Үзэл бодол
Д.Тэмүүжин: Эмийн эмчилгээнээс илүү зөв хооллолт, амралт, спорт дархлааг сэргээдэг
Шинэ төрлийн коронавирус дэлхий нийтийг цочроож байна. Түүний дэгдэлт хүний дархлаа хамгийн их сулардаг хаврын улиралд таарлаа. Биеийн дархлаагаа хэрхэн дэмжих талаар Дорно дахины анагаах ухааны “Тиффани мед” эмнэлгийн эмчлэгч эмч Д.Тэмүүжин ярилцлаа.
-Сүүлийн үед хүмүүс, бүр залуус хүртэл “Бие өвдлөө, дархлаа суларлаа” гэж ярих болж. Хүмүүс биеийн дархлаагаа хэрхэн дэмжих хэрэгтэй вэ?
-Хүний бие нь өөрийн хүрээлэн буй орчноосоо тоо томшгүй эмгэгтөрөгчдөөс хамгаалах зориулалттай байдаг. Эдгээрийг бидний хэлдгээр бол вирус, бактер, мөөгөнцөр, шимэгчид гэж хэлдэг. Эмгэгтөрөгч хүний биед халдварлаж өвчлүүлэх эсэх нь түүний эсрэг тэмцэж буй дархлаа тогтолцооны идэвхээс шууд хамааралтай. Бие организм нь өөрөө өөрийгөө хамгаалах, үхэжсэн эс болон буруу хөгжсөн эсүүдээ устгах хүртэл арга хэмжээ авч эзнийгээ хамгаалж байдаг. Орчин цагт техник технологи эрчимтэй хөгжиж, хоол хүнсний буруу хэрэглээ, хүрээлэн буй орчны бохирдол зэрэг нь хүний дархлааны тогтолцоог муутгахад хүргэж байна. Хамгийн гол аюул нь хүн та өөрөө болоод байна. Дархлаагаа сайн дэмжихийн тулд маш сайн амарч, зөв зохистой хооллож, дасгал хөдөлгөөн хийж байх нь чухал. Энэ нь биед ачаалал өгч, зүрхний цохилт, бодисын солилцоог сайжруулж, түүнийгээ дагаад дархлааны эсүүд өсдөг. Мөн өөрийн хорт зуршлаасаа салах нь хамгийн том дархлаа дэмжигч болно. Жишээ нь, тамхи нь олон төрлийн хавдрыг өдөөдөг хүчин зүйл гэдэг нь нотлогдсон шүү дээ.
-Тэгвэл биеийн дархлаагаа муудсаныг хэрхэн мэдэх вэ?
-Та өөрийн биеийг хэр сайн ажиглаж анхаарал тавьдаг вэ гэж би асуумаар байна. Монголчуудад сайн, муу гэж хэлэхэд нэг хэцүү зан бий. Тэр нь өөрийн эрүүл мэндийн талаар мэдлэг мэдээлэл маш дутмаг. Өөрийн дархлаа суларсныг маш амархан аргуудаар анзаарч болно. Бие амархан эцэж сульдах, архаг ядаргаатай болох, нозоорч, нойр хүрэхгүй, нойргүйдэх, толгой өвдөх, булчин болон үе мөч хөндүүрлэх, ямар нэг вирусний гаралтай халдвар аваагүй хэр нь байнга өвдөнө. Мөн уруул дээр хомхой гарах нь бие организмын дархлаа муудсаны том илрэл бөгөөд энэ үед яаралтай арга хэмжээ авах хэрэгтэй.
-Дархлаа муудсан, бие өвдсөн үедээ хүмүүс ихэвчлэн эм уудаг. Энэ нь хэр зөв бэ?
-Жирийн нэг хамрын ханиад тусах үед хүмүүс шууд эм ууж эхэлдэг. Угтаа бол таны дархлаа муудсан байна гэдгийг сануулж байгаа хэрэг л дээ. Эсрэгээр нь эмийн эмчилгээнээс татгалзах хэрэгтэй. Шингэн юм сайн уух нь зөв. Ялангуяа хүйтний улирал гэлтгүй бие арзайх, тавгүйтэх, нус гоожиж, нулимс их гарах үед халуун бүлээн усыг ихээр уух нь эм ууж ходоод болон бусад эд эрхтнээ гэмтээхээс илүү дээр сонголт гэж зөвлөе. Хятадын уламжлалт анагаах ухаанд хөнгөн зэргийн хамрын ханиаданд ус сайн уу гэж зөвлөдөг. Энэ аргыг ч би өөр дээрээ туршиж үзэхэд үр дүн маш сайн гарсан. Манай улс биеийн дархлаа сэргээх талд харьцангуй боломж нөөц ихтэй шүү дээ. Зуны цагт ургасан зэрлэг жимсээ нөөцлөн авч ханиад, томуу ид дэгдэлтийн үед хэрэглэх нь дархлааг дэмжих бас нэгэн арга юм.
