Үзэл бодол
Батхаан уулын энгэрт мэндэлсэн бахархалт хүн

Батхаан овогт Хорлоогийн Цэндбаяр гэх нэрийг Төв аймгийнхан тэр дундаа Эрдэнэсантынхан андахгүй. Учир нь тэрбээр нутгийнхаа олон бахархалт хүмүүсийн нэг байсан юм. Батхаан уулын энгэрээс дандаа алдартнууд төрөн гардаг жамтай гэмээр. Учир нь, энэ нутгаас Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар цолтон долоо, Гавьяат цолтон 10 төрөн гарсан түүхтэй. Тэдгээрийн нэг бол миний хөрөг нийтлэлийн гол дүр болох Х.Цэндбаяр. Эрхэлсэн ажилдаа чин үнэнчээр зүтгэж, хөдөлмөрлөж чадсан хэн бүхнийг амьдрал шагнадаг гэдгийг өөрийн биеэр үлгэрлэж явсан энэ эрхэм буурлын үр хүүхэд, ач, гуч нь өдгөө ч сум орон нутагтаа аавынхаа нэрийг дуурсган ажил хөдөлмөр эрхэлсээр явна.
Х.Цэндбаяр нь 1932 оны хавар Төв аймгийн Эрдэнэсант суманд Батхаан уулын энгэр “Байшинт” хэмээх газар мэндэлжээ. Хорлоо малчны хүү тэрбээр бага боловсролоо сумынхаа “Угалзат” багийн бага сургуульд эзэмшсэн байна. Харин 1944-1947 онд Баянчандмань сумын долоон жилийн дунд сургуульд суралцаж, улмаар Улаанбаатар хотын I арван жилийн дунд сургуулийг 1950 онд төгсчээ. Хотод ерөнхий боловсролын сургуулиа төгссөн даруйдаа өөрийн хүсэлтээр мал маллахаар хөдөөг зорьжээ. Хэн бүхний гаргах шийдвэр биш ч залуухан хархүү зориг шулуудан нутгийн зүг хүлгийн жолоо залсан нь тэр. Эх орныхоо торгон хилийг нэр төртэй манах, эр цэргийн албанд мордсон нь 1952 оны үйл явдал. Цэргийн албыг гурван жилийн хугацаатай хааж ирсэн цагаасаа хойш Цэндбаяр залуу халуун насаа сум орон нутгийнхаа хөгжил дэвшлийн төлөө зориулж, хөдөлмөрлөж чадвал хүн ямар амжилт гаргаж болохыг үлгэрлэн харуулсан түүхтэй. Цэргээс халагдаж ирснийхээ дараа өөрийн хүсэлтээр Хэнтий аймгийн Цэнхэрмандал сумын Трактор, комбайнчны сургуульд явж, Хөдөө аж ахуйн механикжуулагч-тракторч-комбайнчны мэргэжил эзэмшжээ.
Амьдралын ханьтайгаа учирч, ижий, аав болсон он жилүүд хэчнээн гоёхон дурсамж билээ. Түүний хань Ж.Өлзийхутаг нь Өмнөговь аймгийн Өлзийт суманд төржээ. Заяаны хань Х.Цэндбаяртай танилцсанаас хойш Эрдэнэсант суманд амьдарч, Мал аж ахуйн машинт станц, нэгдэлд ажиллаж байжээ. Мөн нэгдлийн даргын бичээч хийж байсан аж. Харин түүний хань Цэндбаяр нь Төв аймгийн Эрдэнэсант сумын Өвс хадах морин станцад тракторч, комбайнч, Мал аж ахуйн машинт станцид тракторын бригадын ахлагчаас эхлэн Тэжээлийн аж ахуйн трактор, комбайнчны тасгийн даргаар ажилласан тэртээх 35 жилийн хугацаанд ажлаасаа нэг ч удаа хойш суугаагүй, үргэлж манлайлж, тэргүүн эгнээнд нь алхаж, залуу үедээ зөвөөр үлгэрлэж явсныг нутгийн зон олон, үе тэнгийн ахмад буурлууд нь өдгөө ч бахархалтайгаар эргэн дурсах.
