтээж туршихад хугацаа их зарцуулдаг. Сүүлийн жилүүдэд “Робот ба Хиймэл оюун ухаан” механик, электроник, хиймэл оюун ухаан нийлсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж буй учир энэ дутагдлыг нөхөж чадаж байгаа гэж үзэж байна. Робот бүтээхэд хөрөнгө санхүүгийн зардал мөш их гардаг. Зарим тохиолдолд үүнээс үүдэн рбоботын шийдлээ турших боломжгүй тохиолдол ч байдаг. Нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудын хувьд дөнгөж мэргэжлийнхээ хичээлтэй танилцаж байгаа учраас роботуудаа хялбар, энгийн шийдлээр бүтээсэн. Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээний роботоо сайжруулаад оролцож байна. Харин нөгөө баг маань 3-4 курсийн оюутнууд байгаа учраас ахисан түвшний шийдлүүдийг роботууддаа хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.
-Өрсөлдөгч багтай тоглох тактикаа боловсруулж байгаа биз дээ?
-Тодорхой хэмжээнд боловсруулж байна. Япон улсын роботод тохолт хийдэг. Бидний хувьд тохолт гэхээс илүүтэй шидэлтүүд дээр анхаарч тоглоно. Мөн хамгаалалтаа сайн хийж тоглоно. Тухайн үед тоглолт явц хэрхэн өөрчлөгдөхийг таашгүй. Амжилт гаргахын төлөө хичээнэ дээ. Алдаа бага гаргаж хугацаа сайн тооцоолох, багийн гишүүд хоорондоо сайн ойлголцож, тоглох ёстой. Өмнө зохион байгуулагдаж байсан робокон тэмцээнд спортын чиглэл байгаагүй. Талбай дээр уралдаж, янз бүрийн зүйлийг байрлуулдаг байсан. Энэ жилийн тэмцээний хувьд спортын чиглэл, хоорондоо хөдөлгөөн хийж тоглох учраас нэлээд өвөрмөц болно. Бидний хувьд өөрсдөө сагс тоглож үзээд роботын хөдөлгөөн ийм байх ёстой гэдэг тооцооллоо хүртэл гаргаж байгаа.
-Тоглолтын хугацаа ямар байх вэ?
-Тоглолтын хугацаа 2 минут 40 секунд, нэг удаагийн довтлогын хугацаа 20 секунд байдаг Бидний хувьд 4-5 удаагийн довтолгоондоо нэлээд сайн оноо цуглуулахаар хичээж байна.
-Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнд ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбоо технологийн сургуулийн хоёр баг амжилттай оролцож тэргүүлсэн?
-Нэг, хоёрдугаар курсийн оюутнуудын баг буюу “Түвшин электроник” баг тоглолтын бэлтгэлээ маш сайн хангасан. Харин нөгөө багт ахлах курсийн оюутнууд байсан. Роботын шийдлүүд нь арай өөр байсан учраас роботоо бүтээхэд их хугацаа зарцуулж тоглолтын бэлтгэлээ арай бага хийсэн нь үндэсний тэмцээний явцад ажиглагдсан.
Үзэл бодол
Г. Агааноров: “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR ” олон улсын тэмцээнд 13 орны 14 баг оролцоно
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR ” олон улсын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 22-ноос 26-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдана. Энэ удаагийн тэмцээн Монгол Улсаас хоёр баг оролцож байгаа. “ABU РОБОКОН 2025 ULAANBAATAR” олон улсын төслийн Ерөнхий продюсер Г.Агааноровтой ярилцлаа. Тэрбээр 2004 оноос “ABU Robocon” олон улсын роботын тэмцээнтэй холбогдож, өнөөг хүртэл сэтгэл зүрхээ зориулан ажиллаж байна.
-Та манай уншигчдад “ABU Робокон” олон улсын роботын тэмцээний талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөөч?
-“Робокон” тэмцээн Япон улсаас үүсэлтэй. Анх зөвхөн тухайн орны үндэсний тэмцээн байсан бол хожим Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо (ABU)-гоор дамжин, Ази, номхон далайн бүсийн орнуудын тэмцээн болсон түүхтэй. Монголын үндэсний олон нийтийн радио, телевиз, Ази номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо (ABU)-ны гишүүн телевиз. Энэ хүрээнд тус холбооноос зохион байгуулдаг “Робокон” тэмцээнд Монгол Улсын баг 2002 оноос оролцож эхэлсэн түүхтэй.