-Ер нь ямар төрлийн хоол хүнс хэрэглэвэл дархлааг сайн дэмжих вэ?
-Дархлааг дэмжих хоол хүнсийг эрэмбэлэ гэвэл би хамгийн нэгдүгээрт ус уу гэж хэлнэ. Монголчуудын уламжлалт дархлаа дэмжих нууц жор бол адууны махтай сармистай шөл, аарц, чацаргана байдаг. Энэ жорыг эрдэмтэд дархлааг дэмждэг эсэхийг одоогоор нотолсон зүйл байхгүй л дээ. Гэхдээ буруутгаж бас болохгүй. Харин дархлаагаа дэмжиж байна гээд төрөл бүрийн эм бэлдмэл хэрэглэдэг, зөвлөдөг байдал нь маш эрсдэлтэй, аюултай. Ямар ч сайн дархлаа дэмжих эм бэлдмэлийг хэтрүүлэн хэрэглэх нь хор болдог. Монгол хүн зуны цагт сүү цагаан идээ, өвлийн цагт өдөрт хоёроос доошгүй удаа махан хоол хэрэглэх хэрэгтэй. Хамгийн чухал нь өдөртөө авах уургийнхаа хэмжээг сайн авах нь маш чухал. Үрлэн витаминыг 3-4 ширхэгээр нь буюу нормоор нь хэрэглэх нь зохистой. Хамгийн чухал нь өдрийн гурван хоолоо цаг алдалгүй хэрэглэх нь зөв. Үүнд, сармис, сүү сүүн бүтээгдэхүүн, жимс, хүнсний ногоо, самар, ургамлын үр, амуу тариаг өргөн хэрэглэх нь зохистой.
-Та бид дархлаагаа хэрхэн сэргээх, дархлаа муудсанаа яаж мэдэх талаар ярилцлаа. Одоо харин дархлаагаа муутгахгүй байх буюу урьдчилан сэргийлэх зөвлөгөө өгнө үү?
-Сүүлийн үед монголчууд бидний, тэр дундаа нийслэлчүүдийн дархлаа эрс муудаж, элдэв өвчин эмгэгт амархан өртөмтгий болоод байгааг хэн хүнгүй мэдэрч буй байх. Энэ бүхэн нь агаарын бохирдол, стресс, ядаргаа, буруу хооллолттой салшгүй холбоотой. Тиймээс өөрийн эрүүл мэндийн боловсролд хөрөнгө оруулалт хийж, хорт муу зуршлаасаа салах хэрэгтэй. Сайн унтаж амрах, хоол хүнсээ тохируулах нь маш чухал. Дээр хэлсэн дээ. Өдрийн гурван хоолоо заавал цаг алдалгүй идэж бай. Усыг зөв зохистой хэрэглэх нь хамгийн зөв арга. Мөн сэтгэл санаагаа тогтуун байлгаж, стрессгүй байх нь дархлаа сулруулахгүй байх нэг арга юм. Байнгын стресс нь дархлааны дайсан. Биеийн тамир, спортын дасгалыг тогтмол хийснээр хорт хавдар тусах магадлалыг 50 хувиар бууруулж дархлааг сайжруулах үр дүнтэй.
-Уншигчдад маань чухал мэдээлэл, зөвлөгөө өгсөнд баярлалаа. Танд ажлын өндөр амжилт хүсье.
Үзэл бодол
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Илон Масктай цахилгаан машины хэрэглээ, ногоон технологийг нэвтрүүлэхээр ярилцлаа
Уулзалтын үеэр Ерөнхий сайд “Tesla” компанийн салбарыг Монгол Улсад байгуулбал татвар болон эрх зүйн орчноор дэмжихээ илэрхийллээ.
Дэлхий дахинд цахилгаан машины хэрэглээ, ногоон технологийг нэвтрүүлэх түүний үйлсийг дэмжиж буйгаа онцлов. Иргэдээ цахилгаан машины хэрэглээнд уриалж Ерөнхий сайдын хувиар хувь нэмрээ оруулахаа илэрхийллээ. Мөн “Тesla” компанийн бүтээгдэхүүний гол түүхий эд болох зэс болон газрын ховор элементийг хамтарч ашиглах судалгааны ажлыг эхлүүлэх, уул уурхайн том оврын авто машиныг цахилгаан хөдөлгүүртэй болгоход дэмжлэг үзүүлэх, Монгол Улсын шилдэг IT инженерүүдийг сургах тэтгэлэгт хөтөлбөр санаачлахыг Илон Маскаас хүслээ.