Тухайлбал, Монгол Улсын Ерөнхий сайд, ХАА-н сайд асан Ш.Гунгаадорж гуай дурсан ярихдаа “Эрдэнэсант чинь мундаг том аж ахуй байлаа. Тэжээлийн аж ахуйн гурван бригадтай. Гуравдугаар бригад нь зүүн урд тал руугаа байсан. Ургац арвин авдаг сайн бригад байсан. Га-гаас 25 центнер ургац авч байсан шүү. Тэргүүн байрыг хоёр, гуравдугаар бригад нь авч байсан юм. Тэр үед болзол зарлачихсан байдаг байлаа. Трактор, мотоциклоор шагнадаг байсныг санадаг. Х.Цэндбаярын бригад их түрүүлнэ ээ. Ажлаас салдаггүй, мундаг хөдөлмөрч хүн байсан даа” хэмээжээ. Тэрээр, 1991 онд гавьяаныхаа амралтад гарснаас хойш мөн л сумынхаа хөдөө аж ахуй, хүнсний ногооны “Уртын гол” ХХК-д зөвлөх менежер, механикжуулагчаар ажиллаж байжээ.
Тэр эгэл монгол эр хүн бүрийн адилаар найранд гурван дуутай, наадамд гурван даваатай явсан. Аймгийн заан цолтой, волейбол, зээрэнцэг, шатраар хичээллэдэг шаггүй спортлог эр байж. Энэ талаар түүний охин Ц.Баяр-Отгон дурсан ярихдаа “Миний аав ажлын төлөө л төрсөн юм шиг хүн байсан. Улсын ажлыг хэзээ ч цалгардуулж болохгүй гэдэг зарчимтай. Тэр жилийн хавар 80 настай эмээгийн маань бие нь тааруу байхад аав “Тариа тарих цаг дөхөж байна” гээд “Талын баян”-д байдаг бригад руугаа явчихсан гэсэн. Гэтэл аавыг эзгүйд эмээ бурхан болсон юм билээ. Хожмоо аав минь өөрөө 80 хүрчихээд Монголын радиогоор Х.Үнэнхүү гавьяатын “Эхийн тухай дуу” явахад гэнэтхэн ихэд мэгшин уйлж билээ. Намайг юу болсныг асуухад “Би нээрээ айлын ганц хүү байж ажлын төлөө яваад эхийнхээ толгойг түшиж чадаагүй дээ” хэмээн харамсаж байж билээ. Аав минь ингэж л ажлын төлөө махран зүтгэдэг, эхлүүлсэн ажлаа заавал дуусгаж байж салдаг хүн байлаа. Олон таван үггүй, шаардлага өндөртэй, тэмүүлэлтэй, залуусыг их дэмждэг, хэт шударга хүн байсан. Гавьяатад таван удаа тодорхойлогдож байсан ч намын харьяаллаас авч чадаагүй юм” гэв. Тэр ч байтугай Хөдөлмөрийн баатар цолны болзлыг ажлын үр дүн, амжилтаараа таван удаа хангаж байсан гэдэг. Монголын төр энэ мэт эгэл баатруудаа умартаж, их харуусал дунд явуулдаг нь гаслантай.