Манай улс “Робокон” тэмцээнд 23 жил оролцож байгаа. Олон улсын “Робокон” тэмцээнийг жил бүр гишүүн орнуудад зохион байгуулагддаг. онцлогтой. Монгол Улс “ABU Robocon” олон улсын тэмцээнийг анх 2019 онд зохион байгуулж байсан. Зургаан жилийн дараа буюу 2025 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн У.Хүрэлсүхийн ивээл дор зохион байгууллагдаж байна.
-Энэ удаагийн тэмцээнд хэчнээн баг оролцож байгаа бэ?
“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээнд Камбож, Египет, Фижи, БНХАУ-ын засаг захиргааны онцгой бүс Хонконг, Энэтхэг, Индонез, Япон, Малайз, Монгол Непал, Шри Ланка, Тайланд, Вьетнам улсын багууд оролцоно. Нийт 13 орны 14 багийн 400 гаруй оролцогчид ирнэ. Зохион байгуулагч улс давуу эрхтэйгээр хоёр баг оролцуулдаг.
Монгол Улсаас оролцож байгаа хоёр багийн хувьд 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 24-нд болсон “Робокон” үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнд ШУТИС-ийн Мэдээлэл холбоо технологийн сургуулийн “Түвшин Электроникс”, “HICH TECH” багууд амжилттай оролцож тэргүүн байр болон дэд байрыг эзэлж олон улсын тэмцээнд оролцох эрхтэй болсон.
-Монголд зохион байгуулагдаж буй “ABU Робокон” тэмцээн өмнөх жилүүдээс юугаараа онцлог вэ?
-“Робокон” тэмцээнийг зохион байгуулж буй улс орон дүрмээ өөрсдөө боловсруулдаг. Тэмцээний дүрмийг хоёр жилийн хугацаанд Токио хотын их сургуулийн доктор, МУИС-ийн багш Ө.Батбаяр боловсруулж 2024 оны наймдугаар сард Вьетнам болсон олон улсын тэмцээн дээр Монгол Улс дүрмээ танилцуулсан юм.
2019 онд анх зохион байгуулж байхдаа Монгол орны газар нутаг бүсчлэлийг харуулсан говь, хангай, тал хээр, уулын бүсэд түүх соёлыг уялдсан даалгаварыг биелүүлж байсан. Нэг зүйлийг хэлэхэд Монголчууд XIII зуунд Чингис хаан алт, мөнгөн гэрэгэг бусад орнуудад элч илгээж байсан нь өнөө цагийн гадаад паспорт, шуудан харилцааны эхлэлийг тавьж байсан. Монгол Улсын түүх соёлыг олон улсад Робоконоор дамжуулан сурталчилан танилцуулж байсан. Харин энэ жилийн тухайд дэлхийн дахинд оюутанзалуучуудын сонирхлыг маш их татаж байгаа Сагсан бөмбөгийн спортоос санаа сэдэл авч хийж байгаа. Тухайлбал, хоёр роботод стандарт сагсны шалыг бодвол арай бага буюу 15x8 харьцаатай, сагсны шийдний өндөр нь 2м 43 см болгосон. Улаан, хөх талын багууд талбай дээр сагсан бөмбөгийн дүрмээр тоглоно.
-“Робокон” тэмцээн зохион байгуулах орныг хэрхэн шалгаруулдаг юм бэ?
-Манай улсын дараа буюу 2026 онд Хонконг олон улсын Робокон тэмцээнийг зохион байгуулна. Ерөнхийдөө 2-3 жилийн өмнө саналаа өгдөг. Тухайн саналдаа тэмцээн зохион байгуулах дүрмээ боловсруулж, танилцуулдаг. Тэмцээн зохион байгуулах асуудлыг Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбоо шийддэг.
-Монгол Улсаа төлөөлж оролцож байгаа хоёр багийн бүрэлдэхүүн хэчнээн оюутан залуучууд багтаж байгаа бэ?