Илон Маск Монгол Улсын Ерөнхий сайдтай цахимаар анх удаа уулзаж буйд талархал илэрхийлээд баялаг түүхтэй Монгол орныг сонирхдог, боломжтой цагтаа Монголд зочилно. Монголд цахилгаан авто машины хэрэглээг нэмэгдүүлж, хамтарч ажиллахдаа таатай байх болно гэлээ.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ 2023 оны долдугаар сард Улаанбаатар хотод болох Монголын Эдийн засгийн форумд ноён Илон Маскийг хүрэлцэн ирэхийг урилаа.
Үзэл бодол
“Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” чуулга уулзалт Улаанбаатар хотод болно
НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн 2030 хүртэлх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг дэмжих, хүрэх явцыг түргэвчлэх ажилд хувь нэмэр үзүүлэх зорилгын дагуу АНУ-ын Стэнфордын Их сургууль болон Бан Ги Мүн сангаас жил бүр Азийн бүс нутагт “Номхон далай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” чуулга уулзалтыг зохион байгуулж иржээ.
Өнгөрсөн жилийн БНСУ-д болсон чуулга уулзалтад Монгол Улсын Их Хурлын дарга Гомбожавын Занданшатар, Улсын Их Хурлын гишүүн, Улсын Их Хурлын Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хорооны дарга Х.Булгантуяа нар үндсэн илтгэгчээр оролцож байв.
Энэ жил Монгол Улсын Их Хурал, Стэнфордын их сургууль, Бан Ги Мүн сан, БНСУ-ын Эва Эмэгтэйчүүдийн Их сургуультай хамтран “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ – Жендерийн эрх тэгш байдал ба тогтвортой хөгжил” чуулга уулзалтыг 2023 оны 6 дугаар сарын 13, 14-ний өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулахаар бэлтгэж байна.
Чуулга уулзалтад БНСУ-ын Үндэсний Ассамблейн дэд дарга Ким Ён Жү, “Бан Ги Мүн” сангийн тэргүүн, НҮБ-ын 8 дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн, АНУ-ын Стэнфордын Их сургуулийн Ази-Номхон далайн Судалгааны төвийн захирал Жи Вүк Шин болон БНСУ-ын Эва эмэгтэйчүүдийн Их сургуулийн ерөнхийлөгч Юн Ми Ким, Түрэг улс орнуудын парламентын ассамблейн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Мэхмэт Сурейя Эр нарын нийт 10 орны 52 нэр хүндтэй зочид хүрэлцэн ирэхээр болжээ.
Мөн Стэнфордын Их сургуулийн Боловсролын дэд профессор, “Боловсролын олон улсын харьцуулсан судлал”, “Олон улсын боловсролын бодлогын шинжилгээ” магистрын хөтөлбөрийн захирал Кристин Мин Вотипка, Япон Улсын Шига мужийн Отсу хотын дарга асан, OnBoard компанийн үүсгэн байгуулагч Наоми Коши, Тайланд Улсын Таммасат Их сургуулийн Улс төрийн шинжлэх ухааны профессор Чалидапорн Сангамфан, Стэнфордын Их сургуулийн Ази, Номхон далайн Судалгааны төвийн дэд захирал, Япон судлалын хөтөлбөрийн захирал Киёотерү Цүцуй, Бүгд Найрамдах Филиппин Улсын Конгрессын гишүүн, Филиппиний Эмэгтэйчүүдийн Их сургуулийн үүсгэн байгуулагч Хосе Ф.Б.Бенитес, Индонезийн Их сургуулийн Жендэр судлалын сургуулийн профессор Миа Сискавати, Эва Их сургуулийн Эмэгтэйчүүд судлалын төвийн профессор Юун-Шил Ким нарын эрдэмтэн, судлаачид тус чуулга уулзалтад илтгэл тавьж, хэлэлцүүлэгт оролцоно.