Х.Цэндбаярын удирдан ажиллаж байсан Хөдөө аж ахуйн Үр тарианы бригадын тасгийнхан амжилтаараа БНМАУ-ын “Ургацын аварга хамт олон”-оор таван удаа шалгарч, тэргүүлэн “ГАЗ-53” автомашин, “иж планета” мотоцикл, мөнгөн шагналаар /24000 төгрөг / тус тус шагнуулж байжээ. Тэдний хамт олноос тракторч комбайнч Т.Лувсанцэрэн нь БНМАУ-ын Хөдөлмөрийн баатар болж, Сүхбаатарын одон,Алтангадас , Хөдөлмөрийн хүндэт медалиар тус бүр таван хүн шагнуулж байсан. БНМАУ-ын “Ургацын аварга”-аар 21 хүн 1-5 удаа шалгарч байсан нь түүхийн шарласан хуудаснаа тодхон бичигдсэн байх юм. Энэ бол сайн удирдагч, сайн ахлагчийн хичээл зүтгэл гэдэгтээ хэн ч маргахгүй болов уу. Түүний удирдсан үр тарианы бригад, тасгийн хамт олон нэг га-гаас авах 10 центнерийн норм, төлөвлөгөөгөө жил бүр 120 хувиас дээш давуулан биелүүлж, ажилласан түүхтэй. Тодруулбал 1966, 1980,1973, 1975, 1976, 1980, 1981 онд нэг га-гаас 18-25 центнер ургац авч, улсын хэмжээнд онцгой өндөр амжилт тогтоосон байжээ. Энэ бүхэнд Цэндбаярын ижийгээ өвчтэй байхад нь орхиод явж байсан чин сэтгэл, ханийгаа тариан талбайд төрүүлэх хүртлээ махран зүтгэсэн хөдөлмөр зүтгэл ороогүй гэж маргах хүн гарахгүй байх аа.
Гэхдээ төр дандаа “сохор” байсан уу, гэвэл бас тийм биш. Түүнийг нутгийн зон олон, хөдөлмөрч, бүтээлч төв нутгийнхан дэндүү их мэддэг, бас хүндэлдэг байсан учраас Сумын АДХ-ын депутатаар гурван удаа, Аймгийн АДХ-ын депутатаар хоёр удаа сонгож, МАХН-ын XVII их хурлын төлөөлөгчөөр томилон явуулж байсныг нутгийнхан нь ярилаа. Монгол Улсын төр засгаас хөдөлмөрийг нь өндрөөр үнэлж, 1988 онд Сүхбаатарын одон, 1973 онд Алтан гадас одон, 1968 онд Хөдөлмөрийн хүндэт медалиар шагнуулсанаас гадна ойн медалиуд болон Засгийн газрын Хүндэт жуух бичиг он онуудын “Таван жилийн гавъшгайч” цол тэмдгээр тус тус шагнуулж байсан нь өдгөө үр хүүхдүүдийнх нь гэрийн хойморт гялалзах ажээ.
Ааваараа, ээжээрээ бахархаж, би ийм хүний үр сад шүү хэмээн бардам хэлэх бахархлыг үлдээнэ гэдэг энэ орчлонд хүн болж ирсний утга учир юм. “Миний аав чинь Батхаан уулын энгэрт төрсөн бахархалт хүн байсан” хэмээн үр хүүхэд нь нүүр бардам хэлж байгаа нь хэчнээн сайхан.
Цэндбаярынх гэдэг айл дөрвөн хүү, гурван охинтой бөгөөд тэд бүгд улс эх орныхоо хөгжил цэцэглэлтэд гар бие оролцож, төр, хувийн хэвшлийн салбарт ажиллаж байна. Сэтгүүлч, багш, барилгачин, малчин, төрийн албан хаагч гээд салбарт бүрт эцгийн нэрийг сайнаар дурсгаж явна. Хүү Ц.Анхбаяртаа мэргэжлээ өвлүүлсэн бөгөөд өдгөө орон нутагтаа эхнэрийнхээ хамт газар тариалангийн бизнес эрхэлж, “Уртын гол” ХХК нь орон нутгийнхаа төмс, хүнсний ногооны хэрэгцээг бүрэн дүүрэн хангаж явааг эцэг нь тэнгэрээс харж, талархан суугаа нь дамжиггүй.