-Робокон тэмцээнд зөвхөн оюутнууд оролцдог. Нэг багт үндсэндээ гурван гишүүн, багштайгаа хамт оролцдог. Багийн туслах гишүүдтэйгээ 12-15 хүний бүрэлдэхүүнтэй байдаг юм. Бусад хөгжөөн дэмжигчээр оролцдог.
Оюутнуудын мэдлэг чадвар ур ухаан, хэр их хөдөлмөрлөж, бэлтгэл сургуулилт сайн хийж, үйлдлээ сайн гүйцэтгэсэн амжилт гаргадаг. Монголын баг үйлдлээ хурдан гүйцэтгэж олон оноо авах тал дээр илүү анхаарч, бэлтгэлээ хангаж байгаа.
Манай улсын хувьд хоёр удаа дэд байрт шалгарч байсан. Өнгөрсөн 2019 онд эх орондоо зохион байгуулахдаа дэд байр эзэлж байсан. Мөн цар тахлын үед онлайноор оролцож дэд байранд шалгарч байсан. Энэ удаа Монгол Улсын баг амжилтаа ахиулж, тэргүүн байранд орохын төлөө бэлтгэлээ хангаж байна. Энэ олон жилийн хугацаанд хамгийн их амжилт үзүүлсэн роботуудтай баг бол Вьетнам, БНХАУ, Япон улс юм.
-Тэмцээн хэзээ болох вэ?
-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээн 2025 оны наймдугаар сарын 24- нд “Аса Арена”-д 10:00 цагт хэсгийн тоглолт эхэлнэ.
-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээний нээлтэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх үг хэлж, оролцож байгаа оюунтан залуучуудад мэндчилгээ дэвшүүлнэ. Тэмцээнийг МҮОНРТ шууд дамжуулна.
-Тэмцээний тоглолтын минут богино уу?
-Өнгөрсөн жилүүдэд зохион байгуулагдаж байсан тэмцээн талбай дээр хоёр зэрэг үйлдлээ гүйцэтгэдэг байсан. Хугацаан гурван минут байсан. Энэ жилийн тэмцээн сагс учраас том талбай дээр явагдаж байгаа учраас 7-10 минутын хугацаанд явагдана. Зарим тохиолдол 12 минут ч болж байгаа. Ерөнхийдөө хугацаа харилцан адилгүй байна.
-Тэмцээн эхлэхэд цөөхөн хоног үлдлээ. Бэлтгэл ажил хэдэн хувь хангагдсан бэ?
-Бэлтгэл хангагдаад жигдэрч байгаа. Миний хувьд Робокон тэмцээний зохион байгуулалт дээр олон жил ажиллаж байна. Бидний хувьд 2010 оноос хойш олон улсын тэмцээн зохион байгуулна гэж ярьсаар байж 2019 онд анх удаа зохион байгуулж байсан. Энэ төслийг хэрэгжүүлэхэд оролцогч сургууль болон удирдаж оролцож байгаа багш хамгийн чухал нөлөө үзүүлдэг. Олон багшийн хүч чармайлт, хөдөлмөр зүтгэл дээр Монголын багийн амжилт бий болдог. Монголчууд оюуны асар их мэдлэгтэй. Ази, Номхон далайн орнуудын оюутан залуучуудаас дутахгүй. Ер нь энэ тэнцүү өрсөлдөх чадвартай. Робокон тэмцээний 23 жилийн хугацаанд ойролцоогоор 5000 орчим оюутан залуучууд багийн үндсэн болон туслах гишүүн оролцсон байна. Робокон тэмцээн оролцож байсан хүүхдүүд их мундаг явдаг. Онолын мэдлэг, практиктай хослуулж явуулдаг учраас оюутан залуучуудад мэдлэг ур чадвар, бүтээлч сэтгэлгээ, цагийн менежмент зэргийг хослуулж чаддагаар бусдаас давуу талтай. Робокон оролцож байсан оюутан залуучууд Оюутолгой, Эрдэнэс тавантолгой, Эрдэнэт үйлдвэр зэрэг Монголын томоохон бүтээн байгуулалтын ажилд манлайлан ажиллаж байна.
-Зохион байгуулалтын багт нийт хэдэн уран бүтээлч ажиллаж байна вэ?