Тухайлбал, Стэнфордын Их сургуулийн Боловсролын дэд профессор, магистрын хөтөлбөрийн захирал Кристин Мин Вотипка боловсролын салбар дахь жендерийн тэгш байдал сэдэвт хэлэлцүүлэгт оролцож илтгэл тавина. Мөн Эва Их сургуулийн Эмэгтэйчүүд судлалын төвийн профессор Юун Шил Ким тогтвортой хөгжил, жендерийн тэгш байдал хэлэлцүүлгийн чиглүүлэгчээр ажиллана. Чуулга уулзалтад хүрэлцэн ирсэн Стэнфордын Их сургуулийн нэр хүнд бүхий эрдэмтэн судлаачид болон бусад улс орнуудын эрдэмтэд Жендерт суурилсан хүчирхийлэл, Хөдөлмөрийн зах зээл дэх жендерийн тэгш байдал сэдэвт хэлэлцүүлгүүдэд оролцож илтгэгч, чиглүүлэгчээр оролцох юм.
Монгол Улс энэхүү чуулга уулзалтыг хамтран зохион байгуулж, дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн өмнө хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлж байна. Монгол Улс нь Тогтвортой хөгжлийн зорилтыг 2016 оноос эхлэн бодлогын баримт бичгүүддээ тусгаж, хүний амьдралын тав тух, хөгжлийн боломжийг хангасан, байгаль орчинд ээлтэй үйлдвэрлэл, үйлчилгээг хөгжүүлэхэд чиглэсэн ногоон хөгжлийн цогц бодлогыг баримтлан ажиллаж ирсэн юм.
Тогтвортой нийгэм, ирээдүйг бүтээхэд жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах нь хөгжлийн ахиц дэвшлийн хөдөлгөгч хүч гэж үздэг ч жендерт суурилсан хүчирхийлэл, ялгаварлан гадуурхалт байсаар байна. Улс орнууд тогтвортой хөгжлийг эрэлхийлж байгаа бол эмэгтэйчүүдийн манлайллын замналд ахиц дэвшил гаргах хэрэгтэй гэж үзэж байна. Тиймээс олон улсын төвшинд нэр хүндтэй нөлөө бүхий илтгэгчид дээд боловсролын салбар болон төрийн түвшинд жендерийн эрх тэгш байдлыг хангахад тулгараад буй саад бэрхшээл, охид, эмэгтэйчүүдийг дэмжих ажлыг түргэвчлэх бодлогын шийдлүүдийг судлан ярилцана.
Мөн энэ үеэр Алтай судлалын олон улсын чиг хандлагын талаар салбар хуралдаан болж, Алтай дамнасан орнуудын соёл, түүх, уламжлал, тогтвортой хамтын ажиллагаа, түншлэлийн талаар хэлэлцэх ажээ гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.
Үзэл бодол
Саудын Арабын хаант улсын Гадаад хэргийн сайд ханхүү Файсал бин Фархан Аль-Саудтай уулзав
Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг Саудын Арабын Хаант Улсад хийж буй албан ёсны айлчлалынхаа хүрээнд Саудын Арабын Хаант Улсын Гадаад хэргийн сайд, Эрхэм дээд Ханхүү Файсал бин Фархан Аль-Саудтай тавдугаар сарын 25-ны өдөр уулзав.
Уулзалтын үеэр талууд хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудлуудаар дэлгэрэнгүй санал солилцож, хамтын ажиллагааны болон улс төрийн зөвлөлдөх уулзалтын тухай Монгол Улсын Гадаад харилцааны яам, Саудын Арабын Хаант Улсын Гадаад хэргийн яам хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурж, анхны улс төрийн зөвлөлдөх уулзалтыг ойрын хугацаанд зохион байгуулахаар тохиролцов.
Сайд Б.Батцэцэг Монгол Улс Булангийн орнуудтай хөгжүүлж буй гадаад бодлогын хүрээнд Саудын Арабын Хаант Улстай харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг хоёр улсын хөгжлийн бодлогыг уялдуулан хөгжүүлэх өргөн боломж байгааг тэмдэглэв.
Энэ хүрээнд уул уурхай, эрчим хүч, хөдөө, аж ахуйн салбарт Саудын Арабын хөрөнгө оруулалтыг татах, манай улсаас мах, махан бүтээгдэхүүний экспортыг эхлүүлэх, аялал жуулчлалыг харилцан дэмжих, оюутан солилцох сонирхолтой байгааг илэрхийлээд ногоон хөгжлийн хүрээнд төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх саналыг тавив.
Гадаад хэргийн сайд Ханхүү Файсал бин Фархан Аль-Сауд хоёр улсын найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааг дээрх салбаруудад идэвхижүүлэн хөгжүүлэхийн чухлыг онцлоод, хоёр улсын ГХЯ-д хоорондын цаашдын хамтын ажиллагааны эхлэлийг ийнхүү тавьж байгаад баяртай байгаагаа илэрхийлэв.
Сэтгэгдэл