Үзэл бодол
Д.Бат-Орших: МҮОНР-гийн “Алтан төлийн эзэн” шагналд бэлчээрийн даацын асуудлыг тусгана
Монголын Үндэсний Олон Нийтийн Радио”-гийн “Таван эрдэнэ” нэвтрүүлгийн нэрэмжит “Алтан төлийн эзэн” шагналын түүх 1978 оноос эхтэй.
“Энгэрийн яргуй цасан доор зүүдлэхэд
Эхний төл наран наашилж цангинана” гэх
дуу шигээ малчин түмэндээ хоногшиж, хүндлэгдсэн энэ шагнал 2024 онд 46 дахь жилдээ олгогдох юм. Мал сүргээ өсгөн үржүүлэх бодлогын хүрээнд анх санаачлагдаж байсан энэ шагнал улс орон болон дэлхий нийтэд тулгамдаж асуудлыг бодлогодоо тусгаж, цаг үеийн шаардлагаар хувьсан өөрчлөгдөж байна.
1978 онд Монгол Улс 24.0 сая орчим толгой малтай байсан. Харин 2022 оны жилийн эцсийн тооллогоор 71.1 саяд хүрсэн. Мал сүргийн тоо өсөн нэмэгдэхийн хэрээр малчдын амьдрал ахуй, улс орны эдийн засагт нааштай өөрчлөлт гарж байвч нөгөө талаас бэлчээрийн даац хэтэрч, сөрөг үр дагаврууд нэмэгдсээр байна. “МҮОНРТ тогтвортой хөгжлийн зарчмуудыг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлж байгаа. Уур амьсгалын өөрчлөлт бол зөвхөн нэг улсын биш, дэлхий нийтийн асуудал. Энэ тал дээр эерэг, зөв өөрчлөлтийг бий болгох нь манай байгууллагын үүрэг, олон нийтийн эрх ашиг мөн гэж бид үздэг” гэж МҮОНР-гийн захирал Д.Бат-Орших ярьсан юм.
Энэ зарчим “Алтан төлийн эзэн” шагналд ч тусгалаа олж байгаа аж. Тогтвортой хөгжлийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн үр нөлөөг багасгах 13 дугаар зорилтын хүрээнд Монгол Улсын хувьд тулгамдаад буй томоохон асуудал бол бэлчээрийн даац юм. Тэгвэл сум орон нутгийн хөгжилд хувь нэмрээ оруулсан, мал сүргийн чанар чансаа, үүлдэр угсааг сайжруулсан, шинэ залуу малчин бэлтгэж, малжуулсан зэрэг өмнөх шаардлагуудаас гадна мал сүргээ бэлчээрийн даацад тохируулсан малчин цаашид “Алтан төлийн эзэн” болно гэдгийг Д.Бат-Орших захирал онцолж байлаа. “Энэ бодлогыг бид үе шаттайгаар тусгаад явна. Эхний шатанд орсон өөрчлөлтүүдийг бид 2024 он гараад шагналынхаа журамтай хамт танилцуулна" хэмээн тэрбээр хэлсэн юм.
Тогтвортой хөгжлийн зарчмууд энэ шагналд тусгалаа олж буй анхны тохиолдол энэ биш юм. Мал аж ахуй бол хамтын хөдөлмөр. Гэтэл ямар нэг шагнал болоход голдуу өрхийн тэргүүн гэдгээрээ гэрийн эзэн нь шагнуулаад өнгөрдөг тухай шүүмжлэлийг тэртээ 1956 онд зохиолч Ш.Гаадамба “Элбэг дээл” өгүүллэгтээ ч дурдсан байдаг. Харин 2022 оноос МҮОНРТ, Жендерийн Үндэсний Хороо хамтран “Алтан төлийн эзэн” тэмдгийг өрхийн эхнэр, нөхөрт хоёуланд нь гардуулдаг болсон юм.