-“ABU ROBOCON 2025 ULAANBAATAR” олон улсын тэмцээний зохион байгуулалт дээр МҮОНРТ-ийн уран бүтээлчид болон инженер техникийн ажилчид, сайн дурынхантай нийлээд 200 гаруй хүмүүс ажиллаж байна. Энэ жилийн тэмцээнд Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар дэмжигчээр оролцож байгаа. Харин ерөнхий ивээн тэтгэгчээр Зуун манлай бүтээн байгуулалт Монгол Улсын Баатар "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ, Монголын харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн тэргүүлэгч “ Энгийн ухаалгаар” уриатай Мобиком оролцож байгаа. Мөн “Аса арена”, Z.com, MindTech,KSJ зэрэг компаниуд ивээн тэтгэгчээр оролцож байгаа юм.
Үзэл бодол
Ч.Төгсдэлгэр: РЦНК-ийн баруун талд ногоон байгууламж барих асуудалд хувийн хэвшилтэй зөвшилцөж байна
Баянзүрх дүүргийн 1 дүгээр хороонд байрлах Оросын Шинжлэх ухаан, соёлын төв буюу РЦНК-ийн баруун талд орон сууцны барилга барих асуудлыг тухайн орчмын оршин суугчид эсэргүүцэж байна. Тухайн орчимд ногоон байгууламж барих хүсэлтийг иргэд 10 гаруй жилийн турш холбогдох газруудад өгөөд байгаа боловч одоо болтол шийдэгдээгүй. Гурван аж ахуйн нэгжийн газарт маргаан үүсэж, орон сууцны барилга эхлүүлэх тусгай зөвшөөрлийг шүүхийн шийдвэрт үндэслэн олгосон байна. Тиймээс нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр барилга барьж буй аж ахуйн нэгжүүдтэй зөвшилцөж, ногоон байгууламж бариулах иргэдийн хүсэлтийг шийдвэрлэх талаас нь өнөөдөр байршил дээр нь ажиллалаа.
Энэ үеэр нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр “Эс энд ви юу” ХХК РЦНК-ийн баруун талд цэцэрлэг, спорт цогцолбор бүхий 22 давхар орон сууцны барилга барих зохих ёсны зөвшөөрөл загвар зургийг 2022 онд батлуулж байжээ. Гэтэл иргэдийн зүгээс уг байршилд ногоон байгууламж бариулах хүсэлтэй байгаа. Шүүхийн маргаан 2025 оны долоодугаар сард эцэслэгдэж, барилга эхлүүлэх зөвшөөрлийг Хот байгуулалт, хотын стандартын газраас өгөөд удаагүй байна. Тиймээс хувийн аж ахуйн нэгжийг ч иргэдийг ч хохироогүй байх талаас нь зөвшилцөл хийхээр бид ирээд байна. Зөвшилцөл хийхдээ газрыг газраар шилжүүлэн олгох зорилт тавьж байна. Газрын маргаантай, иргэдийн эрх зөрчигдөж байгаа асуудалд бидний зүгээс 10 орчим байршилд газрыг газраар шилжүүлж асуудал шийдвэрлэсэн байдаг. Энэ мэт байдлаар асуудлыг шийдэх боломжтой гэж үзэж байна” гэв.
Нийслэлийн Ерөнхий архитектор Ч.Төгсдэлгэр төр иргэдийн хүсэлтийг сонсох үүрэгтэй. Гэвч зохих зөвшөөрөлтэй хувийн аж ахуйн нэгжийг ч хохироохгүй байх үүднээс асуудлыг шийдвэрлэнэ гэдгээ илэрхийллээ.
-
Цаг үе2024/11/11
Валенсиа мужид үүссэн нөхцөл байдалд сайн дурынхан дэмжлэг үзүүлж байна
-
Үзэл бодол2023/03/17
Г. Занданшатар: Ёс зүйтэй төрийн албан хаагч бол авлигагүй нийгмийн үндэс мөн
-
Үзэл бодол2019/09/04
В.В.Путин: Хамтдаа бид зөвхөн урагшаа тэмүүлэх ёстой
-
Цаг үе2024/06/06
Өнгөрсөн онд нийт экспортын 84 хувийг авто замын боомтоор гаргажээ