Ер нь малын тоог өсгөхгүйгээр малчид орлогоо өсгөж болох уу? Болно гэдгийг НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөрөөс хэрэгжүүлж буй “Монгол орны хөдөөгийн иргэдийн уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох чадамж болон эрсдэлийн менежментийг боловсронгуй болгох” (АДАПТ) төслийн хүрээнд хийсэн судалгаа харуулж байна. Энэ утгаараа Д.Бат-Орших захирал “Малчин гэхээр орлого багатай, мэдээллээс хоцрогдмол байсан үе нэгэнт ард хоцорсон. Нүүдлийн уламжлалт соёл, ахуйг тээж яваа гэдгээрээ малчид маань одоо өрхийн орлогоо улам нэмэгдүүлэх замаар улс орон, дэлхий нийтийн сайн сайханд хувь нэмрээ оруулах боломжтой. "МҮОНРТ-ийн "Алтан төлийн эзэн" шагналаар бид энэ нөлөөллийг бий болгохыг зорьж байна. Энэ зорилго, үзэл санааны төлөө хамтран ажиллахад бид нээлттэй" гэдгээ илэрхийлсэн юм.
Үзэл бодол
П.Эрхэмбулган: Амбулаторийн үзлэгийн 5.5 хувийг томуу, томуу төст өвчин эзэлж байна
Томуугийн өвчлөл нэмэгдэх хандлагатай байна. Томуу, томуу төст өвчний дэгдэлтийн талаар Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын дарга П.Эрхэмбулганаас тодрууллаа.
-Улаанбаатар хотын хэмжээнд томуу, томуу төст өвчний дэгдэлт хэр байна вэ?
-Томуу, томуу төст өвчний улирал эхэлсэнтэй холбоотойгоор Улаанбаатар хотын иргэдийн дунд энэ төрлийн өвчлөл нэмэгдэх хандлагатай байна. Сүүлийн долоо хоногийн мэдээллээр амбулаторийн нийт 112,100 үзлэг хийснээс 6000 гаруй иргэн томуу, томуу төст өвчний шалтгаанаар ирж үзүүлсэн байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, нийт амбулаторийн үзлэгийн 5.5 хувийг томуу, томуу төст өвчин эзэлж байна гэсэн үг. Энэ нь өмнөх долоо хоногоос бага зэргийн бууралттай, өнгөрсөн жилийн мөн үетэй харьцуулахад 6 орчим хувиар буурсан үзүүлэлт.
-Бага насны хүүхдүүд томуу, томуу төст өвчнөөр өвчлөх нь элбэг байдаг. Эмнэлгийн ор хүрэлцээтэй байгаа юу?
-Нийслэлийн хэмжээнд томуу, томуу төст өвчнөөр өвчилсөн хүүхдүүдийг хүлээн авах 815 ор байдаг. Томуугийн идэвхжилийн үед 1450 ор болгон нэмэгдүүлэх боломжтой. Мөн Эрүүл мэндийн сайдын тушаалаар 575 орыг ЭМЯ-ны харьяа байгууллагуудад дэлгэх боломж бий. Нийт 2000 орчим ор дэлгэх боломжтой.
-Одоогийн байдлаар томуу, томуу төст өвчинтэй холбоотойгоор хэдэн иргэн хэвтэн эмчлүүлж байна вэ?
-Нийслэлийн хэмжээнд 1067 ор дэлгэгдсэн. Орны дүүргэлт 95 хувьтай байна.
-БНХАУ-д уушгины хатгалгаа нэмэгдсэн гэсэн. Энэ талаар мэдээлэл өгөхгүй юү?
-БНХАУ-ын хойд хэсгийн бүсэд томуугийн өвчлөл хүндэрч уушгины хатгалгаа болж байгаа мэдээлэл гарсан. Энэ дагуу ДЭМБ-аас Хятадын талд асуулга тавихад “Ямар нэгэн шинэ үүсгэгч биш. Томуугийн үүсгэгчүүд багц хэлбэрээр өвчлөл үүсгэж, энэ нь уушгины хатгалгаанд хүргэж байгаа” гэх мэдээлэл өгсөн. Энэ дагуу ХӨСҮТ мэдээлэл хийсэн. ХӨСҮТ нь үндэсний хэмжээнд томуугийн тандалт судалгаа хийдэг бөгөөд долоо хоног бүр тандалтын дүнгээ гаргадаг. Цаашид томуугийн өвчлөл нэмэгдэх хандлагатай байна. Иймээс эцэг эхчүүд бага насны хүүхдүүддээ анхаарал, халамж сайн тавьж, дулаан хувцаслахаас гадна хоол унданд нь анхаарч, олон нийтийн газар амны хаалт зүүж хэвших шаардлагатай. Мөн халдвар хамгааллын дэглэмийг сахиж, гэртээ нойтон цэвэрлэгээг тогтмол хийж, гараа байнга угаах, олон хүн цугласан газар хүүхдээ дагуулж явахгүй байх гэх мэтээр томуу, томуу төст өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх шаардлагатай юм.
-Томуугийн дархлаажуулалт хэдэн хувьтай байгаа вэ?
-Хоёр төрлийн дархлаажуулалт бий. Сайн дурын дархлаажуулалтаар 17 мянга гаруй тун вакциныг хийсэн. Зорилтот бүлгийн буюу бага насны хүүхэд, жирэмсэн, ахмад настан, архаг, хууч өвчтэй хүмүүс болон эрүүл мэндийн салбарын ажиллагсдад үнэгүй дархлаажуулалтад хамруулдаг. Энэ дархлаажуулалт 90 орчим хувьтай байна. Нийт 130 мянга орчим иргэн дархлаажуулалтад хамрагдсан.
Үзэл бодол
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаарх дэлхийн удирдагчдын дээд түвшний уулзалтад үг хэллээ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотноо зохион байгуулагдаж буй Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаарх дэлхийн удирдагчдын дээд түвшний уулзалтад 12 дугаар сарын 1-ний өдөр үг хэллээ.
МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ УХНААГИЙН ХҮРЭЛСҮХ:
“Эрхэм хүндэт Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Ерөнхийлөгч Мухаммад бин Заид Аль-Нахъян,
Эрхэм хүндэт НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерреш,
Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид, хатагтай, ноёд оо,
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай НҮБ-ын суурь конвенцын Талуудын 28 дугаар бага хурлыг амжилттай зохион байгуулж байгаа Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Засгийн газарт гүн талархал илэрхийлж, дэлхийн удирдагчдын дээд түвшний уулзалт болон бага хурлын үйл ажиллагаанд өндөр амжилт хүсье.
Өнөөдөр хүн төрөлхтөн аж үйлдвэржилтээс хойших хугацаанд дэлхийн цаг уурын хувьд хамгийн халуун он жилтэй нүүр тулсан нэн онцгой цаг үед амьдарч байна. Дэлхий нийтээрээ уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг хийх тэмцлээ улам эрчимжүүлж, бодит үр дүнд хүрэх зайлшгүй шаардлага Та бидний өмнө тулгарч байна.
Дэлхий даяар хэт халалт, гал түймэр, ган гачиг, үер усны гамшиг нүүрлэж, байгаль орчин, хүний нийгэмд үлэмж хэмжээний хохирол учирч, дайн дажин, өлсгөлөн зовлонгоос шалтгаалан олон сая хүн хохирч, амь насаа алдаж, эх нутгаа орхин гарах дүрвэгсдийн тоо жилээс жилд өсөн нэмэгдэж байна.
Энэхүү хүнд хэцүү цаг үед гаргасан Стокхольмын олон улсын энхтайвны судалгааны хүрээлэнгийн тайланд дурдсанаар дэлхийн улс орнуудын цэрэг, армийн зардал бүх цаг үеийн дээд хэмжээнд хүрч, 2.2 их наяд ам.доллароор хэмжигдэж байгаа нь нэн харамсалтай.
Энэ их зардал, мөнгийг хүн төрөлхтний өмнө тулгараад буй дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх их үйлсэд зарцуулсан бол ямар их хэмжээний ахиц дэвшил гарч, хүн төрөлхтний хөгжил, дэвшилд ямар их эерэг нөлөө үзүүлэх байсан бол гэдгийг дэлхий нийтээрээ эргэцүүлэн бодож, тунгаан үзэх цаг нэгэнт болжээ.
Эх байгаль, хүн төрөлхтөн зүй зохистой зэрэгцэн орших нь хүн төрөлхтний оршин тогтнохуйн үндэс болохыг Та бид хэзээ ч мартаж болохгүй.
Эрхэм хурлын дарга аа,
Монголчууд бид эрт дээр үеэс сав, шим ертөнцийн зохилдлого нь хүмүүний дотоод ертөнцийн ариусал, ухамсарт үйлдлээс хамаарна хэмээн үзэж, эх дэлхийтэйгээ зохицон амьдрах, онгон дагшинаар нь хадгалан хамгаалах хандлага, сэтгэлгээг өсөх наснаас нь үр хүүхдүүддээ төлөвшүүлэн сургаж ирсэн сайхан уламжлалтай.
Орчин үед техник технологи эрчтэй хөгжиж, хүний амьдралд гүн гүнзгий нэвтрэхийн хэрээр бидний үр хүүхэд амьд байгалиас алсран холдож байна.
Иймээс бидний ирээдүй болсон үр хүүхдүүддээ улс үндэстэн бүр өөр өөрсдийн байгаль дэлхийгээ хайрлан хамгаалах уламжлалт арга ухаан, мэдлэг чадварыг бага балчраас нь сэтгэл зүрх, оюун санаанд нь суулган, эх байгалиа хайрлан хамгаалах үйл хэрэгт бие сэтгэлээрээ оролцдог дэлхийн иргэн болгон хүмүүжүүлэхэд онцгой анхаарах шаардлагатай байна.
Уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах арга хэмжээний амжилтын түлхүүр нь хүн бүрийн зөв хандлага, идэвхтэй оролцоо, улс үндэстэн бүрийн хичээл зүтгэл, үүрэг хариуцлага, улс төрийн манлайлал юм.
Улс орнууд Парисын хэлэлцээрээр хүлээсэн үүрэг амлалтаа биелүүлэх боломж улам багасаж, нөхцөл байдал улам хүндрэх төлөвтэй байгааг НҮБ-ын сүүлийн үеийн судалгааны тайланд анхааруулсан байна.
Энэ талаар НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерреш “Амжилтгүй манлайлал, биелүүлээгүй үүрэг амлалт, асар их алдагдсан боломжоос шалтгаалж ам, ажлын зөрүүний ангал хавцал үүслээ” хэмээн тодорхойлсныг бид анхаарч үзэх учиртай.
Дэлхийн улс орнууд эх дэлхийнхээ сайн сайхны төлөө нэгэн сэтгэлээр нэгдэн нийлж, хүсэл зорилгоо хамтатган, харилцан ойлголцож, хамтран ажиллаж чадах аваас уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг тэмцэл бодит биеллээ олж, тогтвортой хөгжлийн зорилтууд зэрэглээ болон замхрахаас сэргийлж чадна.
Монгол Улс үндэсний тодорхойлсон хувь нэмрийн зорилтоо ханган хэрэгжүүлэх хүрээнд “Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын санхүүжилтийн таксономи”, “Ногоон таксономи” зэрэг баримт бичгүүдийг НҮБ-ын тогтвортой хөгжлийн зорилтуудтай нийцүүлэн баталсан дэлхийн анхдагч улсуудын нэг болсон.
Энэ хүрээнд Монгол Улс тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг ханган хэрэгжүүлэх зорилгоор “Тэрбум мод”, ”Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, ”Эрүүл монгол хүн” зэрэг харилцан уялдаа холбоотой үндэсний хөдөлгөөнүүдийг эх орондоо санаачлан амжилттай хэрэгжүүлж байна.
Хөрс, хүнс, хүн гурав хүйн холбоотой.
Тиймээс энэ удаагийн бага хурлаас гарах “Уур амьсгал, эрүүл мэндийн асуудлаарх тунхаглал”, “Тогтвортой хөдөө аж ахуй, хүнсний тогтолцоо ба уур амьсгалын үйл ажиллагааны тухай Эмиратын тунхаглал“ санаачилгуудыг Монгол Улс сайшаан дэмжиж, нэгдэн орж байгаагаа илэрхийлэхэд таатай байна.
Цаашлаад дэлхийн улс орнууд уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах зорилтоо ханган хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай санхүүжилтийг нэмэгдүүлэх болон уур амьсгалын өөрчлөлтөд эмзэг, өртөмтгий улс орнуудад тусламж, дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий “Алдагдал, хохирлын сан”-гийн үйл ажиллагааг дэмжиж, бодит үр дүнд хүрэх асуудал нэн чухал байгааг цохон тэмдэглэж байна.
Эрхэм хурлын дарга аа,
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай НҮБ-ын суурь конвенцын нарийн бичгийн дарга нарын газраас 2022 онд гаргасан тайланд уур амьсгалын өөрчлөлтийн сөрөг нөлөөнд охид, эмэгтэйчүүд илүү их өртөж байна хэмээн дурджээ.
Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэхэд эмэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал чухал үүрэгтэй тул Монгол Улс ирэх 2024 онд НҮБ-тай хамтран “Дэлхийн эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалт”-ыг эх орондоо зохион байгуулж, энэ асуудлыг тусгайлан хэлэлцэхээр төлөвлөж байна.
Мөн 2026 онд Цөлжилтийн тухай НҮБ-ын конвенцын Талуудын 17 дугаар бага хурлыг Монгол Улс хүлээн авч зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлыг хангаж байна.
Түүнчлэн Монгол Улс ирэх 2026 оныг “Бэлчээр ба нүүдлийн мал аж ахуй эрхлэгчдийн олон улсын жил” болгох НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн тогтоолыг санаачлан батлуулсныг дуулгахад таатай байна.
Мөнх хөх тэнгэрийн орон тал нутгийн манай сайхан улсад зохион байгуулагдах эдгээр чуулга уулзалт, арга хэмжээнд эрхэм хүндэт Та бүхнийг хүрэлцэн ирж оролцохыг урьж байна.
Хүн байгаль хоёр хүйн холбоотойг үргэлж санаж, эх болсон байгаль дэлхийгээ авран хамгаалах, уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулахын төлөө Монгол Улс дэлхийн улс орнуудын хамтаар бүхий л нөөц бололцоогоо дайчлан ажиллах болно.
Мөнх хөх тэнгэр хүн төрөлхтөн биднийг өнө мөнхөд ивээх болтугай.
Анхаарал хандуулсанд баярлалаа.
-
Улстөр нийгэм2021/01/06
Нийгмийн бодлогын байнгын хороо хуралдана
-
Цаг үе2020/08/27
Голдмэн Закс групп 3.9 тэрбум ам.долларын тооцоог Малайзи Улстай хийж дуусгалаа
-
Улстөр нийгэм2023/05/03
УИХ: Өнөөдөр хуралдах байнгын болон түр хороод
-
Улстөр нийгэм2023/01/30
Төрийн банк “Хүндэтгэлийн аян-2023”-аа зарлаж байна
Сэтгэгдэл